Τα ξημερώματα της Κυριακής 26 Οκτωβρίου, στις 4:00, τα ρολόγια γυρίζουν μία ώρα πίσω.
Για πολλούς αυτό σημαίνει μια επιπλέον ώρα ύπνου, κάτι ευχάριστο για όσους θέλουν να ξενυχτήσουν ή να ξεκουραστούν λίγο παραπάνω. Ωστόσο, η αλλαγή ώρας δεν είναι πάντα τόσο αθώα, αφού μπορεί να επηρεάσει την υγεία με τρόπους που συχνά δεν υπολογίζουμε.
Αλλαγή ώρας – Πώς επηρεάζεται ο οργανισμός μας;
Το «ρολόι» του σώματος, γνωστό ως κιρκάδιος ρυθμός, ρυθμίζει βασικές λειτουργίες όπως η εγρήγορση, η όρεξη, η μυϊκή δύναμη, η θερμοκρασία του σώματος και η παραγωγή ορμονών. Το φως της ημέρας μάς κρατά δραστήριους, ενώ το σκοτάδι πυροδοτεί την έκκριση μελατονίνης, της ορμόνης που μας βοηθά να κοιμηθούμε.
Όταν αλλάζει η ώρα, αυτή η ισορροπία διαταράσσεται, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβλήματα στον ύπνο και κατ’ επέκταση στην υγεία.
Εγκεφαλικά επεισόδια
Σύμφωνα με τον καθηγητή Russell Foster από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, η ξαφνική αναστάτωση στον ύπνο και στον κιρκάδιο ρυθμό μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα εγκεφαλικού, ιδίως σε άτομα που έχουν ήδη υψηλή αρτηριακή πίεση. Έρευνα του 2016 σε περισσότερους από 15.000 ανθρώπους έδειξε 8% περισσότερα περιστατικά εγκεφαλικών μέσα στις δύο πρώτες μέρες μετά την αλλαγή ώρας. Ο κίνδυνος είναι πιο έντονος για τους ηλικιωμένους.
Καρδιακά επεισόδια
Ο Δρ. John O’Neill, ειδικός στους κιρκάδιους ρυθμούς, εξηγεί ότι η αλλαγή ώρας μπορεί να λειτουργήσει σαν «ήπιο τζετ λαγκ», το οποίο αυξάνει προσωρινά την καταπόνηση στον οργανισμό. Μελέτες από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο και του Μίσιγκαν έδειξαν ότι η εαρινή αλλαγή ώρας, όπου χάνεται μία ώρα ύπνου, σχετίζεται με αύξηση περίπου 24% στα περιστατικά καρδιακών προσβολών, ειδικά τη Δευτέρα που ακολουθεί.
Ψυχική υγεία και διάθεση
Η στέρηση ύπνου δεν επηρεάζει μόνο το σώμα αλλά και το μυαλό. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι αλλαγές στο βιολογικό ρολόι μπορούν να συνδεθούν με κατάθλιψη, διπολική διαταραχή και άλλες ψυχικές δυσκολίες. Μελέτη του 2020 κατέληξε στο ότι όσοι κοιμούνται λιγότερο αντιδρούν πιο αρνητικά σε συναισθηματικά ερεθίσματα, με συνέπεια να είναι πιο ευάλωτοι σε κακή διάθεση.
Νόσος αλτσχάιμερ
Σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ, η αλλαγή ώρας μπορεί να επιδεινώσει φαινόμενα όπως σύγχυση, άγχος, ευερεθιστότητα ή περιπλάνηση. Αν και οι ακριβείς μηχανισμοί δεν είναι πλήρως κατανοητοί, οι ειδικοί εκτιμούν ότι η κόπωση, η λιγότερη έκθεση στο φως και η αναστάτωση του κιρκάδιου ρυθμού παίζουν σημαντικό ρόλο.
Εποχική συναισθηματική διαταραχή
Η είσοδος στη χειμερινή ώρα σημαίνει πιο σύντομες μέρες και πιο σκοτεινά απογεύματα. Αυτό μπορεί να ενισχύσει την εποχική κατάθλιψη, γνωστή και ως Seasonal Affective Disorder (SAD). Στοιχεία δείχνουν ότι περίπου το 5% των ανθρώπων εμφανίζουν σοβαρή μορφή της, ενώ έως και το 20% βιώνουν πιο ήπια συμπτώματα.
Τροχαία ατυχήματα
Τέλος, η αλλαγή ώρας μπορεί να επηρεάσει και την οδική ασφάλεια. Σύμφωνα με στοιχεία από τη Ζυρίχη, τα τροχαία αυξάνονται τις απογευματινές ώρες μετά την αλλαγή, καθώς οι οδηγοί δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στα σκοτεινότερα βράδια.
Παρότι η αλλαγή ώρας φαίνεται να μας χαρίζει «ένα δώρο ύπνου», στην πραγματικότητα κρύβει κινδύνους για την υγεία, από καρδιαγγειακά προβλήματα έως ψυχικές διαταραχές και αυξημένο κίνδυνο ατυχημάτων. Για να περιορίσουμε τις συνέπειες, οι ειδικοί προτείνουν σταδιακή προσαρμογή στο νέο ωράριο, σωστή υγιεινή ύπνου και επαρκή έκθεση στο φυσικό φως.