Τον Ιούνιο του 2017 ένας άνδρας έριξε, σκόπιμα όπως αποδείχτηκε, το φορτηγό που οδηγούσε πάνω σε πλήθος ανθρώπων στην Βόρεια Αγγλία. Ένας άνθρωπος σκοτώθηκε και πολλοί τραυματίστηκαν. Η δολοφονική επίθεση έμοιαζε ως μία ενέργεια ισλαμιστών τρομοκρατών. Είχαν εξάλλου προηγηθεί πολλές με ανάλογο τρόπο σε όλη την Ευρώπη. Όπως όμως αποδείχτηκε, δράστης ήταν ένας 48χρονος ρατσιστής Ουαλός και τα θύματα μουσουλμάνοι.
Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε την συγκεκριμένη επίθεση ως έργο ενός μεμονωμένου εξτρεμιστή παράφρονα. Θύμιζε την ένοπλη επίθεση που πραγματοποίησε σε τέμενος στον Καναδά ο νεαρός ακροδεξιός Αλεξάντρ Μπινοσέτ, με θύματα πέντε μουσουλμάνους. Οι συγκεκριμένες επιθέσεις έμοιαζαν ως ένα έργο «μοναχικών λύκων» της άκρας δεξιάς. Δηλαδή εξτρεμιστών που έδρασαν μεμονωμένα, χωρίς να συνδέονται με κάποια ακροδεξιά οργάνωση.
Θυμίζουν τους αντίστοιχους «μοναχικούς λύκους» της ισλαμικής τρομοκρατίας. Όπως θυμόμαστε, αναρίθμητες είναι οι επιθέσεις στην Ευρώπη με δράστες νεαρούς μουσουλμάνους, συχνά μετανάστες δεύτερης και τρίτης γενιάς. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι άτομα με παραβατική συμπεριφορά που ριζοσπαστικοποιήθηκαν στις φυλακές ή στα τζαμιά των σαλαφιστών. Κανείς τους δεν είχε οργανική σχέση με την Αλ Κάιντα ή το Ισλαμικό Κράτος.
Όμως η αιματηρή επίθεση που σημειώθηκε στην Νέα Ζηλανδία, με δράστη τον Αυστραλό ρατσιστή Μπρέντον Τάραντ μοιάζει να αποτελεί μία πιο σύνθετη περίπτωση. Η επίθεση πραγματοποιήθηκε σε μία φιλήσυχη χώρα, η οποία παρουσιάζει τα πιο χαμηλά ποσοστά εγκληματικότητας στον κόσμο. Όλα τα θύματα ήταν μουσουλμάνοι, οι οποίοι αποτελούν μόλις το 1% του συνολικού πληθυσμού της Νέας Ζηλανδίας.
Επίδοξους μιμητές αναζητεί ο μακελάρης
Ο Τάραντ δεν πραγματοποίησε τυχαία την επίθεση την Παρασκευή, την ημέρα της προσευχής για τους μουσουλμάνους. Ο ίδιος επιδίωκε να προκαλέσει εκατόμβες θυμάτων, χωρίς να υπολογίζει ούτε τα μικρά παιδιά. Ο δράστης δεν έδρασε μεμονωμένα αλλά είχε συνεργούς, οι οποίοι συνελήφθησαν από τις αρχές. Ορισμένα ταξίδια του Τάραντ στα Βαλκάνια και στην Ασία, φέρεται να έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον ριζοσπαστισμό του και πιθανώς στην εκπαίδευση του στα όπλα.
Προκαλεί ανατριχίλα η σκέψη του μακελάρη να αξιοποιήσει τα social media, για την προβολή της επίθεσης. Η επίθεση μεταδόθηκε ζωντανά στο Facebook από φορητή κάμερα που είχε μαζί του ο δράστης. Οι εικόνες του σοκαριστικού βίντεο θύμιζαν δημοφιλή βιντεοπαιχνίδια «πρώτου προσώπου», όπως το Doom ή το Counterstrike.
Προφανώς ο δράστης αναζητεί επίδοξους μιμητές της αιματηρής δράσης του, την οποία προσπάθησε να αιτιολογήσει δημοσιεύοντας ένα μανιφέστο μίσους. Δεν είναι τυχαίο που ο Τάραντ ομνύει στον ακροδεξιό τρομοκράτη της Νορβηγίας Άντερς Μπέρινγκ Μπρέϊβικ, που το 2011 είχε σκοτώσει 77 ανθρώπους, μεταξύ των οποίων και πολλά παιδιά. Για τον Μπρέϊβικ η δράση του ήταν μία «νόμιμη άμυνα», έναντι της «ισλαμοποίησης» της Ευρώπης, όπως σημείωνε στο δικό του, παραληρηματικό, μανιφέστο. Πρέπει να σημειώσουμε πως το χτύπημα του Μπρέϊβικ προηγήθηκε αυτό των ισλαμιστών τζιχαντιστών που αιματοκύλισαν πολλές ευρωπαϊκές πόλεις.
«Ακροδεξιά τρομοκρατική απειλή»
Σε ανύποπτο χρόνο, τον Φεβρουάριο του 2018, οι βρετανικές αντιτρομοκρατικές υπηρεσίες προειδοποιούσαν για την «ακροδεξιά τρομοκρατική απειλή». Ο τότε επικεφαλής τους Μαρκ Ρόουλι δήλωνε χαρακτηριστικά πως «οι ισλαμιστές και οι ακροδεξιοί εξτρεμιστές αποτελούν έναν τοξικό συνδυασμό, που ακολουθούν την ίδια ατζέντα του φόβου και του μίσους». Οι Βρετανοί ουσιαστικά μιλούσαν για ένα ιδιότυπο «τζιχάντ», που έχει ατύπως κηρύξει ένα τμήμα της εξτρεμιστικής και ρατσιστικής άκρας δεξιάς.
Ένα είδος «σταυροφορίας» κατά της μετανάστευσης και του Ισλάμ. Αυτή η πολιτική σταυροφορία δεν εμπνέεται τόσο από τον χριστιανισμό, ο οποίος χρησιμοποιείται περισσότερο ως «σημαία ευκαιρίας». Πηγή έμπνευσης της είναι θεωρίες συνωμοσίας, διάσπαρτες πλέον στον κόσμο του διαδικτύου, και ιδεολογήματα περί «Λευκής Υπεροχής». Αυτή η «σταυροφορία» έχει στόχο πρωτίστως τους μουσουλμάνους αλλά όχι αποκλειστικά.
Οι Εβραίοι παραμένουν στόχος, όπως θύμισε η αιματηρή επίθεση σε συναγωγή στην πολιτεία της Πενσιλβανία, με δράστη έναν νεοναζί. Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται μία ανησυχητική άνοδος του αντισημιτισμού, ειδικότερα στην Γαλλία, όπως δείχνουν μία σειρά αποτρόπαιων περιστατικών. Το πιο χαρακτηριστικό η δολοφονία μίας 85χρονης επιζήσασας του Ολοκαυτώματος, έγκλημα με καταφανές αντισημιτικό κίνητρο.
Σχολιάζοντας την επίθεση στη Νέα Ζηλανδία, ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε πως «δεν βλέπει άνοδο του λευκού εθνικισμού«. Απέδωσε τα αυξανόμενα περιστατικά ακροδεξιάς βίας σε «μικρή ομάδα ατόμων«. Εν μέρει έχει δίκιο, προφανώς δεν μιλάμε για ένα μαζικό κίνημα όπως ήταν οι ναζί. Είναι όμως πλέον φανερό ότι οι ομάδες αυτές, σε αντίθεση με τα προηγούμενα χρόνια, νιώθουν ότι η δράση τους έχει πλέον μία ευρεία νομιμοποίηση.
Στοιχεία της ρητορικής τους μπορούν να εντοπιστούν σε πολλά δημοφιλή κόμματα της ευρωπαϊκής άκρας δεξιάς, ακόμα και κυβερνήσεις. Ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος έχει κατηγορηθεί ότι υιοθετεί την ρητορική και την συνθηματολογία της αμερικανικής άκρας δεξιάς. Όπως θυμόμαστε, σχεδόν δικαιολόγησε τα αιματηρά επεισόδια που προκάλεσαν ακροδεξιοί στο Σάρλοτσβιλ τον Αύγουστο του 2017.
Επικίνδυνοι, όπως οι τζιχαντιστές
Η εκλογική επιτυχία των κομμάτων της νέας άκρας δεξιάς δεν ικανοποιεί τους εξτρεμιστές. Στον αντίποδα, είναι για αυτούς ένα επιπλέον κίνητρο να προχωρήσουν στην ένοπλη δράση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως είναι όντως «μία μικρή ομάδα ανθρώπων» όπως είπε ο Αμερικανός πρόεδρος. Είναι λάθος να τους ταυτίζουμε με τον Βίκτορ Όρμπαν ή τον Ματέο Σαλβίνι.
Σε επιχειρησιακό επίπεδο δεν έχουν ούτε την χρηματοδότηση, ούτε την οργάνωση των δικτύων των τζιχαντιστών. Μην ξεχνάμε πως κράτη όπως η Σαουδική Αραβία ή η Τουρκία είχαν υποστηρίξει τους τζιχαντιστές. Δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο για τις ομάδες των ακροδεξιών εξτρεμιστών, με εξαίρεση κάποιους συμπαθούντες που έχουν στις υπηρεσίες ασφαλείας.
Πάντως ο ακροδεξιός εξτρεμισμός χρησιμοποιεί αποτελεσματικά το internet ως μέσο προπαγάνδας. Στρατολογεί στις τάξεις του λούμπεν στοιχεία, πρόθυμα για βίαιη δράση, όπως οι τζιχαντιστές. Μπορεί συγκρινόμενοι με τον ISIS να μοιάζουν όντως «ερασιτέχνες» αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η δράση τους δεν συνιστά απειλή.
Ο Άντερς Μπέρινγκ Μπρέϊβικ είχε δίκιο να αισθάνεται το 2011 ότι η απεχθής δράση του μπορεί να αποτελέσει πρότυπο μίμησης. Το ίδιο αισθάνεται και ο 28χρονος Μπρέντον Τάραντ, η περίπτωση του οποίου πρέπει να μας απασχολήσει για έναν επιπλέον λόγο Είναι άραγε «μοναχικός λύκος» η μέλος ευρύτερης ομάδας;
Ο Αυστραλός τρομοκράτης εμπνέονταν από τις στρατιωτικές προσωπικότητες που πολέμησαν τους Οθωμανούς. Στο μανιφέστο του κάνει αναφορά ακόμα και στην Κωνσταντινούπολη. Ένα από τα εμβατήρια που άκουγε στο αυτοκίνητο του ήταν του Σερβοβόσνιου εθνικιστή πολιτικού Ράντοβαν Κάρατζιτς, ο οποίος δικάζεται στην Χάγη για εγκλήματα πολέμου.
Από ότι φαίνεται τα ταξίδια του στα Βαλκάνια ήταν καθοριστικά για να αποφασίσει να στραφεί στην ένοπλη δράση. Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν ο Μπρέντον Τάραντ συνδέθηκε με οργανώσεις εξτρεμιστών στα Βαλκάνια, οι οποίες υποστήριξαν την δράση του. Η αν αποτελούσε άλλον έναν “μοναχικό λύκο”, ο οποίος αποφάσισε να περάσει από τις “αγέλες” της ακροδεξιάς στην ένοπλη βία.