Λίγες ώρες μετά το «μπλόκο» της ΕΕ στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Βόρειας Μακεδονίας, ο πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ ανακοίνωσε την διεξαγωγή πρόωρων εκλογών, ανοίγοντας μια έντονη συζήτηση στη χώρα του αλλά και στην Ευρώπη και την Ελλάδα, για το τι μέλλει γενέσθαι με την εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών. Υπάρχει κίνδυνος να παγώσει;
Η συνέντευξη του Ζόραν Ζάεφ, στο Euronews, στην οποία επισήμανε ότι το γαλλικό «μπλόκο» στην ενταξιακή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας ενδεχομένως να «παγώσει» ορισμένα μέρη της Συμφωνίας των Πρεσπών, καθώς «υπάρχει σύνδεση μεταξύ της εφαρμογής της Συμφωνίας και του ανοίγματος και κλεισίματος των κεφαλαίων ένταξης, ειδικά για την εσωτερική χρήση σε κάποιες περιπτώσεις», προκάλεσε αντιδράσεις και σήμανε συναγερμό σε Αθήνα και Βρυξέλλες.
Εξάλλου αυτή φαίνεται πως ήταν και η επιδίωξη του πρωθυπουργού της γειτονικής χώρας, όπως διευκρίνισε ένα 24ωρο αργότερα θέλοντας να ρίξει τους τόνους: «Θα εφαρμόσουμε τη Συμφωνία μέχρι το τέλους. Έχουμε αλλάξει το Σύνταγμά μας», είπε και πρόσθεσε : «Στόχος ήταν να σταλεί μήνυμα προς την ΕΕ, και όχι προς τον ελληνικό λαό ή τους πολιτικούς, ώστε να μεριμνήσει για τα (ενταξιακά) κεφάλαια, διότι πρέπει να τα ανοίξουμε το συντομότερο δυνατόν». Σε αυτό το σημείο επανέλαβε και τον κίνδυνο της ανόδου στην εξουσία του εθνικιστικού VMRO που απειλεί να μην εφαρμόσει τη Συμφωνία. «Τι θα γίνει εάν καταστεί εξουσία; Αμέσως προκλήσεις και δύο-τρία νέα βέτο. Ο Θεός ας μην επιτρέψει να σκεφτούμε καν ένα τέτοιο ενδεχόμενο».
Μετά την αρχική προειδοποίηση του Ζάεφ, η Κομισιόν έσπευσε να δηλώσει πως οι ευρωπαϊκές αρχές «παραμένουν δεσμευμένες» ως προς την εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών. Η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αρμόδια για τα διεθνή θέματα, Μάγια Κοτσίγιανσιτς, υπενθύμισε ότι η Ε.Ε.χαιρέτισε την επίτευξη της «ιστορικής συμφωνίας» και τη θεωρεί «σημαντικό επίτευγμα» και «θετικό παράδειγμα» για την περιοχή των Βαλκανίων και την Ευρώπη γενικότερα. «Πιστεύουμε ότι όλες οι αρχές παραμένουν δεσμευμένες στη Συμφωνία», τόνισε. Υπενθυμίζεται πως το «γαλλικό μπλόκο», που είχε τις ρίζες του σε μια παρασκηνιακή Γαλλογερμανική σύγκρουση, χαρακτήριστηκε από την πλειονότητα των Ευρωπαίων ως «ιστορικό λάθος».
Όμως τα μηνύματα Ζάεφ προκάλεσαν αναταραχή και στην Αθήνα. Η βουλευτής της ΝΔ, Ντόρα Μπακογιάννη, μιλώντας στην αρμόδια Επιτροπής, έστειλε πολλαπλά μηνύματα στην κυβέρνηση, στο εσωτερικό της ΝΔ αλλά και στην Ευρώπη. «Αν ακυρωθεί η Συμφωνία των Πρεσπών θα έχουμε μια ωρολογιακή βόμβα στα χέρια μας. Τα αποτελέσματα μιας τέτοιας εξέλιξης θα ήταν τα χειρότερα δυνατά», τόνισε, υπογραμμίζοντας τους κινδύνους. «Ο λαϊκισμός στην εξωτερική πολιτική είναι εύκολη ιστορία, όταν γίνεται όμως κατά τρόπο ανεύθυνο, ενέχει και κινδύνους», είπε, «καρφώνοντας» επί της ουσίας των Αντώνη Σαμαρά και στέλνοντας μήνυμα στο εσωτερικό της ΝΔ και τους «μακεδονομάχους» του χώρου, που μιλούν για «ακύρωση» της συμφωνίας.
Συνεχίζοντας η Ντόρα Μπακογιάννη έστειλε μήνυμα και προς τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος έχει περιοριστεί σε ρόλο «παρατηρητή» των κρίσιμων εξελίξεων. «Η Ελλάδα πρέπει να πρωτοστατήσει σε αυτή την ιστορία, διότι αν δεν πρωτοστατήσουμε και δεν συνταχθούμε δυναμικά με όλους αυτούς που θέλουν να ξαναέρθει προς συζήτηση το θέμα (σημ: της ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ) πάρα πολύ γρήγορα θα βρεθούμε με μια βόμβα στα χέρια», τόνισε.
Στις επισημάνσεις της Ντόρας Μπακογιάννη, ο Νίκος Δένδιας εμφανίστηκε καθησυχαστικός για τις προθέσεις της κυβέρνησης. «Στηρίζουμε την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας και της Αλβανίας στην ΕΕ», είπε ο υπουργός Εξωτερικών στην Επιτροπή της Βουλής και συνέχισε: «Για εμάς το ζήτημα είναι η πλήρης και συνεπής εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών. Ήδη η Νέα Δημοκρατία από την εποχή που ήταν στην αντιπολίτευση είχε τοποθετηθεί για τα προβλήματα που κρίνει ότι υφίστανται στο κείμενο αυτής της συμφωνίας, όμως ξεκάθαρα έχουμε πει ότι μετά την ισχύ της συμφωνίας η χώρα είναι απολύτως υποχρεωμένη να την τηρήσει και αυτό κάνει ως κυβέρνηση».
Κατρούγκαλος: Σημαντική η αναγνώριση της πραγματικότητας, κάλλιο αργά παρά ποτέ!
Σχολιάζοντας τις δηλώσεις της Ντόρας Μπακογιάννη και του Νίκου Δένδια, ο τομεάρχης Εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ, Γιώργος Κατρούγκαλος, δήλωσε πως «καλωσορίζουμε» την τοποθέτηση του υπουργού Εξωτερικών, σημειώνοντας πως «η πλήρης και συνεπής τήρηση της Συμφωνίας είναι σε αντίθεση με τη διγλωσσία πολλών άλλων κυβερνητικών στελεχών». «Χαιρετίζουμε και τη δήλωση της βουλευτού της ΝΔ, και πρώην ΥΠΕΞ, κας Ντ. Μπακογιάννη, με την οποία καλεί τον κ. Δένδια να πάρει πρωτοβουλίες για στήριξη της Συμφωνίας, παραδέχεται ότι ο λαϊκισμός ενέχει σοβαρούς εθνικούς κινδύνους και καταδικάζει τις φωνές που μιλούν για κατάργηση της Συμφωνίας», πρόσθεσε.
«Ο κ. Μητσοτάκης που επένδυσε στον εθνολαϊκισμό και την υποκρισία, αντιτασσόμενος στη Συμφωνία των Πρεσπών, ανέχεται σήμερα όσους μιλούν για κατάργηση της Συμφωνίας και έχει αναγάγει την λογική της αδράνειας σε εξωτερική πολιτική της χώρας, οφείλει να εξηγήσει τις θέσεις της Κυβέρνησης του. Πάντως, παρόλο που έχουμε χάσει το μέτρημα με τις κυβιστήσεις της ΝΔ στο συγκεκριμένο ζήτημα, είναι αναμφίβολα σημαντική η αναγνώριση της πραγματικότητας. Κάλλιο αργά παρά ποτέ», καταλήγει ο κ. Κατρούγκαλος.
Το ερώτημα…
Το ερώτημα που τίθεται στην πραγματικότητα είναι πόσο υπαρκτός είναι ο κίνδυνος να επιστρέψουμε στην προηγούμενη αδιέξοδη κατάσταση, προ της Συμφωνίας των Πρεσπών, η οποία αν και για μικροκομματικούς σκοπούς παρουσιάστηκε από τη ΝΔ ως «εθνικά επιζήμια», σήμερα, από τη θέση της κυβέρνησης, επιδιώκει την πλήρη εφαρμογή της αντιλαμβανόμενη τη σημασία της και τα οφέλη για τα συμφέροντα της χώρας.
Πηγές του ΣΥΡΙΖΑ σχολιάζουν δηκτικά ότι «όσον αφορά τον φόβο ορισμένων – αυτών που δεν ψελλίζουν καν το όνομα της Βόρειας Μακεδονίας – ότι μπορεί να επιστρέψουν οι γείτονες στην προηγούμενη συνταγματική ονομασία, ας μην ανησυχούν. Χάρη στις προσπάθειες της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, η Συμφωνία των Πρεσπών εξασφάλισε την erga omnes εφαρμογή του ονόματος και μάλιστα με αναθεώρηση του Συντάγματος. Κάτι που δεν διεκδίκησε καν, καμιά προηγούμενη ελληνική κυβέρνηση».
Τι εννοούσε ο Ζόραν Ζάεφ εξήγησε με ανάρτηση του στο Twitter ο αρχιτέκτονας της Συμφωνίας των Πρεσπών, Νίκος Κοτζιάς. «Η ΝΔ έκανε μπάχαλο την εξωτερική πολιτική. Παράγει μόνο ψέματα. Ας διαβάσει τα άρθρα 1.7,1.8.,1.9., 1.10α,1.11. της Συμφωνίας των Πρεσπών. Προβλέπουν άμεσα αλλαγή ονόματος σε όλα τα έγγραφα (παλιά και νέα) και στους θεσμούς, ανεξάρτητα από την πορεία της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ, με μόνη εξαίρεση τα παλιά έγγραφα μεταξύ υπουργείων», έγραψε.
Τα άρθρα της Συμφωνίας στα οποία αναφέρεται ο Νίκος Κοτζιάς:
Πράγματι αν διαβάσει κανείς τα συγκεκριμένα άρθρα της Συμφωνίας των Πρεσπών διαπιστώνει ότι Ελλάδα και Βόρεια Μακεδονία έχουν υπογράψει ότι από την εφαρμογή της Συμφωνίας και έπειτα, όλα τα επίσημα έγγραφα του κράτους θα φέρουν υποχρεωτικά το λογότυπο «Βόρεια Μακεδονία» και όχι το σκέτο «Μακεδονία», που χρησιμοποιούσαν. Η εσωτερική χρήση στην οποία αναφέρθηκε ο Ζάεφ έχει να κάνει αποκλειστικά και μόνο με παλιά υφιστάμενα εσωτερικά έγγραφα μεταξύ υπουργείων – και σε καμία περίπτωση με καινούργια ούτε καν με υπόλοιπα παλιά έγγραφα. Διαπιστώνει επίσης ότι η συμφωνία στο σύνολό της ισχύει απολύτως, δεν επιδέχεται τροποποιήσεις, ούτε και ακύρωση, με το erga omnes να μην επιδέχεται αμφισβήτηση.
«Τι κάνει και τι δεν κάνει λοιπόν η ΝΔ;», διερωτώνται πηγές από τον ΣΥΡΙΖΑ και προσθέτουν: «Την ώρα που στο παρελθόν στελέχη της είχαν θέσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων τριπλή ονομασία, χωρίς ergaomnes, και είχαν φθάσει στο σημείο να συζητούν ακόμα και την ονομασία “Μακεδονία” σκέτη, τώρα σε ένα ακόμα δείγμα μικροπολιτικής διυλίζουν τον κώνωπα, αντί να αναλάβουν πρωτοβουλίες».
«Η κυβέρνηση της ΝΔ εγκλωβισμένη στις εσωτερικές της ισορροπίες, από τη μία πλέον λέει ανοιχτά ότι πρέπει να τηρηθεί απαρέγκλιτα η Συμφωνία των Πρεσπών και από την άλλη για να μην έχει εσωκομματικές αντιδράσεις είναι παντελώς απούσα από τις εξελίξεις με την άρνηση έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Βόρειας Μακεδονίας», σχολίασαν συγκεκριμένα και επισημάναν πως «ενώ η ΝΔ έχει δηλώσει πια ανοιχτά ότι στηρίζει την ευρωπαϊκή προοπτική της Βόρειας Μακεδονίας, παρακολουθεί τις εξελίξεις σαν κομπάρσος, έχοντας αφήσει στη Δανία, την Ολλανδία και την Ιταλία την πρωτοβουλία των κινήσεων για την επανεκκίνηση της ενταξιακής διαδικασίας.
«Αυτή είναι μια πρωτοβουλία που πρώτη θα έπρεπε να έχει αναλάβει η ελληνική κυβέρνηση, η οποία όμως το μόνο που έχει κάνει μέχρι στιγμής, είναι να πει στους ευρωβουλευτές της ΝΔ να κρυφτούν, όταν η συντριπτική πλειοψηφία του Ευρωκοινοβουλίου ψήφιζε υπέρ της άμεσης έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Ενώ τέλος στελέχη της κυβέρνησης ασκούν κριτική στη στάση της Γαλλίας, την ίδια στιγμή αναπαράγουν τα επιχειρήματά της για διασύνδεση της υποψηφιότητας της Βόρειας Μακεδονίας με την Αλβανία», επισημαίνουν πηγές της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Πράγματι την Δευτέρα, ο Ζόραν Ζάεφ, αντί να έρθει στην Αθήνα και να μιλήσει -μαζί με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Εντι Ράμα της Αλβανίας– στο Ευρω-Αραβικό Φόρουμ, είχε συνάντηση με τον πρωθυπουργό της Ιταλίας Τζουζέπε Κόντε, ο οποίος ανέλαβε πρωτοβουλία για να επαναφέρει στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ., στις 19 Νοεμβρίου, το ζήτημα της έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τα Σκόπια και τα Τίρανα, με σκοπό να επανεξεταστεί το ζήτημα ακόμα και μέσα στο 2019.
Αυτά δε συμβαίνουν την ίδια ώρα, που ο επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης στη Βόρεια Μακεδονία και πρόεδρος του εθνικιστικού κόμματος VMRO-DPMNE, Χρίστιαν Μίτσκοβσκι, σε συνέντευξη του στην εφημερίδα «Politika» του Βελιγραδίου ισχυρίστηκε ότι «η Συμφωνία των Πρεσπών παρέχει πολλά δικαιώματα στην ελληνική πλευρά» και είναι επιζήμια για τη χώρα του και για αυτό εκτοξεύει απειλές περί μη σεβασμού της.
Το ζήτημα είναι πως όταν η εξωτερική πολιτική μπαίνει στην ουσία των εθνικών συμφερόντων, η επικοινωνιακή διαχείριση δεν αρκεί. Για αυτό και αρκετοί στη ΝΔ, όπως αποκαλύπτεται και από τη δήλωση της Ντόρας Μπακογιάννη, ανησυχούν για την επιστροφή των εθνικιστών στα Σκόπια και το ενδεχόμενο ανατροπής της Συμφωνίας. Πρόκειται για την ίδια «βόμβα» που ζημίωνε τη χώρα για σχεδόν τρεις δεκαετίες.