Σε κομματικό παραμάγαζο φαίνεται ότι είχαν μετατρέψει τον Οργανισμό Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (ΟΑΣΘ) «γαλάζιοι» βουλευτές, όπως προκύπτει από έγγραφα τα οποία δημοσιεύει σήμερα το Documento.
Πρόκειται για επίσημα αιτήματα που απέστειλαν προς τη διοίκηση του ΟΑΣΘ το 2007 και το 2008 οι βουλευτές Θεσσαλονίκης της ΝΔ Θεόδωρος Καράογλου και Έλενα Ράπτη, τα οποία περιλαμβάνουν 112 ονόματα υποψηφίων που φέρονται να είχαν λάβει μέρος σε προκήρυξη την οποία είχε εκδώσει ο Οργανισμός για την πρόσληψη προσωπικού.
Με λίγα λόγια, βουλευτές της ΝΔ χρησιμοποιούσαν έναν ημικρατικό οργανισμό προκειμένου να εξυπηρετούν τις πελατειακές τους σχέσεις, πέρα από κάθε έννοια αξιοκρατίας. Την ώρα που ο σημερινός αρχηγός της ΝΔ Κυριάκος Μητσοτάκης ευαγγελίζεται την αριστεία και την αξιοκρατία, επίσημα έγγραφα από τα γραφεία βουλευτών του κόμματός του καταρρίπτουν τους ισχυρισμούς του, ενώ εξηγούν τους λόγους για τους οποίους η αξιωματική αντιπολίτευση αντέδρασε λυσσαλέα όταν ανακοινώθηκε η κρατικοποίηση του οργανισμού.
Τα «αιτήματα» του Θ. Καράογλου
Στις 21 Μαΐου 2007 αποστέλλεται από το πολιτικό γραφείο του Θ. Καράογλου ένα έγγραφο το οποίο φέρει την υπογραφή του βουλευτή Β΄ Θεσσαλονίκης της ΝΔ. Ως παραλήπτης εμφανίζεται ο τότε πρόεδρος του ΟΑΣΘ Χαράλαμπος Παπαδόπουλος. Το έγγραφο περιείχε τα ονόματα 74 προσώπων τα οποία είχαν υποβάλει αίτηση σε προκήρυξη του Οργανισμού Συγκοινωνιών για την πρόσληψη προσωπικού. Δίπλα σε κάθε όνομα αναγραφόταν ο αριθμός πρωτοκόλλου, πιθανότατα της αίτησης που είχαν καταθέσει, και σημειώνονταν χειρόγραφα τα μόρια που συγκέντρωνε ο καθένας υποψήφιος.
Ο Θ. Καράογλου ζητεί από τον Χ. Παπαδόπουλο ουσιαστικά να μεριμνήσει για τα συγκεκριμένα πρόσωπα. Συγκεκριμένα αναφέρει: «Αξιότιμε κύριε πρόεδρε, σας εκφράζω το προσωπικό μου ενδιαφέρον για τους παρακάτω υποψήφιους που έχουν υποβάλει αίτηση στην προκήρυξη του ΟΑΣΘ. Σας στέλνω τα στοιχεία τους με σειρά προτεραιότητας. Παρακαλώ θερμά για τις δικές σας ενέργειες».
Εναν χρόνο μετά και συγκεκριμένα στις 19 Μαΐου 2008 από το πολιτικό γραφείο του Θ. Καράογλου απεστάλη και δεύτερο έγγραφο με τη χειρόγραφη ένδειξη «SOS» και τίτλο «Αιτήσεις ΟΑΣΘ». Περιλαμβάνει 14 ονόματα υποψηφίων μαζί με τους αριθμούς πρωτοκόλλου και τα μόρια που έχουν λάβει. Από το σύνολο των ονομάτων τα 12 εμφανίζονταν και στην κατάσταση που είχε αποσταλεί στις 21 Μαΐου 2007 – επισημαίνεται με χειρόγραφες σημειώσεις: «Τα ονόματα αυτά υπάρχουν και στην κατάσταση 21/05/2007 εκτός από αυτά που είναι σημ. με κόκκινα βελάκια» αναφέρεται χαρακτηριστικά στο επίμαχο έγγραφο.
Να σημειωθεί ότι ο Θ. Καράογλου σε δημόσιες τοποθετήσεις του έχει εμφανιστεί κατά καιρούς ως υπέρμαχος της αξιοκρατίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε άρθρο του στην εφημερίδα «Πρώτο Θέμα» στις 17 Σεπτεμβρίου 2017 έκανε λόγο για μια Ελλάδα «εθνικής αξιοπρέπειας» και «αξιοκρατίας», κάτι όμως που δεν επιβεβαιώνουν τα συγκεκριμένα έγγραφα.
Ράπτη και στο βάθος… Γκιουλέκας
Παρόμοιο αίτημα είχε αποστείλει και η βουλευτής Θεσσαλονίκης Ελενα Ράπτη λίγους μήνες πριν και συγκεκριμένα στις 26 Φεβρουαρίου 2007. Οπως προκύπτει από το σχετικό έγγραφο, το αίτημα είχε αποσταλεί από το πολιτικό γραφείο της με αποδέκτη αυτήν τη φορά το υπουργείο Μεταφορών και Τηλεπικοινωνιών. Περιείχε τα ονόματα 36 υποψηφίων οι οποίοι εμφανίζονταν να έχουν υποβάλει αίτηση ως οδηγοί στον ΟΑΣΘ, μαζί με το τηλέφωνό τους, τα μόρια και τους αριθμούς πρωτοκόλλου των αιτήσεων. Στο έγγραφο η τότε υπεύθυνη επικοινωνίας της Ελ. Ράπτη ζητεί να μεριμνήσουν για τη διεκπεραίωση του σχετικού αιτήματος.
«Κατόπιν της τηλεφωνικής μας επικοινωνίας σας αποστέλλουμε τα παρακάτω ονόματα που έχουν υποβάλει αίτηση ως οδηγοί στον ΟΑΣΘ με σειρά προτεραιότητας. Παρακαλούμε αφού αξιολογήσετε το αίτημα να μεριμνήσετε για διεκπεραίωσή του. Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων για τη συνεργασία σας» αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Δεν είναι όμως οι μοναδικές περιπτώσεις «γαλάζιων» βουλευτών που με παρεμβάσεις τους στον ΟΑΣΘ ζητούσαν την πρόσληψη «δικών τους παιδιών». Στα τέλη Μαρτίου ο υπουργός Υποδομών, Μεταφορών και Επικοινωνιών Χρήστος Σπίρτζης παρουσίασε ένα σημείωμα το οποίο είχε αποσταλεί από το πολιτικό γραφείο του Κώστα Γκιουλέκα επίσης στη διοίκηση του ΟΑΣΘ στις 20 Σεπτεμβρίου 2009. Στο έγγραφο αναγράφονταν τα ονόματα πέντε υποψηφίων για πρόσληψη, συνοδευόμενα από τους αριθμούς πρωτοκόλλου και την ειδικότητά τους. Αναφερόταν χαρακτηριστικά: «Αγαπητέ πρόεδρε. Σας αποστέλλω τα ονόματα των ενδιαφερομένων και θα παρακαλούσα θερμά για τις δικές σας ενέργειες».
Το σχετικό έγγραφο παραδέχθηκε με αναρτήσεις του στο Τwitter ο ίδιος ο Κ. Γκιουλέκας, ο οποίος υποστήριξε ότι επρόκειτο για εκδήλωση ενδιαφέροντος για «ανέργους συμπολίτες για εύρεση εργασίας σε έναν ιδιωτικό οργανισμό» και έκανε λόγο για «κομματικοποίηση του ΟΑΣΘ», εξαπολύοντας επίθεση στην κυβέρνηση.
Αμαρτωλός οργανισμός
Η αλήθεια είναι ότι ο ΟΑΣΘ επί δεκαετίες δεν ήταν καθαρά ιδιωτικός οργανισμός, με την έννοια της ελεύθερης αγοράς. Επρόκειτο για Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ) το οποίο ιδρύθηκε το 1957 και ελάμβανε κρατική επιχορήγηση εκατομμυρίων ευρώ. Με λίγα λόγια ήταν ημικρατικός οργανισμός με όλες τις γνωστές παθογένειες του δημοσίου, ενώ η συμμετοχή του κράτους γινόταν μέσω αντισταθμιστικής καταβολής. Σε αυτήν εντάσσονταν μεταξύ άλλων οι σταθερές δαπάνες του οργανισμού, όπως τα μισθώματα των αμαξοστασίων και των γραφείων της διοίκησης.
Σε αντίθεση με μια καθαρά ιδιωτική εταιρεία που λειτουργεί με όρους αγοράς, ο ΟΑΣΘ ακόμη και αν εμφάνιζε ζημίες τις κάλυπτε με την κρατική επιχορήγηση. Μόνο το 2010 το κράτος συμμετείχε στον ΟΑΣΘ με 128.571.215 ευρώ, όπως προκύπτει από την τελευταία έκθεση του Σώματος Επιθεωρητών – Ελεγκτών του υπουργείου Μεταφορών η οποία αφορά τη διαχείριση και λειτουργία του οργανισμού για τις οικονομικές χρήσεις 2011-15 και σε συγκεκριμένα πεδία για το 2016.
Μάλιστα συνολικά την εξαετία 2010-15 δόθηκαν για ενοίκια περί τα 11.442.715,08 ευρώ, με το μεγαλύτερο μέρος να καταβάλλεται στον Προμηθευτικό Συνεταιρισμό «Ηρακλής». Ο συνεταιρισμός είχε στην ιδιοκτησία του όλους τους χώρους στέγασης των γραφείων του ΟΑΣΘ και των αμαξοστασίων Φοίνικα και Σταυρούπολης, ενώ η μετοχική του σύνθεση ήταν κατά 65% ίδια με τη μετοχική σύνθεση του ΟΑΣΘ. Με τον τρόπο αυτό ο συνεταιρισμός εισέπραττε ως έσοδο τα μισθώματα του ΟΑΣΘ, ενώ παράλληλα τα μισθώματα υπολογίζονταν στις σταθερές δαπάνες του οργανισμού. Το στοιχείο αυτό επηρέαζε τον υπολογισμό της συμμετοχής του κράτους.
Εντύπωση όμως προκαλούν και όσα άλλα είχαν εντοπίσει οι ελεγκτές: δεκάδες επιδόματα, αλλά και «λανθασμένους» υπολογισμούς μηνιαίων αποδοχών. Συγκεκριμένα, όπως προέκυψε από τον έλεγχο, στο προσωπικό κίνησης χορηγούνταν 26 επιδόματα, στο διοικητικό προσωπικό 21 και στο προσωπικό συντήρησης 11. Επιπλέον, στην πλειονότητά τους τα καταβαλλόμενα επιδόματα υπολογίζονταν επί του αθροίσματος βασικού μισθού και ορισμένων επιδομάτων και όχι επί του βασικού μισθού. Αποτέλεσμα ήταν οι μηνιαίες αποδοχές να πολλαπλασιάζονται. Ακόμη οι ελεγκτές είχαν διαπιστώσει σωρεία απευθείας αναθέσεων αλλά και «σπάσιμο» εργολαβιών.
Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο ΟΑΣΘ απασχολούσε αρνητικά τα φώτα της δημοσιότητας. Το 2011, για παράδειγμα, σε δημοσίευμά της η «Μακεδονία της Κυριακής» είχε κάνει λόγο για «ρουσφέτια, διαπλοκή μεταξύ διοίκησης – εργαζομένων, προκλητικές συνδικαλιστικές άδειες» αλλά και «προσλήψεις ημετέρων».
Υποκριτικές αντιδράσεις της ΝΔ
Τον Ιούλιο του 2017 ο Χρ. Σπίρτζης προχώρησε στην κρατικοποίηση του οργανισμού με νομοσχέδιο που κατέθεσε στη Βουλή. Η απόφαση προκάλεσε την μήνιν της αξιωματικής αντιπολίτευσης και διάφορα στελέχη της εξαπέλυσαν επίθεση κατά της κυβέρνησης. Μάλιστα ο εισηγητής του κόμματος στη Βουλή και βουλευτής Σερρών Κώστας Καραμανλής είχε χαρακτηρίσει το σχέδιο «παρωδία» και είχε υποστηρίξει ότι «η κρατικοποίηση του ΟΑΣΘ θα οδηγήσει σε τέλμα τις αστικές συγκοινωνίες της Θεσσαλονίκης». Το ερώτημα βέβαια που τίθεται είναι αν η σφοδρή αντίδραση από την πλευρά της ΝΔ είχε να κάνει με το γεγονός ότι μέσω του ΟΑΣΘ μπορούσαν να εξυπηρετούν τις πελατειακές σχέσεις τους στη Θεσσαλονίκη.
Πριν από λίγες ημέρες το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) απέρριψε την προσφυγή που είχαν καταθέσει 399 προσφεύγοντες πρώην μέτοχοι του ΟΑΣΘ, μεταξύ των οποίων και ο πρώην πρόεδρος του οργανισμού Χρήστος Στεφανίδης, κατά του νέου καθεστώτος λειτουργίας του. Στην απόφασή του το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο ανέφερε μεταξύ άλλων ότι σωστά ο νομοθέτης μετέβαλε τις αντιλήψεις του «προς το καλύτερο για το συμφέρον του κοινωνικού συνόλου και ανέθεσε την εκτέλεση του συγκοινωνιακού έργου της Θεσσαλονίκης σε κρατικό Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου που είναι οι Αστικές Συγκοινωνίες Θεσσαλονίκης (ΑΣΥΘ)».
Επιπλέον σε ό,τι αφορά την εκτέλεση του συγκοινωνιακού έργου κοινής ωφελείας της Θεσσαλονίκης, που είχε παραχωρηθεί ως αποκλειστικό προνόμιο στον ΟΑΣΘ, στην απόφαση του ΣτΕ υπογραμμιζόταν ότι η ανάθεση «δεν ήταν αποτέλεσμα της συνταγματικά κατοχυρωμένης, ως ατομικού δικαιώματος, οικονομικής ελευθερίας και ιδιωτικής οικονομικής ελευθερίας από επιχειρήσεις που μπορούσαν να ιδρυθούν ελεύθερα με οποιαδήποτε νομική μορφή προς ενάσκηση του έργου αυτού ως επιχειρηματική δραστηριότητα».
Στέλιος Παππάς: «Κάποιοι τον θεωρούσαν φέουδό τους»
Ο πρόεδρος του ΟΑΣΘ Στέλιος Παππάς δήλωσε στο Documento: «Η ιστορία του ΟΑΣΘ είναι εξαιρετικά αμαρτωλή υπόθεση και αποτελεί πολιτικό, διαχειριστικό και επιχειρησιακό σκάνδαλο. Είναι σαφές ότι κάποιοι κατά το παρελθόν θεωρούσαν φέουδό τους τον ΟΑΣΘ. Αυτό που πρέπει να σημειωθεί είναι ότι οι οποιοσδήποτε δημόσιες συγκοινωνίες επιδοτούνται σε ποσοστό 30-65%. Στον ΟΑΣΘ το αντίστοιχο ποσοστό έφτασε το 200%. Είναι προφανές ότι όλη αυτή η κατάσταση δεν αφορούσε μόνο τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης αλλά όλους τους Ελληνες φορολογούμενους. Αυτοί που συγκάλυπταν πολιτικά προηγούμενα ανομήματα διαμόρφωναν σχέσεις πελατειακές με το κοινό τους στη Θεσσαλονίκη και με σημειώματα προωθούσαν προσλήψεις δικών τους παιδιών. Ωστόσο, όλο αυτό το κόστος επιβάρυνε τον κρατικό κορβανά, διότι το σύνολο των εξόδων του ΟΑΣΘ και το επιχειρηματικό κέρδος καταχωρούνται στα έξοδα. Εάν υπάρχει κάτι σκανδαλώδες εκτός από διαχειριστικές ανωμαλίες και ρουσφέτια είναι το γεγονός ότι αυτά καταβάλλονται από τον κρατικό προϋπολογισμό».