Κώστας Βαξεβάνης
Τον πρώην πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά καρφώνει η ίδια η Novartis, μέσα από τα εσωτερικά της σημειώματα, ως τον βασικό παράγοντα μέσω του οποίου διαμορφώνει την πολιτική και τον σχεδιασμό της στην Ελλάδα.
Ενημερώνοντας τα σημαντικότερα στελέχη της για την ηγετική θέση που έχει εξασφαλίσει στην Ελλάδα και την εγκαθίδρυση των επιλογών της, η φαρμακοβιομηχανία καυχάται ότι έχει συμμετοχή στην ομάδα συμβούλων και επεξεργασίας πολιτικής (think tank) του τότε πρωθυπουργού. Προς επιβεβαίωση όσων αποκαλύπτουν τα έγγραφα της Novartis έρχονται και επίσημα έγγραφα του υπουργείου Υγείας, από τα οποία προκύπτει ότι ο σύμβουλος του Σαμαρά Σταύρος Παπασταύρου, γνωστός για τη συμμετοχή του στη λίστα Λαγκάρντ, στα Panama Papers και την εμπλοκή του στα Paradise Papers (μέσω διαχείρισης κεφαλαίων της Μαρέβας Μητσοτάκη – Γκραμπόφσκι), διορίστηκε στην επιτροπή για την παρακολούθηση απόδοσης των οφειλών προς τις φαρμακευτικές και φυσικά τη Novartis. Ολα αυτά ακριβώς το διάστημα που η Novartis προβλέπει στο σχέδιό της την είσπραξη των οφειλών του δημοσίου μέσω της επιρροής της. Η αποκάλυψη του Documento εκθέτει τον πρώην πρωθυπουργό, ο οποίος, αν και αρνείται επίμονα τα περί χρηματισμού του, πρέπει να απαντήσει για τον εναρμονισμό του με τα σχέδια της εταιρείας, την κατηγορία ότι λειτουργούσε σύμφωνα με τις «συμβουλές» της και φυσικά για το τι δουλειά είχε ο διαβόητος πρωθυπουργικός σύμβουλος Παπασταύρου, ειδικός σε διεθνή θέματα, στη συγκεκριμένη επιτροπή με αντικείμενο την πληρωμή της Novartis.
Η συγκλονιστική ομολογία της Novartis περί άσκησης επιρροής και ελέγχου μέσω του think tank του Αντώνη Σαμαρά περιέχεται στην εσωτερική εταιρική παρουσίαση της Novartis με τίτλο «Novartis Systems Excellence Program, Project Proposal, Greece March 29, 2013». Πρόκειται για τα έγγραφα που περιγράφουν το γνωστό πλέον σχέδιο με την κωδική ονομασία «Harvard Project», στο οποίο αναφέρεται και η «δέσμευση» υπουργών, δηλαδή (σύμφωνα και με τους μάρτυρες) ο χρηματισμός τους. Το σχέδιο που αποκάλυψε το Documento της 11 Φεβρουαρίου 2018 προέβλεπε την είσπραξη από τη Novartis χρεών 140 εκατ. ευρώ, τα οποία όφειλε το ελληνικό δημόσιο στη φαρμακοβιομηχανία και την εισαγωγή δέκα νέων φαρμάκων στην αγορά παρά τις απαγορεύσεις της τρόικας. Σήμερα αποδεικνύεται ότι και τα 140 εκατομμύρια εισέπραξε εν αντιθέσει με άλλες φαρμακοβιομηχανίες αλλά και τα δέκα φάρμακα κατάφερε να περάσει στην αγορά μέσω του υπουργού Υγείας Αδωνη Γεωργιάδη, ο οποίος άλλαξε τρεις λέξεις στον νόμο και τελικώς τα πέρασε ( βλ. ρεπορτάζ σελ. 8-9).
Η συγκεκριμένη παρουσίαση της Novartis δεν είναι μια ακαδημαϊκή παρουσίαση πρότασης για την υγεία, όπως θέλει να την εμφανίζει ο πρώην αντιπρόεδρος της Novartis Ελλάς Κωνσταντίνος Φρουζής, αφού οι αναφορές σε ένα καλό σύστημα υγείας, επιθυμητό από τη φαρμακοβιομηχανία συνοδεύονται από εμπορικούς στόχους και εμπορικές μεθοδεύσεις. Συγκεκριμένα, το «Project» αναφέρει την ανάγκη να εισπράξει η εταιρεία τα 140 εκατομμύρια, να μπουν τα νέα φάρμακα στην αγορά, «να σταθεροποιηθεί η συχνότητα πληρωμών», να υπάρξουν νέες θεραπείες «από τις οποίες η Novartis θα έχει μόνο όφελος», να υπάρξει «νέο μοντέλο χρηματοδότησης του ΕΟΠΥΥ». Αυτά όλα είναι προφανές ότι δεν αποτελούν θεωρητικό σχεδιασμό συστήματος υγείας αλλά εμπορική και κερδοσκοπική στρατηγική της Novartis. Επίσης το σύνολο του «Project» είναι υπό την εποπτεία των πιο σημαντικών στελεχών της μητρικής Novartis και όχι του ελληνικού τμήματος, το οποίο θα μπορούσε θεωρητικά να καταθέσει μια πρόταση σε κάποια κυβέρνηση. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι οι προτάσεις για συστήματα υγείας δεν περιέχουν «δεσμεύσεις» υπουργών προκειμένου να υλοποιηθούν, είτε η λέξη αποδίδει τον χρηματισμό είτε όχι.
Η Novartis στο think tank του Σαμαρά
Στα εσωτερικά έγγραφα της Novartis υπάρχει κεφάλαιο με τίτλο «Το σύστημα υγείας αλλάζει και η Novartis είναι ένας καθοριστικός παίκτης». Σε αυτό το κεφάλαιο της παρουσίασης, με εντυπωσιακή βεβαιότητα η εταιρεία διαπιστώνει ότι «η Novartis ως εταιρεία ηγεμόνας είναι στην πρώτη γραμμή της διαμόρφωσης του νέου περιβάλλοντος».
Αμέσως μετά εξηγεί πώς υλοποιεί αυτή την καθοριστικής σημασίας διαμόρφωση του νέου περιβάλλοντος στο σύστημα υγείας. Καταγράφονται δύο τρόποι. Ο πρώτος είναι με την τοποθέτηση του Κωνσταντίνου Φρουζή στην προεδρία του ΣΦΕΕ. Γράφει συγκεκριμένα: «Προεδρία του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (Κ. Φρουζής, αντιπρόεδρος της Novartis)».
Ο δεύτερος τρόπος με τον οποίο διαμορφώνει όσα θέλει είναι η συμμετοχή της εταιρείας στην ομάδα σκέψης του πρωθυπουργού. Συγκεκριμένα: «Ενεργή συμμετοχή στην αρμόδια επιτροπή υπό τον πρωθυπουργό (Prime Minister think tank)». Δηλαδή η φαρμακοβιομηχανία υποστηρίζει ότι έχει καταφέρει όσα θέλει τη δύσκολη περίοδο της οικονομικής κρίσης επειδή συμμετέχει στο think tank του Σαμαρά.
Πέρα από το θέμα ηθικής τάξης και δεοντολογίας που υπάρχει γιατί μια φαρμακοβιομηχανία σχεδιάζει από κοινού με τον πρωθυπουργό το σύστημα υγείας, το πολύ σοβαρό θέμα είναι ότι ο πρωθυπουργός φαίνεται να είναι παρά τη Novartis ή η Novartis παρά τω πρωθυπουργώ. Η εταιρεία σχεδιάζει εισπράξεις, νέες κυκλοφορίες φαρμάκων με μεγάλα έσοδα, έγκαιρη αποπληρωμή και «δεσμεύσεις» υπουργών και προωθεί τους σχεδιασμούς της μέσα από την ίδια την ομάδα των συμβούλων του Σαμαρά. Χρησιμοποιεί μάλιστα τις λέξεις «ενεργή συμμετοχή» στο think tank, αποκαλύπτοντας τον ισχυρά ενεργό ρόλο στις αποφάσεις.
Φιλική συμμετοχή Παπασταύρου
Μήπως οι ομολογίες της Novartis δεν είναι παρά μεγάλα λόγια των στελεχών της; Οι «προβλέψεις» της Novartis μοιάζουν να επιβεβαιώνονται και από έγγραφα του υπουργείου Υγείας. Στις 12 Μαρτίου 2013, μόλις μερικές μέρες προτού η εταιρεία διαβεβαιώσει τα στελέχη της για την ενεργή συμμετοχή της στο think tank του Σαμαρά, ο σύμβουλος του πρώην πρωθυπουργού Σταύρος Παπασταύρου διορίζεται με απόφαση του τότε υπουργού Υγείας Ανδρέα Λυκουρέντζου στην επιτροπή για την απόδοση ληξιπρόθεσμων οφειλών νοσοκομείων και ΕΟΠΥΥ σε δικαιούχους. Εκείνη την περίοδο ο Στ. Παπασταύρου, σύμφωνα με το έγγραφο, είναι προϊστάμενος του Γραφείου Ευρωπαϊκής Ενωσης και Διεθνών Σχέσεων του πρωθυπουργού. Δηλαδή δεν έχει καμία σχέση με το φάρμακο και τα καθήκοντά του. Για ποιον λόγο λοιπόν ο συγκεκριμένος διορίζεται στην επιτροπή που θα αποδώσει τις οφειλές των νοσοκομείων και του ΕΟΠΥΥ προς τις φαρμακευτικές, ενώ δεν έχει ούτε γνωστικό αντικείμενο ούτε αρμοδιότητα, την εποχή μάλιστα που οι ευρωπαϊκές και διεθνείς σχέσεις τον θέλουν συνεχώς σε άλλα μέτωπα; Ισως την απάντηση δίνει ο διορισμός ως αναπληρωτή του στην επιτροπή, του Μιχαήλ Μπεγλή, ο οποίος είναι επίσης σύμβουλος του Σαμαρά. Αν ο Στ. Παπασταύρου απουσιάζει, τον αναπληρώνει άλλο στέλεχος του πρωθυπουργικού γραφείου. Για κάποιον λόγο το πρωθυπουργικό γραφείο δείχνει ενδιαφέρον γι’ αυτήν τη δραστηριότητα για την οποία ενδιαφέρεται έντονα και η ίδια η Novartis.
Ο συγκεκριμένος διορισμός, συνδυασμένος με τα έγγραφα της Novartis που ομολογούν συμμετοχή της εταιρείας στην ομάδα αποφάσεων του Σαμαρά, θέτουν σοβαρό θέμα για τον ρόλο του πρώην πρωθυπουργού.
Την εποχή του διορισμού του Στ. Παπασταύρου στη συγκεκριμένη επιτροπή έχει αποκαλυφθεί η ύπαρξή του στη λίστα Λαγκάρντ. Ο Σαμαράς ωστόσο δεν τον αποπέμπει, αλλά συνεχίζει να τον χρησιμοποιεί. Παροιμιώδεις είναι οι δηλώσεις ότι θα ήθελε να έχουμε «δέκα ακόμη Παπασταύρου», οι οποίες έγιναν εν μέσω αντιδράσεων ακόμη και στην ίδια τη ΝΔ, για το τι είναι αυτό που συνδέει τόσο πολύ τον Σαμαρά με τον Παπασταύρου.
Το 2014, τη χρονιά που η Novartis έχει υλοποιήσει όλες τις προβλέψεις της για την είσπραξη των χρεών του δημοσίου και την εισαγωγή νέων φαρμάκων στην αγορά, τρεις πρωθυπουργικοί σύμβουλοι, εκτός του Στ. Παπασταύρου, συναντούν συχνά τον Κων. Φρουζή, όπως προκύπτει από τα ημερολόγιά του. Φυσικά υλοποιείται και η συνάντηση με τον ίδιο τον Αντ. Σαμαρά. Πρόκειται για τη συνάντηση την οποία οι μάρτυρες περιγράφουν ως συνάντηση στην οποία ο Φρουζής προσήλθε στο Μέγαρο Μαξίμου «με μοβ, πράσινα και κίτρινα χαρτονομίσματα σε τροχήλατες βαλίτσες».