Το ΣτΕ μπορεί να αποφάσισε ότι τα ζευγάρια, παντρεμένα ή με σύμφωνο συμβίωσης, έχουν πλέον το δικαίωμα να υποβάλουν ξεχωριστές φορολογικές δηλώσεις, αλλά ο… πονοκέφαλος πέρασε στον επικεφαλής της Ανεξάρτητητς Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) Γιώργο Πιτσιλή, ο οποίος θα πρέπει να αλλάξει τον φορολογικό κώδικα και να στείλει νέες εγκυκλίους στις εφορίες. Ηδη οι λογιστές εγείρουν ζητήματα και υποστηρίζουν ότι επί της ουσίας δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτε.
Ο Αντώνης Μουζάκης, φοροτεχνικός, μιλώντας στο Documento αναφέρει ότι ακόμη κι αν το Συμβούλιο της Επικρατείας αποφάσισε ότι τα ζευγάρια θα έχουν τη δυνατότητα να υποβάλουν ξεχωριστές φορολογικές δηλώσεις, άλλος έχει τον λόγο, δείχνοντας τον επικεφαλής της ΑΑΔΕ κ. Πιτσιλή, ο οποίος θα πρέπει να αλλάξει τον φορολογικό κώδικα, κάτι το οποίο είναι ιδιαίτερα χρονοβόρο, αφού εκτός των άλλων θα πρέπει να περάσει και νομοσχέδιο στη Βουλή, αλλά και να εκδοθούν ερμηνευτικές εγκύκλιοι, οι οποίες θα πρέπει να κοινοποιηθούν στις κατά τόπους εφορίες.
Κι αν τα παραπάνω δεν είναι θέμα των φορολογουμένων, αλλά του ίδιου του κράτους που θα πρέπει να νομοθετήσει, δημιουργείται το ερώτημα μήπως τα νοικοκυριά, τα οποία αποτελούν τους μόνιμους αιμοδότες των κρατικών ταμείων, κρυφτούν πίσω από τη δήλωση του συζύγου ή της συζύγου και αποφεύγουν να πληρώνουν τους φόρους τους.
Ταυτόχρονα δημιουργούνται πρακτικά ζητήματα, για τα οποία τόσο το υπουργείο Οικονομικών όσο και η ΑΑΔΕ του ΣτΕ δεν έχουν απαντήσει μία εβδομάδα μετά την απόφαση.
Σύμφωνα με τον κ. Μουζάκη, έστω ότι το υπουργείο Οικονομικών αποφασίσει να δεχτεί τις ξεχωριστές φορολογικές δηλώσεις και ο σύζυγος ή ο σύντροφος διαθέτει ακίνητο το οποίο αποτελεί τεκμήριο, αλλά δεν έχει εισόδημα από μισθωτή εργασία και είναι άνεργος. Ομως εισόδημα έχει η σύζυγος ή η σύντροφος αν πρόκειται για ζευγάρι που έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης. Ο άνεργος στο όνομα του οποίου είναι το ακίνητο προκύπτει το ερώτημα πώς θα πληρώσει τον φόρο που του αναλογεί; Κι αν δεν τον πληρώσει δεν κινδυνεύει στο μέλλον με κατάσχεση της οικίας του;
Σύμφωνα με τον κ. Μουζάκη, «είναι προφανές ότι από την απόφαση αυτή δημιουργούνται σοβαρά κενά που χρήζουν ερμηνειών. Μέχρι σήμερα για τα υπερχρεωμένα ζευγάρια ίσχυε ο διαχωρισμός των χρεών. Πρόκειται για μια γραφειοκρατική διαδικασία που απαιτεί στήσιμο στην ουρά της εφορίας για τουλάχιστον δύο μέρες προκειμένου να μη σηκώνει το ένα μέλος του ζευγαριού τα βάρη του άλλου».
Ωστόσο ο ίδιος ο φοροτεχνικός αναγνωρίζει ότι και το ισχύον καθεστώς είναι προβληματικό. Δηλαδή, ήταν σύνηθες το φαινόμενο στις κοινές φορολογικές δηλώσεις να προκύπτει, για παράδειγμα, ο ένας σύζυγος να έχει επιστροφή από την εφορία 500 ευρώ και ο άλλος να καλείται να πληρώσει φόρο 2.000 ευρώ. Το ζευγάρι στο εκκαθαριστικό της εφορίας προκύπτει ότι χρωστάει 1.500 ευρώ.
Αλαλούμ με τα επιδόματα
Αλλο ζήτημα που προκύπτει είναι τι θα γίνει με τα οικογενειακά επιδόματα, αφού πολλά από αυτά παρέχονται σύμφωνα με το οικογενειακό εισόδημα και όχι με το ατομικό, όπως είναι το ετήσιο επίδομα για το πετρέλαιο θέρμανσης, αλλά και τα επιδόματα τέκνων.
Αλλο πρόβλημα ο χρόνος εκκαθάρισης των φορολογικών δηλώσεων. Σήμερα (δηλαδή σε ετήσια βάση) η εφορία εκκαθαρίζει περίπου 6 εκατ. δηλώσεις μέχρι το τέλος Ιουλίου, ανάμεσα στις οποίες και των νοικοκυριών. Εκτιμάται ότι ο αριθμός των δηλώσεων προς εκκαθάριση θα ξεπεράσει τα 8 εκατομμύρια και βεβαίως ο χρόνος βεβαίωσης και πληρωμής του φόρου θα πάει πιο πίσω, επηρεάζοντας ενδεχομένως και τις δόσεις που παραδοσιακά δίδονται.
Επίσης οι εφορίες θα είναι υποχρεωμένες να εκδίδουν ξεχωριστά για τους συζύγους αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι όταν ένας από τους συζύγους δεν έχει τακτοποιήσει τις φορολογικές του υποχρεώσεις δεν θα μπορεί να προχωρά στην πώληση περιουσιακών στοιχείων ή την είσπραξη απαιτήσεων από το δημόσιο.
Από τα καλά της ρύθμισης πάντως, αν την υιοθετήσει η ΑΑΔΕ, είναι ότι θα γίνεται ξεχωριστή εκκαθάριση της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος και το αποτέλεσμα της εκκαθάρισης για τον έναν σύζυγο δεν θα επηρεάζει το αποτέλεσμα της εκκαθάρισης για τον άλλο. Οπερ σημαίνει ότι όταν ο ένας σύζυγος θα δικαιούται επιστροφή φόρου θα την εισπράττει κανονικά, χωρίς αυτή να συμψηφίζεται με τυχόν οφειλόμενο φόρο του άλλου.
Για την ιστορία, στην υπ’ αριθμόν 330/2018 απόφασή του ΣτΕ επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, ότι δεν είναι αναγκαία η κοινή φορολογική δήλωση μεταξύ των συζύγων και το αιτιολογεί σημειώνοντας: «Δεν συντρέχει λόγος, και μάλιστα προφανής λόγος δημόσιου συμφέροντος, που να δικαιολογεί την υποχρεωτική υποβολή κοινής δήλωσης φόρου εισοδήματος των συζύγων».
Σύμφωνα πάντως με πηγές της ΑΑΔΕ, οι αλλαγές στις ξεχωριστές φορολογικές δηλώσεις των ζευγαριών θα έρθουν σε δύο δόσεις. Μέχρι το τέλος της επόμενης εβδομάδας η ΑΑΔΕ θα έχει καταλήξει στο τι μπορεί να αλλάξει από την απόφαση του ΣτΕ ώστε να δρομολογηθεί μέσα στο 2018. Οι συνολικές αλλαγές, αν χρειαστεί, θα γίνουν το 2019.