Ηταν Απρίλιος του 2013, όταν στην εφημερίδα μας έφτασαν σοκαριστικές καταγγελίες και φωτογραφίες με καφεκίτρινα νερά και αφρούς από ρέματα που γειτνιάζουν με το εργοστάσιο εμπλουτισμού της εταιρείας «Ελληνικός Χρυσός» στην Ολυμπιάδα Χαλκιδικής.
Τα στοιχεία ήρθαν σε εμάς την ώρα που η διοίκηση της εταιρείας έδινε συνέντευξη Τύπου, φρουρούμενη από ΜΑΤ, στη Θεσσαλονίκη. Οι μετρήσεις που είχαμε στα χέρια μας έδειχναν ότι τα βαρέα μέταλλα ανέρχονταν σε αστρονομικές τιμές στα νερά: το αρσενικό -πολύ τοξικό και καρκινογόνο- ήταν 49.000 φορές πάνω από τις προβλεπόμενες τιμές, το μαγγάνιο 2.660 φορές περισσότερο, 169 φορές ο μόλυβδος και πολύ παραπάνω από το φυσιολογικό ο ψευδάργυρος.
Η «Εφ.Συν.» ανέδειξε σε πρώτο θέμα της τις καταγγελίες με τίτλο «Δηλητήριο στη φλέβα». Το ρεπορτάζ προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων σε ολόκληρη τη χώρα, τα κινήματα υπεράσπισης του αρχέγονου δάσους των Σκουριών προχώρησαν σε πανελλαδική διαμαρτυρία και ο ΣΥΡΙΖΑ έφερε το θέμα στη Βουλή.
Τι έδειξαν οι έλεγχοι και οι αυτοψίες
Τον Μάρτιο του 2015 (23/3) η εφημερίδα μας έφερε στη δημοσιότητα την έκθεση των επιθεωρητών Περιβάλλοντος που έλεγξαν και κατέγραψαν τα έργα και τις ημέρες της «χρυσής επένδυσης».
Οι έλεγχοι και οι αυτοψίες διενεργήθηκαν τον Απρίλιο, τον Ιούλιο, τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 2013, καθώς και τον Γενάρη, τον Μάρτη και τον Αύγουστο του 2014. Τον Οκτώβριο του 2015 η Επιθεώρηση Περιβάλλοντος έβγαλε τα πορίσματά της σε σχέση με την «Ελληνικός Χρυσός».
Ο αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της «Ελληνικός Χρυσός», Δημήτρης Δημητριάδης, σε συνέντευξή του χτες στον «Σκάι» είπε ότι δεν γνωρίζει ποια περιβαλλοντική νομοθεσία παραβιάζει η εταιρεία, ενώ είπε ότι της έχει επιβληθεί μόνο ένα πρόστιμο για το οποίο έχει προσφύγει στο ΣτΕ.
«Είναι ντροπή να λέγεται ότι δεν τηρούμε την περιβαλλοντική νομοθεσία», είπε ο κ. Δημητριάδης, που αναφέρθηκε στη διαιτησία μιλώντας για τεχνικό και όχι για περιβαλλοντικό κώλυμα στην αδειοδότηση της επένδυσης.
Η πραγματικότητα είναι πως οι επιθεωρητές Περιβάλλοντος κατέγραψαν 21παραβάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας από το 2012 έως το 2014. Τον Ιανουάριο του 2016 το υπουργείο Περιβάλλοντος ενέκρινε τις εισηγήσεις της Επιθεώρησης Περιβάλλοντος για επιβολή προστίμων ύψους 1,7 εκατ. ευρώ στην «Ελληνικός Χρυσός» για παραβάσεις της νομοθεσίας.
Εντελώς ενδεικτικά αναφέρουμε:
■ Σύμφωνα με το πόρισμα, η εταιρεία απέκρυψε στοιχεία για την επικινδυνότητα των προϊόντων της που παράγονται μετά την επεξεργασία του μεταλλεύματος. Η απόκρυψη των στοιχείων δεν αφορά μόνο τη διαχείρισή τους στις εγκαταστάσεις της, αλλά και τη μεταφορά τους από το Στρατώνι και την Ολυμπιάδα μέχρι τη Θεσσαλονίκη.
■ Η εταιρεία δεν έλαβε επαρκή μέτρα για τον ασφαλή χειρισμό των επικίνδυνων προϊόντων που παράγει (σφαλερίτης και γαληνήτης) προκειμένου να αποτρέπεται η ρύπανση περιβάλλοντος και να διασφαλίζεται η προστασία της ανθρώπινης υγείας.
■ Συνεπώς, συμπεραίνουν οι επιθεωρητές, η αδειοδοτούσα αρχή δεν γνώριζε την επικινδυνότητα των προϊόντων και επομένως τεκμαίρεται ότι δεν προβλέφθηκαν επαρκή μέτρα.
■ Από τα αποτελέσματα των αναλύσεων στα νερά των μονάδων κατεργασίας στα μεταλλεία Στρατωνίου, στο σημείο εκβολής στη θάλασσα και στον Μαντέμ Λάκκο πριν από την εκβολή στο ρέμα Κοκκινόλακκα, αναφέρεται ότι προέκυψαν υπερβάσεις των ορίων διάθεσης υγρών αποβλήτων και συγκεκριμένα βαρέων μετάλλων (μολύβδου, σιδήρου, μαγγανίου, ψευδαργύρου), αλλά και αρσενικού. Η παράβαση αυτή συνιστά, σύμφωνα με την Επιθεώρηση, ρύπανση των επιφανειακών υδάτων και υποβάθμιση του περιβάλλοντος.
■ Σοβαρές παραβιάσεις διαπιστώνονται και στην αποθήκευση των αποβλήτων και χημικών σε ακατάλληλους χώρους που βρίσκονται σε επαφή με τη δασική βλάστηση.
■ Σύμφωνα με τις δειγματοληψίες των επιθεωρητών, κατά το διάστημα 21/1/2014 μέχρι και 30/5/2014 η εταιρεία διέθεσε υγρά απόβλητα με υπερβάσεις ως προς τις συγκεντρώσεις των μετάλλων μαγγανίου, ψευδαργύρου, καδμίου και αρσενικού, ενώ σύμφωνα με τα αποτελέσματα των αναλύσεων των δειγμάτων, το Ph ήταν υψηλότερο του επιτρεπτού, η συγκέντρωση του ολικού ήταν 1.200 mg/l έναντι 500 mg/l. Οι συγκεντρώσεις των μετάλλων υπερέβαιναν από 100 έως και 1.272% τα εγκεκριμένα όρια.
Η σκόνη θα φτάνει μέχρι τη Θεσσαλονίκη
Στην ατμόσφαιρα 110 τόνοι καρκινογόνου αμιάντου την ώρα
Η ρύπανση του εδάφους, της χλωρίδας, της πανίδας και των καλλιεργειών θα είναι εκτεταμένη ακόμα και σε μεγάλες αποστάσεις από τις Σκουριές. Η σκόνη από το μεταλλείο θα ανέρχεται σε 3.116 τόνους/ώρα
Ο Κυριάκος Αρίκας είναι υφηγητής του Ινστιτούτου Ορυκτολογίας-Πετρογραφίας του Πανεπιστημίου του Αμβούργου και ο Ιωάννης Βεργίνης πτυχιούχος Ορυκτολογίας του Πανεπιστημίου του Φράιμπουργκ.
Σε παλαιότερο άρθρο τους στην εφημερίδα μας είχαν αναδείξει έγκαιρα και έγκυρα τον κίνδυνο για τη δημόσια υγεία λόγω του αμίαντου στη ΒΑ Χαλκιδική. «Αμίαντος» είναι η συλλογική ονομασία για ορισμένα πυριτικά ορυκτά με ινώδη κρυσταλλική δομή.
Οι ίνες του αμιάντου, όταν με την εισπνοή εισέλθουν στο αναπνευστικό σύστημα, προκαλούν σοβαρές παθήσεις, όπως αμιάντωση, μεσοθηλίωμα, καρκίνο του πνεύμονα (ή βρογχικό καρκίνωμα), πνευμονοκονίαση κ.ά.
Το μεσοθηλίωμα, η πιο βαριά ασθένεια που προκαλεί ο αμίαντος, είναι ο καρκίνος είτε της μεμβράνης της θωρακικής κοιλότητας (pleural mesothelioma) είτε της μεμβράνης της κοιλότητας του υπογαστρίου (peritoneal mesothelioma). Αυτός ο τύπος καρκίνου αναπτύσσεται ραγδαία και είναι πάντοτε θανατηφόρος. Η κατάποση ινών αμιάντου σχετίζεται αντίστοιχα με καρκίνους του γαστρεντερικού και του ουροποιητικού συστήματος.
Οπως εξηγούν οι επιστήμονες, οι επικίνδυνες αυτές μορφές αμιάντου, ο τρεμολίτης και ο ακτινολίτης, συνυπάρχουν στην περιοχή των Σκουριών και συνδέονται με βασικά πετρώματα (αμφιβολίτες) που απαντώνται συχνά στη ΒΑ Χαλκιδική.
Τα συσσωματώματα τρεμολίτη-ακτινολίτη είναι ακίνδυνα εφόσον παραμένουν σε ισορροπία, μέσα στα συμπαγή πετρώματα. Γράφουν οι επιστήμονες:
«Θα γίνουν εξαιρετικά επικίνδυνα όταν θα διαμελίζονται σε μικροσκοπικές ίνες ύστερα από τις εκρήξεις, την κονιορτοποίηση των πετρωμάτων και στα διάφορα στάδια επεξεργασίας και διαχείρισης των εξορυκτικών τελμάτων. Θα σχηματίζονται τεράστιες ποσότητες σκόνης με τις εισπνεύσιμες ίνες αμιαντούχων ορυκτών, οι οποίες ταχύτατα και ανεξέλεγκτα θα διαδίδονται σε μια μεγάλη περιοχή, σε άμεση συνάρτηση με τη διεύθυνση και την ένταση του ανέμου. Η αιώρηση σκόνης με ίνες αμιάντου και άλλων τοξικών ορυκτών σωματιδίων σε ακτίνα πολλών χιλιομέτρων θα απειλεί την υγεία των κατοίκων της Χαλκιδικής, της Θεσσαλονίκης και άλλων γειτονικών περιοχών.
Για τις μεγάλες αποστάσεις αέριων μεταφορών είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα της “σκόνης της Σαχάρας”.
Η καναδική εταιρεία που δραστηριοποιείται στη Χαλκιδική αναφέρει στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ότι τα χρυσοφόρα πετρώματα αλλά και τα μεταλλευτικά απόβλητα (θα) περιέχουν έως περίπου 10% τρεμολίτη. Οταν το 2014 η ύπαρξη του αμιάντου στις Σκουριές είδε το φως της δημοσιότητας, η εταιρεία προσπάθησε με μια “κατά παραγγελία” γνωμάτευση καθηγητή ελληνικού πανεπιστημίου να αποδείξει ότι δεν υπάρχει ινώδης τρεμολίτης στα πετρώματα της περιοχής Σκουριών. Η προσπάθεια αυτή όχι μόνο απέτυχε, αλλά έφερε στο προσκήνιο επιπλέον και το ορυκτό του αμιάντου της ίδιας ομάδας, τον ακτινολίτη. Τα αποτελέσματα των πρόσφατων ορυκτολογικών αναλύσεων των πετρωμάτων του μελλοντικού ανοικτού ορύγματος στις Σκουριές, που κατέθεσε το ΙΓΜΕ στο υπουργείο Περιβάλλοντος, όχι μόνο επιβεβαιώνουν την ύπαρξη του ινώδη αμιάντου στις Σκουριές, αλλά και αποκαλύπτουν περίτρανα ακόμη μια φορά ότι η καναδική εταιρεία προτάσσει το κέρδος έναντι της υγείας των εργαζομένων και των κατοίκων της Χαλκιδικής και της Θεσσαλονίκης. (…) Εύκολα υπολογίζεται ότι η διάχυση του καρκινογόνου αμιάντου στο περιβάλλον θα ανέλθει περίπου στους 110 τόνους την ώρα, 24 ώρες την ημέρα, 365 μέρες τον χρόνο και περίπου για 12 χρόνια. Δηλαδή η συνολική εκπομπή του καρκινογόνου αμιάντου θα ανέλθει στα 11 εκατομμύρια (!) τόνους».
http://www.efsyn.gr/arthro/toso-tha-plirosei-tin-ependysi-i-halkidiki