Το succes story του Αλέξη Τσίπρα, οπότε στη συνάντησή του με τον Αμερικανό πρόεδρο, “σφραγίστηκε” ο εκσυγχρονισμός των ελληνικών F-16, φαίνεται πως ζήλεψε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, εκφράζοντας στον Ντόναλντ Τράμπ την επιθυμία της κυβέρνησης να προμηθευτεί η χώρα μας μαχητικά αεροσκάφη, πέμπτης γενιάς, F-35. Εάν και όποτε, βεβαίως, σταθεί η ελληνική οικονομία στα πόδια της.
Η Ελλάδα, διαχρονικά, αποτελούσε το καλό “πελατάκι” της πολεμικής βιομηχανίας των ΗΠΑ. Και κάπως έτσι ο “έμπορος” Τράμπ αντιμετώπισε τόσο τον πρώην όσο και τον νυν πρωθυπουργούς. Μόνο που τους κανόνες σε μια αγοραπωλησία δεν τους θέτει αποκλειστικά και μόνο ο “πωλητής”, αλλά και ο “πελάτης”. Όση ανάγκη έχει ο “πελάτης” (η Ελλάδα στην προκειμένη) να αγοράσει τα τεχνολογικά προηγμένα – αλλά και πανάκριβα – αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη, εξίσου ανάγκη έχει και η αμερικανική πολεμική βιομηχανία που τα παράγει, τα λεφτάκια τα οποία, με πολύ κόπο, έχει καταφέρει να μαζέψει στον φτωχικό κορβανά του ο σκληρά φορολογούμενος Έλληνας.
Εάν, λοιπόν, μπει στη ζυγαριά των ελληνοαμερικανικών σχέσεων, ότι η Ελλάδα είναι “πελάτης” των πολεμικών βιομηχανιών των ΗΠΑ, και μάλιστα από τους καλούς, αλλά και ο ενοικιάζων τη γη του στις ραγδαία πολλαπλασιαζόμενες αμερικανικές βάσεις, εύλογο είναι να απαιτεί και τα ανάλογα “δώρα” εκ μέρους των Αμερικανών. Άλλωστε, στο σούπερ μάρκετ της παγκόσμιας γεωπολιτικής και των διεθνών μπίζνες, αλλά ακόμα και στη λαϊκή της γειτονιάς, στα δυο προϊόντα που ψωνίζει ο πελάτης, ο έμπορος δίνει κι’ ένα τρίτο δώρο.
Η Ελλάδα, λοιπόν, δεν πάει “ικέτης” στην Ουάσιγκτον. Και αυτό πρέπει να το κατανοήσει ο “έμπορος” Τράμπ. Αν θέλει να κάνει μπίζνες και να ψωνίσει η Ελλάδα από το πολεμικό σούπερ μάρκετ του. Διαφορετικά, υπάρχουν κι αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια. Το λιγότερο, λοιπόν, που έχει να κάνει, είναι να σηκώσει το τηλέφωνο και να πάρει τον “φίλο” του, Ταγίπ. Δεν του ζητάει κανείς χάρη. Άλλωστε, χάρες δεν έχουν κάνει στη χώρα μας, ούτε οι ΗΠΑ, ούτε και άλλες μεγάλες δυνάμεις. Εξυπηρετήσεις, οι οποίες ήταν προς όφελος και των δικών τους συμφερόντων, ναι, έκαναν και κάνουν. Αλλά όχι χάρες.
Εξάλλου, και την τελευταία βίδα που έχει αγοράσει η χώρα μας, είτε από τις ΗΠΑ, είτε από άλλες μεγάλες χώρες, την έχει πληρώσει μέχρι τελευταίας… δραχμής. Ούτε και σ’ αυτό έχει κάνει κάποιος χάρη στη χώρα μας. Όταν, όμως, ο “πελάτης” πληρώνει για κάποια ακριβή αγορά, όπως τα όπλα, αγοράζει μαζί και την “εγγύηση”. Και η στοιχειώδης εγγύηση που επιβάλλεται να δώσουν οι ΗΠΑ, εφόσον προτιμηθούν για μια νέα “αγορά του αιώνα” σε αεροσκάφη, είναι η έμπρακτη στήριξή τους προς την Ελλάδα, ως “στρατηγικού εταίρου” τους που, άλλωστε, λένε ότι είναι.
Προς νέα ακριβή αγορά;
Από την επίσκεψη Μητσοτάκη στις ΗΠΑ προέκυψε – και δημόσια – η επιθυμία της κυβέρνησης να “ψωνίσει” μαχητικά αεροσκάφη, F-35. “Μία μοίρα αεροσκαφών για την οποία συζητάμε, δηλαδή 24 αεροσκάφη, όπως και να το κάνουμε μαζί με τις υποδομές υποστήριξης θα στοιχίσουν πάνω από τρία δισ. ευρώ σε βάθος χρόνου”, είπε χαρακτηριστικά ο υπουργός Άμυνας, Νίκος Παναγιωτόπουλος.
Ο ίδιος, ωστόσο, δεν διευκρίνισε πόσο θα φτάσει η τελική “λυπητερή”, μαζί με τα οπλικά συστήματα που θα “φορέσουν” τα αεροσκάφη. Συστήματα που είναι εξίσου πανάκριβα με τα ίδια τα αεροσκάφη. Σήμερα, η τιμή εκάστου F-35, “γυμνού” από όπλα, ανέρχεται στα 80 εκατομμύρια δολάρια.
Θα έχει η Ελλάδα τα χρήματα να προβεί σε μια τέτοια, νέα “αγορά του αιώνα”; Άγνωστο και αμφίβολο, εάν ληφθεί υπόψιν ότι η χώρα γονατίζει κάτω από το βάρος των εξοντωτικών μνημονίων της λιτότητας. Πόσο μάλλον, όταν δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα ανάκαμψη, όταν το παραγωγικό μοντέλο της χώρας εξακολουθεί να είναι ξεπερασμένο, όταν οι δανειστές εξακολουθούν και “ρουφάνε” χρήμα, όταν οι Τράπεζες είναι στο “κόκκινο”, και οι διεθνείς, όσο και οι ευρωπαϊκές οικονομικές συγκυρίες μόνον αισιοδοξία δεν γεννούν.
Μπαλώματα
Τα ίδια, βέβαια, έλεγε και ο Πάνος Καμμένος, όταν ήταν υπουργός Άμυνας, ο οποίος υποστήριζε την αγορά F-35. Τότε, επικρινόταν και από μερίδα πολιτικών της Νέας Δημοκρατίας, και από τον ΣΥΡΙΖΑ. Τελικώς, επί κυβέρνησης Τσίπρα προκρίθηκε ως πιο οικονομική και συμφέρουσα η λύση της αναβάθμισης των F-16. Την οποία, βεβαίως, ο “έμπορας” Τράμπ υποδέχτηκε μετά βαΐων και κλάδων.
Κόστος εκσυγχρονισμού, πάνω από ένα δισεκατομμύριο δολάρια. Ολοκλήρωση του προγράμματος το 2027. Μερίδιο της “δουλειάς” θα έχει και η ΕΑΒ, η οποία, προς το παρόν, πολεμάει να “μπαλώσει” τις εγκαταστάσεις της που μπάζουν νερά. Ήδη, εκεί έχουν μεταφερθεί τα δυο πρώτα F-16. Αντίστοιχες διαδικασίες ανταλλακτικών και εκσυγχρονισμού, είχαν αποφασιστεί και για τα γαλλικά Mirage.
Βιασύνες
“Όταν θα έχουμε εκσυγχρονίσει τον κύριο όγκο της Αεροπορίας μας, δηλαδή 84 αεροπλάνα F-16 σε ό,τι πιο σύγχρονο υπάρχει αυτή τη στιγμή για τον τύπο αυτού του αεροσκάφους, δηλαδή τα Viper – είπε ο Έλληνας υπουργός Άμυνας – θα έχουμε ξεκινήσει τη διαδικασία απόκτησης ενδεχομένως των F-35. Εκεί που η Τουρκία θα έχει πέσει έξω, δεν τα έχει καταφέρει. Θα έχουμε συμπληρώσει και τον στόλο των Mirage, που λόγω των ειδικών χαρακτηριστικών τους και των ειδικών όπλων που φέρουν είναι ένας τύπος απολύτως απαραίτητος, ιδίως για το Αιγαίο, πραγματικά θα μπορούμε πλέον να μιλάμε ακόμα και για όρους ανάκτησης υπεροχής”.
Ο κ.Παναγιωτόπουλος δεν φαίνεται απολύτως βέβαιος ότι η Ελλάδα θα προμηθευτεί τα F-35, παρ’ ότι ο πρωθυπουργός εκδήλωσε αυτή την επιθυμία στον Ν.Τράμπ. Εμφανίζεται, ωστόσο, σίγουρος ότι η χώρα μας, όπως και να’ χει, θα αγοράσει αεροσκάφος πέμπτης γενιάς. Πολύ περισσότερο, αναδύει έναν ξέφρενο αέρα αισιοδοξίας ότι η Ελλάδα θα μπορέσει να ακολουθήσει την Τουρκία στο κυνήγι των εξοπλισμών που η ίδια, με σχετικά μεγάλη συνέπεια, και με τις οικονομικές πλάτες του Κατάρ, έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια.
Ανεξαρτήτως αυτού, πάγια τακτική των ΗΠΑ είναι να μην διαταραχθεί η ισορροπία δυνάμεων μεταξύ της Ελλάδος και της Τουρκίας, με αμερικανικά όπλα μόνο προς τη μια ή την άλλη πλευρά. Κατά συνέπεια, εύλογα γεννάται το ερώτημα εάν οι ΗΠΑ είναι αποφασισμένες να πουλήσουν F-35 στην Ελλάδα και να μην πουλήσουν στην Τουρκία.
Επιπλέον, έτσι όπως είναι σήμερα η Ελλάδα υπό την “κηδεμονία” δανειστών και των Βρυξελλών, είναι βέβαιον ότι θα ορθωθούν αρκετά εμπόδια, προκειμένου να πιστωθεί στην ελληνική οικονομία το ποσό για να αγοράσει F-35. Πόσο μάλλον, που – τυπικώς – η Ελλάδα έχει συμφωνήσει να συμμετάσχει στο κοινό ευρωπαϊκό πρόγραμμα μαχητικού “5ης γενιάς +”.
Οι ανάγκες της Ελλάδας για αεροσκάφος πέμπτης γενιάς, σύμφωνα με υψηλόβαθμους στρατιωτικούς, εκτιμάται ότι θα αρχίσουν να γίνονται επιτακτικές από το 2025 και μετά. Ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι οι διεργασίες για την απόκτηση του F-35 θα πρέπει να ξεκινήσουν το 2024.
Αναμφισβήτητα, η κατασκευάστρια του F-35, Lockheed Martin, θέλει την Ελλάδα για πελάτη της και αγοραστή του συγκεκριμένου αεροσκάφους. Και δεν το έχει κρύψει. Πελάτης της είναι, άλλωστε, και με τα F-16, τα πρώτα εκ των οποίων προμηθεύτηκε στη δεκαετία του 1980 με την σκανδαλώδη “αγορά του αιώνα” της κυβέρνησης Αντρέα Παπανδρέου. Μόνιμος πελάτης της ήταν η Ελλάδα και πριν από αυτή την γιγαντιαία προμήθεια.
Ωστόσο, παρ’ ότι, κατά την επίσκεψη Μητσοτάκη στις ΗΠΑ, ακούστηκε κάτι για “συμμετοχή” της Ελλάδας στο πρόγραμμα παραγωγής των F-35, η Lockheed Martin φέρεται να έχει αποκλείσει πλέον το ενδεχόμενο να εισέλθει η χώρα μας στο πρόγραμμα “συμπαραγωγής” ακόμα κι’ αν η Τουρκία βγει εκτός.
Ως εκ τούτου, επιβάλλεται να διευκρινίσει η κυβέρνηση με ποιους τρόπους μπορούν να βρεθούν τα χρήματα, κι’ αν οι ΗΠΑ, στην περίπτωση που επιλεγούν, είναι διατεθειμένες να προβούν σε κάποιες ουσιαστικές διευκολύνσεις, στο πλαίσιο πάντα των ανταλλαγμάτων που έχουν πλουσιοπάροχα πάρει από την Ελλάδα. Πάντως, οι ΗΠΑ, έως τώρα, στις περιπτώσεις αγορών οπλικών συστημάτων, δεν έχουν κάνει σκόντο ούτε μια βίδα.
Ο “Δούρειος Ίππος”
Όσον αφορά τον Ντόναλντ Τράμπ, θεμιτό για λογαριασμό του και για λογαριασμό της χώρας του, είναι το “America first”, να μπαίνει χρήμα στο ταμείο, και, έτσι, να κερδίζονται οι εκλογές. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι ο “έμπορας” θα’ χει και την πίττα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο.
“Δεδομένου ότι πολλά μπορεί να πει κανείς, αλλά σίγουρα ο άνθρωπος γνωρίζει από οικονομία και οικονομικό κλίμα και είχε πολλά εύσημα για την ελληνική οικονομία”, είπε ο υπουργός Άμυνας, Ν.Παναγιωτόπουλος. Και πρόσθεσε: “Είχε σημασία να δείτε την αντίδρασή του κάθε φορά που ο πρωθυπουργός τού επεσήμαινε πόσο καλά πηγαίνει το Χρηματιστήριο και είναι σε ανοδική πορεία οι μετοχές, κάτι το οποίο αντανακλά τη θετική πορεία της οικονομίας. Εκεί, ο Τραμπ έπαιρνε μιά έκφραση σαν να καταλάβαινε πολλά”.
Δηλαδή, στα “εμπορικά”, ο Τράμπ πέταγε φλόγες, αλλά σε όλα τα υπόλοιπα (π.χ. γεωπολιτικά) δεν σκάμπαζε γρί, θέλει να πεί ο Ελληνας υπουργός; Όπως και να’ χει, ελπίζουμε, η ελληνική αντιπροσωπεία να προσπάθησε να δώσει στον Τράμπ να καταλάβει ότι η κυβερνητική αντιπροσωπεία που βρέθηκε στις ΗΠΑ, υπό τον πρωθυπουργό, δεν ήταν κάποια ομάδα μπίζνεσμαν που κατασκευάζουν ξενοδοχειακά συγκροτήματα και γήπεδα γκόλφ στην Κωνσταντινούπολη ή τη Μόσχα, αλλά αντιπροσωπεύει μια χώρα που βρίσκεται σε μια καυτή ζώνη εξελίξεων.
Βέβαια, αν (με το καλό;), η Ελλάδα καταφέρει να προμηθευεί F-35, καλό θα ήταν να φροντίσει να μην είναι “κοριασμένα” τα αεροσκάφη με “δούρειους ίππους”, όπως εκείνα της Νορβηγίας, που πρώτα είχαν εικόνα από αυτά στο Λάνγκλεϋ και μετά στο κέντρο επιχειρήσεων της νορβηγικής Πολεμικής Αεροπορίας. Αν είναι, τουλάχιστον, σε περίπτωση ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης, να τα κουμαντάρει η ελληνική Πολεμική Αεροπορία, και όχι να βρεθούν, αντί για την Τουρκία, στην Ζιμπάμπουε.
Βέβαια, όταν έγινε αντιληπτό το σκάνδαλο στη Νορβηγία, οι Αμερικανοί τα μάζεψαν ως βρεγμένες γάτες. Γι’ αυτούς ακριβώς τους λόγους, εξάλλου, και οι Ισραηλινοί δεν θέλουν να βάλουν χέρι οι Αμερικανοί πάνω στα F-35 που έχουν προμηθευτεί, και “κτίζουν” τα νευραλγικά συστήματα των αεροσκαφών τους μόνοι τους. Να σημειωθεί, πάντως, πως το Ισραήλ διαθέτει τέτοιες τεχνολογίες και τους αντίστοιχους ειδικούς.
“Δωράκια”
Η ελληνική αντιπροσωπεία συζήτησε με την αμερικανική πλευρά και πιθανά “δωράκια” που είναι διατεθειμένες οι ΗΠΑ να κάνουν. Βέβαια, ο Τράμπ απείχε από τέτοιες συζητήσεις γιατί το μόνο που τον ενδιέφερε, ήταν τι θα βάλει στο ταμείο. Όχι τι θα δώσει τσάμπα.
Ο Έλληνας υπουργός Άμυνας ανέφερε ότι “στο πλαίσιο των συζητήσεων για τα εξοπλιστικά, με τον πρόεδρο Τραμπ, μιλήσαμε μόνο για τα αεροσκάφη. (…) Του τράβηξε την προσοχή το κομβικό πρόγραμμα της αναβάθμισης της Πολεμικής Αεροπορίας με αμερικανικά αεροσκάφη”, και το ενδεχόμενο αγοράς των αεροσκαφών F-35 “ήταν ένα σημείο που κέντρισε το ενδιαφέρον του”.
Ωστόσο, επειδή το ελληνικό ταμείο είναι μείον, σε αντίθεση με το αμερικανικό, η Ελλάδα επείγεται σε μεταχειρισμένο στρατιωτικό υλικό από τις ΗΠΑ. “Υπάρχουν δύο τρόποι να αποκτήσει κανείς αμερικανικό πολεμικό υλικό”, εξήγησε ο Ν.Παναγιωτόπουλος. “Ο ένας είναι μέσω της διαδικασίας των απευθείας πωλήσεων των Foreign Military Sales και ο άλλος είναι μέσω του πλεονάζοντος αμυντικού υλικού, δηλαδή υλικού που δεν είναι αυτή τη στιγμή σε χρήση από τις αμερικανικές Ένοπλες Δυνάμεις και προσφέρεται σε άλλες χώρες. Θυμίζω ότι έτσι πήραμε τα 60 ελικόπτερα Kiowa (σ.σ. τα μισά αναγνωριστικά ελικόπτερα είναι για ανταλλακτικά και μόνο), τα οποία σιγά – σιγά ετοιμάζονται και αυτά να ενταχθούν στο στόλο μας”. Ο ίδιος ανέφερε πως “συμφωνήσαμε ότι οι επιμέρους προτάσεις, τις οποίες επεξεργάζεται η ελληνική πλευρά, αλλά γνωρίζει η αμερικανική, θα έχουμε τη δυνατότητα να συζητήσουμε σε βάθος λεπτομέρειες στο μέλλον”.
Κατά πληροφορίες, η Αθήνα ζητούσε επίμονα τα προηγούμενα χρόνια δυο πλοία αντιαεροπορικής άμυνας τύπου Arleigh Burke. Τα αντιτορπιλικά είναι ικανά να φέρουν πυραυλικά συστήματα τύπου AEGIS. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, είναι πιθανόν να τα δώσουν στην Ελλάδα ως “στρατηγικό εταίρο”. Να σημειωθεί ότι, όπως υποστηρίζει μερίδα υψηλόβαθμων στρατιωτικών, η μεγάλη ανάγκη της Ελλάδας εντοπίζεται περισσότερο στη βελτίωση της αεράμυνας και λιγότερο στην προμήθεια αεροσκαφών πέμπτης γενιάς.
Στο μεταξύ, η νυν κυβέρνηση, όπως και η προηγούμενη, είχαν ρίξει στο τραπέζι την “ιδέα” μιας επίσης πολύ ακριβής αγοράς δύο γαλλικών φρεγατών κλάσης Belhara. Επιπλέον, η Ελλάδα ζητάει “διευκολύνσεις” από τις ΗΠΑ για μη επανδρωμένα αεροσκάφη, ενώ στο τραπέζι φαίνεται πως έχει πέσει και η εκδοχή των αμερικανικών ελικοπτέρων Black Hawk. Η Ελλάδα έχει πάρει από τις ΗΠΑ δωρεάν και δέκα μεταχειρισμένα ελικόπτερα Chinook, επισκευασμένα στις ΗΠΑ.