Του ΣΤΑΥΡΟΥ ΛΥΓΕΡΟΥ
Η “βόλτα” του τουρκικού ερευνητικού σκάφους “Ορούτς Ρέις” νότια και σε μεγάλη απόσταση από το Καστελλόριζο, αλλά εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας (όπως ορίζεται με βάση την αρχή της μέσης γραμμής) την 24η επέτειο από την κρίση στα Ίμια έχει οπωσδήποτε τον συμβολισμό της. Εάν επρόκειτο, όμως, μόνο γι’ αυτό τα πράγματα θα ήταν λιγότερο επικίνδυνα.
Ο πλους του τουρκικού ερευνητικού σκάφους, όμως, έρχεται σε συνέχεια της επίσημης προαναγγελίας από την πλευρά της Άγκυρας ότι επίκεινται σεισμικές έρευνες και αργότερα γεώτρηση στο τμήμα της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, το οποίο επιχειρεί να ιδιοποιηθεί η Τουρκία με τη συμφωνία που υπέγραψε με την κυβέρνηση Σαράτζ. Ως εκ τούτου, είναι θεμιτή η εκτίμηση ότι ο Ερντογάν τεστάρει τις ελληνικές αντιδράσεις, προετοιμαζόμενος να κάνει το βήμα που έχει προαναγγείλει.
Οι ολοένα και πιο ισχυρές ενδείξεις ότι στην Ανατολική Μεσόγειο βρίσκονται μεγάλα κοιτάσματα υδρογονανθράκων είναι –μαζί με τη γεωπολιτική πτυχή– η αιτία που η Τουρκία επινόησε και ξεδιπλώνει τη στρατηγική που έχει αποκαλέσει “Γαλάζια Πατρίδα”. Ο ίδιος ο Ερντογάν, άλλωστε, έχει δηλώσει καθαρά τη μεγάλη σημασία που αποδίδει στην ιδιοποίηση των ενεργειακών πόρων της θαλάσσιας περιοχής από την Κύπρο μέχρι το Καστελλόριζο και την Κρήτη.
Για την ακρίβεια, ήταν εξαρχής σαφές ότι η στρατηγική που η Τουρκία εφαρμόζει στην κυπριακή ΑΟΖ, αρχικά με τις σεισμικές έρευνες και στη συνέχεια με τις παράνομες γεωτρήσεις, προορίζεται να εφαρμοσθεί copy paste στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, αρχικά νότια από τον άξονα Καστελλόριζο-Ρόδος και στη συνέχεια στη θάλασσα της νοτιοανατολικής Κρήτης.
Η “Γαλάζια Πατρίδα”
Με τη “Γαλάζια Πατρίδα” και άλλες σχετικές ενέργειες έχει ήδη καλλιεργήσει το κλίμα, προετοιμάζοντας το έδαφος και με τη συμφωνία Άγκυρας-Τρίπολης βρήκε και το νομικό πρόσχημα για να κάνει πράξη την απειλή του. Όπως μας έχει διδάξει η πείρα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, όταν θεωρήσει ότι η συγκυρία είναι κατάλληλη θα δράσει.
Η Άγκυρα, άλλωστε, δεν κρύβει τις προθέσεις της. Αντιθέτως, τις διακηρύσσει με προφανή σκοπό να εθίσει και τις ξένες κυβερνήσεις, αλλά και τη διεθνή κοινή γνώμη πως στην περιοχή υπάρχει μία “διαφορά”. Εάν η ωμή παραβίαση του διεθνούς δικαίου μετατραπεί στη συνείδηση της διεθνούς κοινότητας σε “διαφορά” οι Τούρκοι έχουν ήδη κερδίσει τα μισά από όσα διεκδικούν.
Η τάση της διεθνούς κοινότητας γενικά είναι να συστήνει στις δύο χώρες που έχουν μία διαφορά να την λύσουν με διμερείς διαπραγματεύσεις. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα νόμιμα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα μετατρέπονται σε αμφισβητούμενα δικαιώματα, τα οποία πρέπει να διευθετηθούν με κάποιου είδους διαμοιρασμό! Το έργο το έχουμε δει εδώ και δεκαετίες στο Αιγαίο και το βλέπουμε να επαναλαμβάνεται τα τελευταία χρόνια στη θαλάσσια περιοχή Καστελλόριζο-Ρόδος-Κάρπαθος-Κάσος-Κρήτη.
Τόσο ο ίδιος ο Ερντογάν όσο και ο υπουργός Άμυνας Ακάρ κάθε τόσο υψώνουν τους τόνους και απειλούν, ακριβώς για να εδραιώσουν την εντύπωση πως υφίσταται διμερής διαφορά και με την Κυπριακή Δημοκρατία και με την Ελλάδα. Πριν από τη συμφωνία με την κυβέρνηση Σαράτζ, μάλιστα, για να προσδώσουν αξιοπιστία στους ισχυρισμούς και στις απειλές τους, κάθε τόσο η Άγκυρα δεσμεύει με Navtex “επίμαχες” θαλάσσιες περιοχές για την πραγματοποίηση αεροναυτικών ασκήσεων, αλλά και ερευνών.
Ο Ερντογάν ψάχνει συνεταίρους στην κλοπή
Τα όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια στην κυπριακή ΑΟΖ σηματοδοτούν αυτά που σχεδιάζει η Τουρκία να πράξει στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι αδύναμη και ως εκ τούτου πιο εύκολος στόχος. Γι’ αυτό και άρχισε να δημιουργεί τετελεσμένα εκεί. Κατά μία έννοια, τα τετελεσμένα στην κυπριακή ΑΟΖ είναι το πείραμα για την επέκταση στην ελληνική υφαλοκρηπίδα.
Όπως είναι γνωστό, αρχικά η προσπάθησε να εμποδίσει την υλοποίηση του ενεργειακού προγράμματός της. Στο πλαίσιο αυτό εμπόδισε προγραμματισμένη γεώτρηση της ιταλικής ENI στις αρχές του 2018. Δεν τόλμησε, όμως, να πράξει το ίδιο με τις γεωτρήσεις της γαλλικής Total και της αμερικανικής ExxonMobil. Η απροθυμία-αδυναμία της Ρώμης να αντιπαρατεθεί με την Άγκυρα για να προστατεύσει τα συμφέροντα της ΕΝΙ, υποχρέωσε την ιταλική πετρελαϊκή εταιρεία να αγοράσει προστασία, προσφέροντας μερίδιο στην Total, με την προσδοκία ότι η Γαλλία θα κρατήσει τους Τούρκους μακριά.
Έτσι, άλλαξε γραμμή πλεύσης η Άγκυρα. Τώρα, αντί να εμποδίζει, πραγματοποιεί τις δικές της πειρατικές γεωτρήσεις για να δημιουργήσει την εντύπωση πως στην κυπριακή ΑΟΖ υπάρχουν “παράλληλα” κυριαρχικά δικαιώματα! Προφανώς, η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει τη δύναμη να αποτρέψει τις κλιμακούμενες τουρκικές αυθαιρεσίες. Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να ενεργοποιήσει όλα τα διπλωματικά όπλα της για να αυξήσει το κόστος των Τούρκων.
Παραλλήλως με τις γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, η Άγκυρα επιχείρησε να δελεάσει την Αίγυπτο και το Ισραήλ με σκοπό να μοιραστεί μαζί τους τα ενεργειακά ιμάτια της Κύπρου. Απέτυχε. Το κατάφερε με την ετοιμόρροπη, αλλά αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης για την περιοχή της Κρήτης. Μπορεί όλες τα εμπλεκόμενα κράτη να επέκριναν τη σχετική συμφωνία, αλλά ο Ερντογάν απέκτησε το πρόσχημα που χρειαζόταν.
Καστελλόριζο και Κρήτη
Έχοντας η Άγκυρα επιτύχει οι πειρατικές ενέργειές της στην κυπριακή ΑΟΖ να μην προσκρούουν σε έμπρακτη αντίσταση από τη διεθνή κοινότητα, ο Ερντογάν επιδιώκει τα τετελεσμένα που δημιουργεί εκεί να τα κάνει copy paste στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Με άλλα λόγια, θα επιχειρήσει να εφαρμόσει την ίδια στρατηγική στο τόξο Καστελλόριζο-Ρόδος-Κρήτη.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν οι Τούρκοι θα επιχειρήσουν άμεσα να δημιουργήσουν αντίστοιχο τετελεσμένο στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, ή θα αναμένουν πρώτα να δουν πως θα εξελιχθεί η επιχείρηση άλωσης της κυπριακής ΑΟΖ. Κατηγορηματική απάντηση δεν μπορεί να δοθεί, αλλά οι δηλώσεις-προαναγγελία Τούρκων αξιωματούχων είναι μία ένδειξη ότι θα κινηθούν προσεχώς.
Ένας λόγος που συνηγορεί ότι έτσι θα εξελιχθούν τα πράγματα είναι ότι ο Ερντογάν επιδιώκει να εκμεταλλευθεί το παράθυρο ευκαιρίας που θεωρεί ότι έχει αυτή την περίοδο, λόγω της συμφωνίας Άγκυρας-Τρίπολης για τις θαλάσσιες ζώνες. Η κατάσταση στη Λιβύη είναι ασταθής και δεν αποκλείεται η κυβέρνηση Σάρατζ να μην επιβιώσει, οπότε και η Τουρκία να χάσει το πρόσχημα που διαθέτει σήμερα.
Μπουκιά-μπουκιά
Αυτό δεν σημαίνει πως ο Ερντογάν θα εγκαταλείψει την πάγια τακτική της τουρκικής διπλωματίας των ελεγχόμενων βημάτων. Οι Τούρκοι “τρώνε μπουκιά-μπουκιά το φαγητό τους” κι αυτό δεν θα αλλάξει, έστω κι ο ρυθμός επιταχυνθεί. Οι πληροφορίες για τη δραστηριότητα του “Ορούτς Ρέις” είναι προς το παρόν ασαφείς. Όλα, όμως, συνηγορούν στην εκτίμηση ότι οι Τούρκοι, παραλλήλως με το μήνυμα που στέλνουν λόγω της ημέρας (κρίση στα Ίμια), τεστάρουν και τις αντιδράσεις της Αθήνας πριν επιχειρήσουν αντίστοιχο τετελεσμένο.
Αυτός είναι ο λόγος που έστειλαν το ερευνητικό σκάφος τους εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, αλλά αρκετά μακριά από ελληνικές ακτές. Στόχος τους είναι να μειώσουν την ένταση της πρόκλησης και να εθίσουν την Αθήνα σ’ αυτό που σχεδιάζουν να πράξουν το επόμενο διάστημα, ώστε να περιορίσουν τις αντιδράσεις. Πρόκειται για κλασική τακτική που εφαρμόζουν με συνέπεια και σχετική επιτυχία τις τελευταίες δεκαετίες στο ελληνοτουρκικό μέτωπο.
Τις επόμενες ημέρες που θα βελτιωθούν οι καιρικές συνθήκες η εικόνα για τις τουρκικές προθέσεις θα καθαρίσει. Είναι, ωστόσο, θλιβερό η κυβέρνηση Μητσοτάκη, βουτηγμένη στον πανικό, να προσπαθεί να πείσει την κοινή γνώμη ότι το “Ορούτς Ρέις”, την επέτειο από την τραγωδία στα Ίμια, βρέθηκε στην ελληνική υφαλοκρηπίδα λόγω κακών καιρικών συνθηκών!
Μωραίνει Κύριος ον βούλεται απολέσαι!
Ποιον νομίζουν ότι με τέτοιες γελοιότητες θα πείσουν και γιατί. άλλωστε, προσπαθούν να πείσουν τους Έλληνες ότι δεν αυτό που συμβαίνει δεν είναι σχεδιασμένη τουρκική πρόκληση, αλλά περίπου μία λάθος πορεία! Αντί να προετοιμάζουν τον λαό και το κράτος για τις δύσκολες ημέρες που έρχονται βάζουν σαν στρουθοκάμηλοι το κεφάλι στην άμμο, νομίζοντας ότι έτσι θα ξορκίσουν τον κίνδυνο. Μωραίνει Κύριος ον βούλεται απολέσαι!
Είναι προφανές, όμως, πως εάν ο Ερντογάν κάνει το βήμα και επιχειρήσει να πραγματοποιήσει σεισμικές έρευνες, η Ελλάδα δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να τις εμποδίσει με κατάλληλους ελιγμούς. Αυτό είχε πράξει και τον Οκτώβριο του 2018 με τη φρεγάτα “Νικηφόρος Φωκάς”, η οποία και παρακολούθησε και χθες το “Ορούτς Ρέις”.
Υπενθυμίζουμε ότι τότε, η Άγκυρα είχε προβεί σε οργισμένες προειδοποιήσεις πως δεν θα ανεχθεί άλλη φορά να συμβεί κάτι παρόμοιο. Ως εκ τούτου, εάν οι Τούρκοι κάνουν και πάλι το βήμα, λογικά υποθέτουμε ότι θα είναι έτοιμοι να απαντήσουν. Αυτό πρακτικά σημαίνει κλιμάκωση, η οποία έχει όλες τις προϋποθέσεις να εξελιχθεί σε ανεξέλεγκτη κρίση.