Πίσω από την ειδυλλιακή εικόνα της Κρήτης, κρύβεται ένα καλά οργανωμένο δίκτυο παράνομου εμπορίου όπλων, βαθιά ριζωμένο στην τοπική κοινωνία.
Ρεπορτάζ: Κωνσταντίνα Χαϊνά
Η μακρά σχέση του νησιού με τα όπλα έχει δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για την άνθηση ενός παράνομου δικτύου εμπορίου οπλισμού, το οποίο εκτείνεται πέρα από τα γεωγραφικά όρια της περιοχής. Από τις απομονωμένες αποθήκες των ορεινών χωριών του Ρεθύμνου μέχρι τις παράκτιες ζώνες του Ηρακλείου, η Κρήτη αποτελεί σήμερα ένα κομβικό σημείο στον χάρτη του παράνομου εμπορίου όπλων στην Ελλάδα.
Η κουλτούρα των όπλων στην Ελλάδα, είναι περίπλοκη και διαφέρει σημαντικά ανά περιοχή, με αποτέλεσμα να επηρεάζονται και τα πρότυπα παράνομης οπλοκατοχής. Στην Κρήτη, για παράδειγμα, τα όπλα αποτελούν σύμβολο εθνικής αντίστασης και μέρος της οικογενειακής κληρονομιάς, γεγονός που συντηρεί μία ισχυρή μαύρη αγορά όπλων, παράλληλα με τη νόμιμη.
Οι μπαλωθιές σε γάμους και πανηγύρια, εξακολουθούν να είναι κάτι συνηθισμένο στο νησί, ενώ παρόμοιες παραδόσεις σχετικές με τα όπλα, «επιβιώνουν» και σε άλλες περιοχές, όπως στην Πελοπόννησο και στα ορεινά χωριά της κεντρικής Ελλάδας. Παράλληλα, οι αγροτικές περιοχές έχουν συχνά ισχυρότερο δεσμό με τα όπλα, για ιστορικούς λόγους, σε σύγκριση με τα αστικά κέντρα.
Έρευνα του Global Initiative Against Transnational Organized Crime, που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Ιούνιο, μελέτησε το λαθρεμπόριο όπλων σε Ελλάδα, Τουρκία και Βουλγαρία. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζει το enikos.gr, στην Κρήτη τα περιστατικά με πυροβόλα όπλα είναι συχνότερα στο δυτικό τμήμα του νησιού, κυρίως στην περιφερειακή ενότητα Ρεθύμνου. Στα ορεινά χωριά της περιοχής, ακόμη και οι πινακίδες κυκλοφορίας, είναι συχνά «τρυπημένες» από σφαίρες.
Έως 1.000.000 παράνομα όπλα στην Ελλάδα
Σήμερα, εκτιμάται ότι ένας στους δέκα Έλληνες διαθέτει ιδιωτική συλλογική όπλων και πυρομαχικών. Τα πιο συνηθισμένα «παραδοσιακά» όπλα είναι οι καραμπίνες και τα κυνηγετικά όπλα, που υπάρχουν τόσο στην ηπειρωτική χώρα, όσο και στα νησιά, τα οποία συχνά περνούν από γενιά σε γενιά. Ακόμα και μικροεγκληματίες κατέχουν πλέον τουλάχιστον ένα όπλο της μαύρης αγοράς, κάτι που αποτυπώνεται στη συχνότητα χρήσης πυροβόλων σε εγκληματικές ενέργειες.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των Αρχών, σήμερα κυκλοφορούν στην Ελλάδα περίπου 800.000 έως 1.000.000 παράνομα όπλα, ενώ άλλες πηγές εκτιμούν ότι από τα 1.920.000 συνολικά, το 57% είναι αδήλωτα.
Η ευρεία ζήτηση έχει καταστήσει τη διακίνηση όπλων μία από τις πιο προσοδοφόρες εγκληματικές δραστηριότητες στην Ελλάδα – μετά το εμπόριο ναρκωτικών, την εμπορία ανθρώπων και τη διακίνηση μεταναστών. Στην παράνομη αγορά όπλων στη χώρα μας, κυριαρχούν Αλβανοί εγκληματίες, αλλά δραστηριοποιούνται επίσης ρωσικές και κινεζικές ομάδες.
Τουλάχιστον δέκα ξένες μαφίες δρουν στη χώρα, γεγονός που οδήγησε έναν αναλυτή να χαρακτηρίσει την Ελλάδα ως «την Κολομβία των Βαλκανίων», όπως αναφέρεται στην έρευνα του Global Initiative. Η ελληνική μαφία είναι επίσης σημαντικός παράγοντας· δρα περιφερειακά οργανωμένη και δραστηριοποιείται στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Τα όπλα στην Κρήτη πριν από τη διανομή
Οι εγκληματικές οργανώσεις στην Κρήτη, προμηθεύονται όπλα από την Αλβανία και άλλες βαλκανικές χώρες, πριν τα διακινήσουν τοπικά ή σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, με την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και τον Πειραιά να λειτουργούν ως κόμβοι διανομής.
Ωστόσο, οι έμποροι όπλων δεν δραστηριοποιούνται μέσα στα λιμάνια του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης ή του Ηρακλείου. Όλες οι αγοραπωλησίες και μεταφορές πραγματοποιούνται εκτός των λιμενικών χώρων.
Στα αστικά αυτά κέντρα, παρότι δεν διαθέτουν την παραδοσιακή κουλτούρα όπλων που συναντάται στην Κρήτη ή στις αγροτικές περιοχές, έχει καταγραφεί αύξηση των περιστατικών με πυροβόλα, με αστυνομικούς να εκφράζουν την ανησυχία τους για το πόσο εύκολα χρησιμοποιείται πλέον ένα όπλο για ασήμαντη αφορμή.
Αξίζει να σημειωθεί πως η χρήση παράνομων όπλων από νέους στην Ελλάδα έχει αυξητική τάση: Οι συλλήψεις ανηλίκων 13–17 ετών για εγκλήματα που σχετίζονται με όπλα αυξήθηκαν από 330 το 2020, σε 427 το 2021, και 447 το 2022 — δηλαδή αύξηση 35% σε μόλις τρία χρόνια.
Η αγορά όπλων στην Αθήνα
Σχετικά με την αγορά όπλων στην Αθήνα, μέχρι πρόσφατα η απόκτησή τους χωρίς τα απαραίτητα έγγραφα, ήταν δύσκολη υπόθεση. Τα πράγματα όμως, έχουν αλλάξει.
Σήμερα, η πλατεία Ομόνοιας και οι γύρω δρόμοι έχουν μετατραπεί σε πραγματική αγορά όπλων. Όταν πέφτει η νύχτα, μπορεί κανείς να βρει τα πάντα — από ένα απλό μαχαίρι μέχρι υποπολυβόλο Uzi, ενώ υπάρχουν και καλάσνικοφ, περίστροφα και χειροβομβίδες, κυρίως αλβανικής προέλευσης.
Εν ολίγοις, όποιος θέλει να οπλοφορεί χωρίς άδεια δεν χρειάζεται πλέον ούτε διασυνδέσεις, ούτε βαθιά πρόσβαση στον υπόκοσμο. Αρκεί να ρωτήσει αλλοδαπούς που κινούνται στα σκοτεινά σημεία της πλατείας, οι οποίοι τον καθοδηγούν σε Αλβανούς ή Πακιστανούς εγκληματίες που έχουν οικειοποιηθεί την περιοχή.
Για τους πιο «απαιτητικούς» αγοραστές, η αγορά βρίσκεται στον Κολωνό, όπου Ρώσοι μαφιόζοι προσφέρουν χειροβομβίδες, υποπολυβόλα Skorpion και Tokarev, καθώς και καλάσνικοφ, τα οποία είναι πολύ καλύτερα συντηρημένα από τα αλβανικά.
Ωστόσο, η αγορά από Ρώσους απαιτεί γνωριμίες και εμπιστοσύνη, καθώς δεν υπάρχουν μεσολαβητές στον δρόμο. Η περιοχή λειτουργεί με άτυπο «κώδικα σιωπής», όπου κανείς δεν μιλά ούτε αναγνωρίζει τίποτα.
Στα δυτικά προάστια της Αθήνας, κυρίως μέσα σε κοινότητες Ρομά, η αστυνομία έχει εντοπίσει στρατιωτικά εκρηκτικά, διάφορους τύπους πυρίτιδας και καραμπίνες, που πιστεύεται ότι χρησιμοποιούνται σε ληστείες και εκβιασμούς.
Σύμφωνα με την Ελληνική Αστυνομία, η πακιστανική μαφία διατηρεί επίσης αποθέματα εκρηκτικών και πιστολιών.
Πώς μπορεί να προμηθευτεί κάποιος ένα όπλο – Έπεσαν οι τιμές
Τα πιο διακινούμενα όπλα στην Ελλάδα, είναι τα πιστόλια, με τα πιο δημοφιλή να είναι το Tokarev και το Glock, τα οποία είναι περιζήτητα στη μαύρη αγορά, και ακολουθούν τα κυνηγετικά όπλα, τα υποπολυβόλα και τα τυφέκια όπως τα AK-47.
Σε πολλές περιπτώσεις, όπλα συναρμολογούνται από ανταλλακτικά διαφορετικής προέλευσης — περιλαμβανομένων χωρών όπως η Σλοβακία, η Τσεχία και η Γερμανία — καθιστώντας την ιχνηλάτησή τους ιδιαιτέρως δύσκολη.
Κάποια όπλα, κυρίως από την Κεντρική Ευρώπη, έχουν υποστεί τέτοια εκτεταμένη μετατροπή που ο σειριακός τους αριθμός δεν αναγνωρίζεται πλέον.
Η «έκρηξη» στην παράνομη διακίνηση όπλων στην χώρα μας, έριξε και τις τιμές. Τα φθηνότερα όπλα στην αγορά (κυρίως παλιά ή κινεζικής κατασκευής) προσφέρονται από Αλβανούς εμπόρους. Όπως αναφέρεται στην έρευνα, τα παλιά πιστόλια τιμολογούνται μεταξύ 100 ευρώ και 300 ευρώ, ενώ χειροβομβίδες φτάνουν μέχρι τα 200 ευρώ — τιμή υψηλή για τα τοπικά δεδομένα. Ένα αλβανικό AK δεν ξεπερνά τα 1.500 ευρώ.
Αντιθέτως, τα ρωσικά όπλα είναι σαφώς ακριβότερα. Ένα καλά συντηρημένο, γυαλισμένο και λαδωμένο Kalashnikov ξεκινά από 2.500 ευρώ και μπορεί να φτάσει έως 4.000 ευρώ, ανάλογα με το έτος κατασκευής.
Οι ρωσικής προέλευσης χειροβομβίδες κοστίζουν περίπου 400–600 ευρώ, ενώ τα λαθραία Uzi και Skorpion που πουλάνε Ρώσοι έμποροι ξεκινούν από 3.000 ευρώ και ανεβαίνουν ανάλογα με την ποιότητα και την απόδοση. Τέλος, πιστόλια Glock 9mm πωλούνται από 800 έως 1.000 ευρώ— τιμές συγκρίσιμες με την νόμιμη αγορά.
Οι… προσφορές
Υπάρχουν όμως και οι προσφορές. Για παράδειγμα, διακινητές ναρκωτικών δίνουν ένα Kalashnikov δωρεάν με την αγορά ενός κιλού κάνναβης (αξίας περίπου 1.500 ευρώ).
Οι αρχές έχουν επίσης εντοπίσει σοβαρό οπλισμό, όπως βαριά πολυβόλα και RPG, να προσφέρεται με όλα τα αξεσουάρ δωρεάν. «Τα όπλα έχουν χάσει την αξία τους», ανέφερε στους ερευνητές του Global Initiative ανώτερος αξιωματικός της Ελληνικής Αστυνομίας, «ένα περίστροφο ή άλλο πυροβόλο μπορεί τώρα να βρεθεί στα χέρια οποιουδήποτε χωρίς να πληρώσει καθόλου».
Ωστόσο υπάρχει μια εξαίρεση στην τάση των χαμηλών τιμών — τα αχρησιμοποίητα ή «καθαρά» πιστόλια, που δεν διασυνδέονται με προηγούμενα εγκλήματα.
Από την άλλη, η «διαδικτυακή» αγορά όπλων στην Ελλάδα, είναι σχετικά μικρή σε σύγκριση με άλλες βαλκανικές χώρες, τις ΗΠΑ και άλλα ευρωπαϊκά κράτη.
Όπως και αλλού, το surface web χρησιμοποιείται κυρίως από νόμιμους ιδιοκτήτες όπλων που θέλουν να πουλήσουν ή να ανταλλάξουν νόμιμα τα όπλα τους. Όσοι επιδιώκουν παράνομη αγορά στρέφονται συνήθως στο dark web.
Όπως επισημαίνουν αξιωματικοί από τη Διεύθυνση Ασφάλειας Αττικής, «αυτοί που αναζητούν παράνομα όπλα δεν περιηγούνται σε ελληνικές ιστοσελίδες. Χρησιμοποιούν Tor-based sites και συχνά παραλαμβάνουν τα όπλα από σημεία ταχυδρομικών αποστολών».
Οι τιμές στο dark web ξεκινούν από 280 ευρώ για ένα φθαρμένο 9mm Tokarev και μπορούν να φτάσουν μέχρι 1.000 ευρώ για ένα «αχρησιμοποίητο» Kalashnikov με δύο γεμιστήρες.
Στο dark web υπάρχουν επίσης RPGs, ελεύθερα σκοπευτικά όπλα, ανταλλακτικά, πυρομαχικά και διάφοροι τύποι χειροβομβίδων. Κάποιες αγγελίες μάλιστα προσφέρουν και αποστολή στην Ελλάδα, αν και το κόστος μεταφοράς είναι υψηλό, ειδικά για μεγάλα ή επικίνδυνα αντικείμενα όπως σκοπευτικά όπλα ή χειροβομβίδες.
Πώς εισάγονται τα όπλα στην Ελλάδα
Τα παράνομα όπλα εισάγονται στην Ελλάδα μέσω χερσαίων και θαλάσσιων διαδρομών που αποτελούν μέρος των ευρύτερων βαλκανικών δικτύων.
Πιστόλια και υποπολυβόλα προέρχονται κυρίως από Αλβανία, Σερβία, Κόσοβο και Βουλγαρία, και συνήθως εισέρχονται στην Ελλάδα διαχρονικά από τα βουνά της Ηπείρου και της Δυτικής Μακεδονίας που συνορεύουν με την Αλβανία. Από εκεί διανέμονται νότια, κάποιες φορές φτάνοντας μέχρι και την Κρήτη.
Τα σύνορα με τη Βόρεια Μακεδονία, τη Βουλγαρία και την Τουρκία (ιδιαίτερα στην περιοχή του Έβρου) είναι επίσης κρίσιμα σημεία διέλευσης για όπλα που εισέρχονται ή εξέρχονται από την Ελλάδα.
Το κύριο λιμάνι για όπλα στην Ελλάδα είναι ο Πειραιάς, που καλύπτει τη ζήτηση στην πρωτεύουσα και εξυπηρετεί διάφορες ομάδες που δραστηριοποιούνται στην Αττική. Δεύτερο σε σημασία είναι το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, που βλέπει εισαγωγές και εξαγωγές από τα γειτονικά βαλκανικά κράτη και τρίτο είναι το λιμάνι του Ηρακλείου, που δεν είναι τόσο κρίσιμο για διεθνή καρτέλ, αλλά εξυπηρετεί την τοπική κρητική οργανωμένη εγκληματικότητα.
Οι λαθρέμποροι στην Κρήτη χρησιμοποιούν συχνά και λιγότερο τυπικά κανάλια, διοχετεύοντας τα παράνομα φορτία σε παραλίες γύρω από το νησί για να αποφύγουν ελέγχους του λιμενικού. Τα όπλα μεταφέρονται μετά σε φαινομενικά ήσυχα χωριά του Ρεθύμνου και του Ηρακλείου, όπου η τοπική μαφία διατηρεί αποθήκες υπό την επίβλεψη της οργάνωσης ή μελών της οικογένειας.
Αν και λιγότερο συνηθισμένη σε σχέση με τη στεριά και τη θάλασσα, η αεροπορική μεταφορά χρησιμοποιείται περιστασιακά για την εισαγωγή υψηλής αξίας ή μικρών ποσοτήτων όπλων στην Ελλάδα. Έχουν καταγραφεί περιπτώσεις μικρών όπλων και άλλων αντικειμένων που μεταφέρθηκαν μέσω του αεροδρομίου της Αθήνας.
Τουλάχιστον 10.000 παράνομα όπλα κατασχέθηκαν το 2024
Η ΕΛ.ΑΣ. μέχρι και σήμερα προσπαθεί να αντιμετωπίσει την παράνομη οπλοκατοχή με διάφορες επιχειρήσεις που πραγματοποιούνται ανά διαστήματα. Το 2024, οι ελληνικές Αρχές, κατέσχεσαν σημαντικές ποσότητες παράνομων όπλων, εκρηκτικών και πυρομαχικών.
Σύμφωνα με την έρευνα, αν και επίσημα στοιχεία δεν είναι πλήρως διαθέσιμα, εμπειρογνώμονες εκτιμούν ότι τουλάχιστον 10.000 παράνομα όπλα κατασχέθηκαν το 2024. Σε επιχειρήσεις του Δεκεμβρίου, που στόχευαν την τουρκική μαφία στην Ελλάδα, οδήγησαν στην κατάσχεση 49 όπλων, ενώ μεγάλες ποσότητες εκρηκτικών κατασχέθηκαν επίσης κατά την διάρκεια του έτους.