του Μανθου Μυριούνη Ψυχολόγου/Ψυχοθεραπευτή
Αφορμη για να γραφτει αυτο το αρθρο σταθηκε ο προβληματισμος που απο κοινου διατυπωσαμε με εναν φιλο,ο οποιος ενεργα ασχολειται με το διαδικτυο και τα μεσα κοινωνικης δικτυωσης για τις “ομηρικου τυπου μαχες”που συχνα πυκνα λαμβανουν χωρα σε αυτην την μορφη ανθρωπινης επικοινωνιας,και μαλιστα στη βαση ανουσιων αφορμων.
Ανθρωποι που κατα βαση ειναι αγνωστοι μεταξυ τους κατηγορουν,απειλουν η και βριζουν ο ενας τον αλλον διχως βεβαια να υπαρχει καμια στοιχειωδης λογικη αιτια,ουτε επιχειρηματολογια και ουσιαστικη ανταλλαγη,εστω και διαφωνια αποψεων. Το ζητημα ειναι απλα να “την πουμε”στον αλλον και να τον κανουμε να το βουλωσει προφασιζομενοι μια καποια αφορμη.
Αλλωστε τα κοινωνικα δικτυα ειναι ενας εξαιρετικα ευνοικος και προνομιακος χωρος/ τοπος για φθηνους εξυπνακισμους, γρηγορες κακιες, ευκαιριακα λογικοφανη πυροτεχνηματα αντι των επιχειρηματων,αναμεσα σε οπαδους διαφορετικων αθλητικων ομαδων,διαφορετικων ιδεων και στασεων,διαφορετικων ειδων μουσικης… Ετσι και παντα φορωντας την μασκα της ανωνυμιας σπερνουν κακιες ,εκτονωνουν θυμους και διαχεουν εναν απιστευτο και αστειρευτο αρνητισμο που σταζει φαρμακι και χολη,μεσω κακοβουλων σχολιων που δεν προσφερουν ουτε στον διαλογο,ουτε βοηθουν στην αναδειξη της αληθειας η και στην διαπιστωση της διαστασης των αποψεων,αλλα ειναι επιθετικοι και με αναληθη,αστηρικτα και ανυποστατα σχολια εκτρεπουν την ανταλλαγη αποψεων σε ενα ακατασχετο υβρεολογιο γεματο αλληλοκατηγορίες και δεν σταματουν μεχρι να το πετυχουν αυτο.
Βριζουν και προσβάλλουν οποιονδηποτε εχει διαφορετικη αποψη με στοχο να εκνευρισουν,να θυμωσουν τους συνομιλητες τους,να συκοφαντήσουν και να δημιουργησουν συναισθηματα απεχθειας,αηδιας και πονου. Μια νεα ερευνα μας δινει περισσοτερες πληροφοριες σχετικα με τις διαφορες προσωπικοτητες που συναντουμε στο διαδικτυο ,την προσωπικοτητα των τρολλς αλλα και γενικοτερα των προσωπικοτητων που συχνα κρυβονται πισω απο την ανωνυμια τους. Σαν τρολαρισμα οριζεται η πρακτικη του να συμπεριφερεται καποιος με παραπλανητικο,καταστροφικο και ενοχλητικο τροπο σε ενα κοινωνικο περιβαλλον στο διαδικτυο με σκοπο την ευχαρίστηση του.
Οι ψυχολογοι εξετασαν αν οι ανθρωποι που ασχολουνται με το να τρολάρουν σχετιζονται με το συνδρομο του σαδισμου,του Μακιαβελισμου(την επιθυμια δηλαδη να χειραγωγουν και να εξαπατουν τους αλλους),τον ναρκισσισμο(τον αυτοθαυμασμό και την φιλαρεσκεια(,την ψυχοπαθεια(την ελλειψη μετανοιας,την υπαρξη τυψεων και συναισθηματικης ενσυναισθησης) και με μια ιδιαιτερη μορφη σαδισμου, δηλαδη την αποκόμιση ευχαριστησης απο τον πονο και την αγωνια των αλλων.Πολλοι απο αυτους σε αναλογες ερωτησεις ομολογησαν οτι αρεσκονται στο να βασανιζουν τους ανθρωπους με μια διαδικτυακη μορφη καθημερινου σαδισμου. Στην Wikipedia το τρολ αναφερεται σαν το προσωπο που σπερνει την διχονοια στο διαδικτυο ,ξεκινωντας διαφωνιες η αναστατώνοντας τους αλλους χρηστες με το να ανεβαζουν ενοχλητικα μηνυματα. Εδω πρεπει να γινουν ορισμενες απαραιτητες επισημανσεις:οτι ενω τα; κοινωνικα δικτυα υπαρχουν για να μας συνδεουν με τους αλλους διενεργουν ταυτοχρονα και το εντελως αντιθετο δηλαδη μας αποσυνδεουν και μας απομονώνουν..
Οι ψυχολογοι ισχυριζονται οτι το φαινομενο της επιθετικοτητας στα μεσα κοινωνικης δικτυωσης μοιαζει με το φαινομενο της επιθετικοτητας που δειχνουν οι οδηγοι στο δρομο. Μπορει δηλαδη ενας ηρεμος στην καθημερινότητα του ανθρωπος να μεταμορφώνεται σε αγροικο πισω απο το τιμονι.
Αυτο συμβαινει επειδη οταν απομονωθει καποιος στο οχημα του, δεν αισθανεται το ιδιο συνδεδεμενος με τους αλλους οδηγους γυρω του και ευκολα θυμωνει , βριζει,γινεται επιθετικος. Ετσι και στα μεσα κοινωνικης δικτυωσης ειμαστε απομονωμενοι απο τους αλλους παρα το γεγονος οτι τα χρησιμοποιουμε για να συνδεθούμε με τους αλλους. Αλλοι προσπαθουν και παραμυθιάζουν τον εαυτο τους παρουσιαζοντας μια ιδανικη εικονα του εαυτου τους και διαφημιζοντας την οικογενειακη και προσωπικη τους ευτυχια τοσο ιδεατα και φτιαχτα που κανει μπαμ απο μακρια αλλα ειναι και επικινδυνο ενεκα της τοσης αυτοεκθεσης,ιδιαιτερα στις περιπτωσεις των μικρων παιδιων Για να ειμαστε ομως ειλικρινεις αν και δυσαρεστοι,πρεπει να παραδεχτουμε καποιες αληθειες οχι και τοσο κολακευτικες για τον ανθρωπο αρκει να δουμε τα μεσα κοινωνικης δικτυωσης οπως πραγματικα ειναι.
Δηλαδη σαν κατι αψυχο και αυλο δηλαδη σαν κατι ουδετερο ,το οποιο παιρνει διαφορετικες μορφες-καλες και κακες-αναλογα με την χρηση που εμεις κανουμε και την μορφη που εμεις του δινουμε. Ετσι ο ανθρωπος ειναι παλι ,σαν εμψυχο ον, που δινει την σημασια και την μορφη στα πραγματα και αυτο που φαινεται στα μεσα κοινωνικης δικτυωσης δεν ειναι τιποτε αλλο παρα μια εκφραση του ανθρωπου πισω απο το διαδικτυακο προφιλ. Το ερωτημα ειναι γιατι στο διαδικτυο ειμαστε πιο κακοι,πιο σκληροι και πιο υβριστες απο οτι ειμαστε στην κανονικη μας ζωη; Περα απο την ανωνυμια που λειτουργει καταλυτικα και απελευθερωτικα για αυτους που την προτιμουν και την μεταχειριζονται,αφου τους παρέχει ασφάλεια να μπορουν να ξερνάνε χολη αδιαλείπτως και να κακολογούν τον καθενα που εχει διαφορετικη αντιληψη για τα πραγματα,την μουσικη,τις πολιτικες αποψεις κα.
Η ευκολη και συνηθης αυτη σκληροτητα ειναι αποτελεσμα της μη εμπροσωπης και εκ του σύνεγγυς επικοινωνιας (Αριστοτελικο ρημα “ορω”) με την απουσια επαφης βλεμματικης, οπτικης και ακουστικης αλλα και καθε αλλης μη λεκτικης που μπορει να υπαρχει σε μια κατα προσωπο επικοινωνια. Δεν εχουμε συνειδητοποιησει οτι στο διαδικτυο βρισκουμε το βημα να πουμε οσα δεν μπορουμε αλλου και ξεσπαμε εκει βγαζοντας απο μεσα μας τα πιο σκοτεινα των ενστικτων μας. Συντελείται χωρις να το καταλαβαινουμε μια ανευ προηγουμενου αποπροσωποποίηση,εχοντας την εντυπωση πως δεν απευθυνομαστε σε ανθρωπους,που σε καμια περιπτωση δεν θα λαμβανε χωρα στην καθημερινη ζωη.
Δεν εχουμε κατανοήσει ότι τα μεσα κοινωνικης δικτυωσης ειναι ενα δημοσιο βημα και μαλιστα πολυπληθεστερο απο καθε πλατεια η μαζωξη ανθρωπων και νομιζουμε πως επειδη απο το κομπιούτερ μας δεν μας κοιταει κανεις μπορουμε να λεμε οτι θελουμε διχως ντροπη , αφου απελευθερωνονται καταπιεσμενα ενστικτα μας.Ο ανθρωπος που εχει συνηθισει να διωχνει απο πανω του ολες του τις ευθύνες κατηγορει το μεσο,δηλαδη το διαδικτυο,οτι ειναι ετσι φτιαγμενο που τον παρέσυρε σε που”δεν to εννοουσε ετσι”προσπαθωντας να δικαιολογησει τα αδικαιολογητα. Μεσα στον διαδικτυακο ιστο πληθαινουν οι ανθρωποι με χαμηλη αυτοπεποιθηση,που δεν ανηκουν καπου αν και θα το ηθελαν πολυ και που εκμαιεύουν την δυνατοτητα υπαρξη τους με ανωδυνα σχολια και κοινότυπες αναρτήσεις ,μιας και αυτες ειναι που τους
ανατροφοδοτουν με την ελαχιστη ανταμοιβη που ειναι ικανη να τους χρησιμεύσει στην επιβιωση τους.
Σαφεστατα και η αναζητηση και αποκτηση ταυτοτητας σε ελλιπης προσωπικοτητες ειναι κατι που μεσα απο το διαδικτυο πραγματοποιείται και μαζι με παρομοιους φιλους ψαχνουν να πιαστουν απο κατι συνεκτικο μεταξυ τους,συνηθως οχι επειδη επιτελους καταλαβαν τι θελουν στην ζωη τους αλλα ομονοουν στο τι ακριβως μισουν. Εξάλλου γι αυτους ειναι σωστο οτι λενε οι πολλοι η οσοι συμφωνουν μαζι τους. Σε καθε περιπτωση εχοντας υποψη οτι η παραδοσιακη ενημερωση ανηκε αυστηρα σε καποιους που μεχρι προτινος απολαμβαναν το μονοπωλιο της δημοσιας εκφρασης διανθισμένη με διαφορα ψευδη και διατηρωντας μια επιφαση γλοιώδους καθωσπρεπισμου τωρα που αυτη η σφαιρα δημοσιας εκφρασης επεκταθηκε απιστευτα βγαινει μια κριτικη διαθεση για ολους και για ολα ειτε απο εκδικηση ,ειτε για την αφελεια ορισμενων ,ειτε ακομη επειδη θεωρουν οτι αυτοι φταινε για το σημερινο μας χαλι με την εμπλοκη τους(βουλευτες,επωνυμους δημοσιογραφους και διανοουμενους/καλλιτεχνες με την σιωπηρη τους συνεργεια).
Ο καταπιεσμενος κακος εαυτος μας πισω απο την ανωνυμια και τα ψεύτικα προφίλ βρηκε επιτελους διεξοδο να εκτονωθεί και να εκφραστει ,κατι που δεν μπορει να κανει στο αυστηρο και απαιτητικο γραφειο που εργαζεται ,ουτε κατα την διαρκεια της απουσιας του απο τα κοινωνικα δρωμενα που διεκδικουνται στο δρομο,ουτε καν απο την εκκωφαντικη του απουσια απο το οικογενειακο τραπεζι η και το συντροφικο/συζυγικο /διπλο του κρεβατι. Ετσι απουσιαζει η ντροπη οχι με την έννοια την ηθικοπλαστικη αλλα την πραγματικη την ουσιαστικη που μπορει και μας κρατα αξιοπρεπης στις κοινωνικες μας σχεσεις. Οταν ομως αυτες ειναι διαδυκτιακες πως να χαλασουμε τις σχεσεις αυτες αφου ουσιαστικα δεν υπηρξαν ποτε και οι δεσμοι μαζι τους ηταν ευκαιριακοι και γι αυτο καποια στιγμη ειτε διαγραφηκαν ειτε ξεσκαρταριστηκαν.
Εχουμε σοβαρο προβλημα να ξεχωρισουμε το ιδιωτικο απο το δημοσιο ,αφου δεν ειναι πλεον και τοσο διακριτα με την αλογη χρηση του διαδικτυου και αυτο ενεχει προβληματα και κινδυνους! Οι συγχρονοι ανθρωποι αυταπατωνται συνειδητα σε πολλα επιπεδα οταν συμμετεχουν ενεργα στο διαδικτυακο γιγνεσθαι.Αυταπατωνται θεωρωντας οτι μετεχουν σε κατι ιδιωτικο και αυταπατονται διπλα οταν νομιζουν οτι αισθανονται μεγαλη ανεση με εναν εντελως ξενο,αφου στα κοινωνικα δικτυα απανταται το φαινομενο της διπλης αντιστροφης :”της αποστασης που φτιαχνει εγγυτητα και της εγγυτητας που φτιαχνει αποσταση”(Παναγης Παναγιωτοπουλος). Στην δικη μας την Ελληνικη πραγματικοτητα πολλοι βρισκουν στο διαδικτυο το θαρρος να πουνε και να γραψουν πραγματα που σε αλλες συνθηκες επ ουδενί δεν θα εξέφραζαν. Υπαρχει διαχυτη η αισθηση οτι τα μεσα κοινωνικης δικτυωσης αντιμετωπιζονται σαν πεδια ελευθερης εκφρασης.
Τουτο σε συνδυασμο του οτι ο καθενας αντιλαμβανεται οτι λιγα μπορει να αλλαξει και λιγοτερα να επηρεασει νιωθει αδυναμος και αδικημενος,πραγμα που αποτελει το τελειο αλλοθι και την καταλληλη συνταγη ετσι ωστε να βγαλει απο μεσα του ολα του τα απωθημενα . Σε συνδυασμο με την ορθη διαδικτυακη συμπεριφορα στην οποια ποτε δεν μυηθηκαμε,απλα μας παρασχέθηκε ενας υπολογιστης και μας ειπαν γραψτε οτι σας κατεβει,χωρις κανενα οριο και με εδραιωμενη την ατιμωρησια αλλα και τον μαινομενο πολεμο “ολοι εναντιον ολων” που μας χαρακτηρίζει ,μοιαζουμε με ιθαγενεις που πειραματίζονται σε οπλα που ποτε δεν εχουν δοκιμασει και στα οποια ποτε δεν εχουν εξασκηθεί.Στο τελος θα στραφούμε ο ενας απεναντι στον αλλον μεταξυ μας, αν δεν γινεται ηδη αυτο!
Το να γνωριζουμε την αλφαβητα και πως να συνθετουμε προτασεις δεν σημαινει πως γνωριζουμε και πως να διατυπωσουμε λογικους συνειρμούς και κατανοητες προτασεις. Αν δεν σεβαστουμε εγκαιρως το προνομιο της ελευθερης εκφρασης του διαδικτυου με το χαος που θα προκυψει, ευκολα θα αποδεχτούμε την αυστηρη αστυνομευση του και τον περιορισμο των ελευθεριων μας. Σιγουρα η συλλογικη ασφυξια και οι περιπετειες των τελευταιων ετων με την κοινωνικη αδικια την οικονομικη ανεχεια και την πολιτικη ασταθεια μας εχει οδηγησει στην απαξιωση των παντων και ειναι ολισθηρη η θεωρηση οτι η μονη επανασταση που μας εμεινε ειναι αυτη μεσω του διαδικτυου. Αυτη η νεα πανδημια ,η επιθετικοτητα στο διαδικτυο,μοιαζει σαν να ειμαστε εκπαιδευμενοι να σχολιαζουμε αρνητικα το παραμικρο στα μεσα κοινωνικης δικτυωσης και επειδη επιτρεπεται ο ανοιχτος διαλογος να το κατακλυζουμε με βρισιες,απειλες και καταρες. Κοιτωντας τελος στον καθρεφτη μας πρεπει να ομολογήσουμε οτι ενα μεγαλο μερος των συνανθρωπων και του κοσμου ειναι βαθια κακοφορμισμενο ,χωρις καμια ενσυναίσθηση για τον συνάνθρωπο και με μια σοβαρη αγραμματοσυνη στην διαδικτυακη επικοινωνια.
Οπως αναφερθηκε και πριν περασαμε απο την αγνοια στην καθημερινη και εντατικη χρηση,χωρις να συμπεριλάβουμε αξιες,ηθικες και ευγενικες στασεις στην συμπεριφορα μας.