του Γιάννη Χατζηθεοδοσίου *
Εάν κάποιος ήθελε να αποδώσει έναν χαρακτηρισμό στην εικόνα που είχε η χώρα τα τελευταία χρόνια, εκτιμώ ότι ο πλέον ακριβής θα ήταν «μνημονιακή εποχή».
Όλα όσα έγιναν συνδέονταν άμεσα με την επιβολή των μνημονίων και την εφαρμογή των προγραμμάτων προσαρμογής.
Αυτή η εποχή όμως είναι πλέον παρελθόν. Τυπικά η χώρα βγήκε από τα μνημόνια. Μπορεί κάποιος να ρωτήσει: «μα καλά, είναι λόγος για να αισιοδοξεί κανείς, από την στιγμή που θα συνεχίσουμε να βρισκόμαστε υπό αυστηρή επιτήρηση;».
Ναι, είναι ουσιαστικός λόγος αισιοδοξίας, θα απαντούσα εγώ. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να πανηγυρίσουμε, όμως μπορούμε πια να ελπίζουμε σε καλύτερες μέρες. Όχι γιατί από τη μία στιγμή στην άλλη θα δούμε τις ζωές μας να αλλάζουν προς το καλύτερο, αλλά γιατί μπορούμε επιτέλους να πάρουμε την τύχη μας στα χέρια μας και να χαράξουμε μία νέα πορεία. Κανείς δεν λέει ότι θα είναι εύκολα τα πράγματα. Όμως φαίνεται ότι τα χειρότερα πέρασαν. Τα πρωτοφανή μέτρα που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα, είχαν ως αποτέλεσμα την συρρίκνωση της οικονομίας μας, τη δραματική αλλαγή του επιχειρηματικού τοπίου, την εκτόξευση της ανεργίας, γενικότερα την υποβάθμιση του βιοτικού μας επιπέδου.
Σημαντικό ρόλο έπαιξε το γεγονός ότι τα περισσότερα μέτρα που υιοθετήθηκαν προκάλεσαν ακόμα μεγαλύτερη ύφεση. Είναι ξεκάθαρο ότι η χώρα, κατόπιν απαιτήσεων δανειστών και εταίρων, έγινε για μεγάλο διάστημα ένα πειραματόζωο. Και δυστυχώς δεν υπήρχε η δυνατότητα άμεσης αλλαγής αποτυχημένων πολιτικών. Τώρα πια αυτό μπορεί να αλλάξει. Η έξοδος από τα μνημόνια μπορεί να είναι η ευκαιρία για ανάκαμψη και πρόοδο. Ως επιχειρηματίας εκτιμώ ότι θα ενισχυθεί η ψυχολογία όλων μας, κάτι που θα μεταφραστεί σε άνοδο της κίνησης στην αγορά. Αυτή θα είναι η πρώτη και άμεση συνέπεια της απαλλαγής μας από τα προγράμματα προσαρμογής. Για να μην μείνουμε όμως σε αποσπασματικά αποτελέσματα, απαιτείται μία σειρά ενεργειών που θα έχουν ως στόχο τη βελτίωση της εικόνας της χώρας την «επόμενη μέρα».
Ειδικά οι μικρομεσαίοι, που υπήρξαμε και τα μεγάλα θύματα της εποχής της κρίσης, προσδοκούμε σε πρωτοβουλίες και δράσεις που θα σηματοδοτήσουν την ουσιαστική αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μας.
Το πρώτο που πρέπει να γίνει είναι να συμφωνήσουμε επιτέλους σε έναν εθνικό αναπτυξιακό σχεδιασμό, τον οποίο και θα τηρήσουμε. Δεν πρέπει να αφεθεί τίποτα στην τύχη του, ούτε να πηγαίνουμε με τον «αυτόματο πιλότο». Επίσης οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν υπάρχουν «σωτήρες». Χρειάζεται όραμα, οργάνωση, καταμερισμός ευθυνών, ευρύτατη συναίνεση και σε πολιτικό και σε κοινωνικό επίπεδο, πρόγραμμα και αποφασιστικότητα. Τα σοβαρά δομικά προβλήματα της οικονομίας μας, που αποδείχθηκε με οδυνηρό τρόπο ότι λειτουργούσε σε σαθρά θεμέλια, πρέπει να επιλυθούν.
Κομβικό ρόλο στην προσπάθεια ανάπτυξης, μπορούν και πρέπει να διαδραματίσουν οι ελληνικές επιχειρήσεις και κυρίως οι μικρομεσαίες. Κραταιά οικονομία σημαίνει οικονομία με ισχυρή επιχειρηματικότητα και η Πολιτεία οφείλει να λειτουργήσει προς αυτή την κατεύθυνση. Για την αποτελεσματικότερη στήριξη των επιχειρήσεων μας, χρειάζονται βέβαια και οι κατάλληλες δράσεις. Τώρα πια, έχοντας τη δυνατότητα η κυβέρνηση να αναλάβει και περισσότερες πρωτοβουλίες χωρίς την ασφυκτική πίεση των μνημονίων, θεωρώ ότι θα «δει» με πιο καθαρό μυαλό και το θέμα της εξοντωτικής φορολογίας και των πολύ υψηλών ασφαλιστικών εισφορών και θα προχωρήσει σε βελτιώσεις. Αντίστοιχα χρειάζονται στοχευμένες ενέργειες και σε άλλους κομβικούς τομείς, όπως στη λειτουργία του κράτους, στην ενίσχυση της ρευστότητας, στην στήριξη της πρωτογενούς παραγωγής, στην στροφή προς την καινοτομία και την εξωστρέφεια, στην αποτελεσματικότερη καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.
Είναι πλέον η στιγμή που πρέπει να κάνουμε την υπέρβαση και να αφήσουμε πίσω όλα όσα μας κρατούσαν εγκλωβισμένους. Περάσαμε πάρα πολλά. Οι θυσίες τόσων ετών δεν πρέπει να πάνε χαμένες. Θέλω να πιστεύω ότι πήραμε πολύτιμα διδάγματα από όλη αυτή την περιπέτεια. Το μεγάλο στοίχημα είναι να καταφέρουμε να χτίσουμε πάνω στα συντρίμμια που άφησαν πίσω τους τα μνημόνια και οι καταστροφικές πολιτικές. Και αυτό το στοίχημα πρέπει να το κερδίσουμε. Έχουμε χρέος απέναντι στους εαυτούς μας και κυρίως στις γενιές που ακολουθούν.
* Ο Γιάννης Χατζηθεοδοσίου είναι πρόεδρος του ΕΕΑ