Πέρασε η ελληνική πρόταση να συμπεριληφθεί στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την ασφάλεια και την άμυνα αναφορά στη συνεργασία με ομονοούσες χώρες.
Συγκεκριμένα στο κείμενο των συμπερασμάτων συμπεριλαμβάνεται η εξής αναφορά:
«Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία της συνεργασίας με ομονοούσες χώρες οι οποίες συμμερίζονται τους στόχους μας στην εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας. Χαιρετίζει εν προκειμένω τις πρόσφατες εταιρικές σχέσεις ασφάλειας και άμυνας της ΕΕ με το Ηνωμένο Βασίλειο και τον Καναδά».
Στο ζήτημα της Άμυνας και Ασφάλειας, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει την ανάγκη «για μια ισχυρότερη, πιο κυρίαρχη και αυτόνομη Ευρώπη στην άμυνα, ως απάντηση στις αυξανόμενες απειλές». Επιβεβαιώνει τη δέσμευση για ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής ετοιμότητας την επόμενη πενταετία, με αύξηση των δαπανών, κοινές επενδύσεις, αξιοποίηση του νέου Κανονισμού «SAFE» και καλύτερο συντονισμό με το ΝΑΤΟ.
Τα συμπεράσματα της Συνόδου για τα κρίσιμα ζητήματα
Στα συμπεράσματα της Συνόδου για τη Μέση Ανατολή, η ΕΕ χαιρέτισε την εκεχειρία με το Ιράν και δεσμεύτηκε να συνεχίσει τις διπλωματικές προσπάθειες για επίλυση του ζητήματος του πυρηνικού προγράμματος. Η συζήτηση για την αναθεώρηση του άρθρου 2 της συμφωνίας Ισραήλ– ΕΕ παραπέμφθηκε στο επόμενο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων. Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χαιρέτισε την άρση των οικονομικών κυρώσεων κατά της Συρίας, στο πλαίσιο της σταδιακής και αναστρέψιμης προσέγγισης της ΕΕ. Καταδικάζει την πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση στην Εκκλησία του Προφήτη Ηλία στη Δαμασκό και ζητά να αποδοθούν ευθύνες στους. Τονίζει ότι η ανεξαρτησία, η κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα της Συρίας εντός ασφαλών συνόρων πρέπει να γίνονται πλήρως σεβαστές, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είχε τηλεδιάσκεψη με τον Ουκρανό Πρόεδρο Ζελένσκι για την κατάσταση στην Ουκρανία. Τα συμπεράσματα υποστηρίχθηκαν από 26 ηγέτες, ενώ η Ουγγαρία αρνήθηκε να τα υπογράψει. Οι 26 ηγέτες επαναβεβαίωσαν τη στήριξή τους σε μια συνολική και δίκαιη ειρήνη, καθώς και την ευρωπαϊκή πορεία της Ουκρανίας, για την οποία έγινε η αναφορά ότι «παραμένει δεσμευμένη στην Ε.Ε.».
Στο μεγάλο ζήτημα της ανταγωνιστικότητας, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναβεβαίωσε τη στήριξή του στην Ενιαία Αγορά και την ανάγκη στήριξης παραδοσιακών βιομηχανιών, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, η ναυτιλία, η αεροπορία και οι ενεργοβόρες βιομηχανίες. Λόγω της διεθνούς ενεργειακής αστάθειας, τονίστηκε η σημασία μιας πραγματικής Ενεργειακής Ένωσης έως το 2030, με ενιαία και διασυνδεδεμένη αγορά που θα διασφαλίζει σταθερή, καθαρή και προσιτή ενέργεια για όλα τα κράτη μέλη.
Για το Μεταναστευτικό, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, λαμβάνοντας υπόψη την επιστολή της Προέδρου της Επιτροπής, κάλεσε για εντατικοποίηση των προσπαθειών στην εφαρμογή της νομοθεσίας, την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης και την επιτάχυνση των επιστροφών, με πλήρη σεβασμό στο δίκαιο της ΕΕ και το διεθνές δίκαιο. Παράλληλα, τόνισε τη σημασία της καταπολέμησης της εργαλειοποίησης του ζητήματος, της ευθυγράμμισης της πολιτικής θεωρήσεων και της προώθησης νόμιμων και ασφαλών διαδρομών. Επιπλέον, υπενθύμισε τη δέσμευση της ΕΕ να ενισχύσει την ασφάλεια και τον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης και να διασφαλίσει τον αποτελεσματικό έλεγχό τους, σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ και το διεθνές δίκαιο.
Ανησυχία για την κατάσταση στην Λιβύη
Στην ενότητα των Εξωτερικών σχέσεων, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέφρασε ανησυχία για την κατάσταση στη Λιβύη και τις επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή ασφάλεια και τις μεταναστευτικές ροές. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επισήμανε ότι το Τουρκο-Λιβυκό Μνημόνιο παραβιάζει κυριαρχικά δικαιώματα και δεν έχει νομική ισχύ για τρίτα κράτη.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο ζήτημα της εσωτερικής ασφάλειας, τόνισε ότι οργανωμένο έγκλημα, τρομοκρατία και βίαιος εξτρεμισμός, εντός και εκτός διαδικτύου, απειλούν σοβαρά την ασφάλεια των πολιτών και των κρατών μελών, επισημαίνει τις επιπτώσεις της εγκληματικής διείσδυσης στην οικονομία και την ενιαία αγορά. Για το λόγο αυτό, κάλεσε τα κράτη μέλη της ΕΕ για εντατικοποίηση των δράσεων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, μέσα από καλύτερη πρόσβαση σε δεδομένα για τις αρχές επιβολής του νόμου, ανταλλαγή πληροφοριών και συνεργασία με τρίτες χώρες, στο πλαίσιο μιας ενιαίας ευρωπαϊκής στρατηγικής εσωτερικής ασφάλειας.
Στα υπόλοιπα θέματα της ατζέντας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τονίστηκε η σημασία της ετοιμότητας και της ανθεκτικότητας της ΕΕ απέναντι σε κρίσεις και απειλές και καλεί τα κράτη μέλη να ενισχύσουν τις δυνατότητές τους πρόληψης και αντίδρασης με συντονισμένη προσέγγιση. Υποστηρίζει τη συνέχιση των εργασιών για την ενίσχυση κρίσιμων υποδομών και ζητά από το Συμβούλιο και την Επιτροπή να εξετάσουν τρόπους βελτίωσης της ευρωπαϊκής στήριξης, ιδιαίτερα στον τομέα της πολιτικής προστασίας.
Τέλος, στο κείμενο των συμπερασμάτων έγινε αναφορά στις υβριδικές απειλές, με ιδιαίτερη αναφορά στις ενέργειες της Ρωσίας, όπως δολιοφθορές, κυβερνοεπιθέσεις και παραπληροφόρηση.
Μητσοτάκης: «Προσκαλούμε τη Λιβύη να οριοθετήσουμε από κοινού θαλάσσια ύδατα»
Μετά την ολοκλήρωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης παραχώρησε συνέντευξη Τύπου, όπου αναφέρθηκε σε κρίσιμα ζητήματα που συζητήθηκαν, με έμφαση στη μετανάστευση, την ευρωπαϊκή άμυνα, τις ελληνολιβυκές σχέσεις και τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή. Οι δηλώσεις του ανέδειξαν τη στρατηγική θέση της Ελλάδας σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, καθώς και την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει προκλήσεις με διπλωματία και συνεργασία.
Μετανάστευση και Λιβύη
Σε ερώτηση για το τι συζητήθηκε στην πρωινή άτυπη συνάντηση για τη μετανάστευση και συγκεκριμένα για τη Λιβύη, για την οποία ο κ. Μητσοτάκης είχε αναφέρει, πώς θα μπορούσε η Ευρωπαϊκή Ένωση να συνεργαστεί μαζί της και αν συζητήθηκαν συγκεκριμένες ιδέες, ο Πρωθυπουργός είπε:
«Καταρχάς, είναι εξαιρετικά θετικό το γεγονός ότι το ζήτημα της Λιβύης συζητήθηκε και το πρωί στην άτυπη συνάντηση των χωρών που έχουν τις ίδιες απόψεις για το μεταναστευτικό, αλλά και στην ίδια τη Σύνοδο Κορυφής. Είχαμε την ευκαιρία μαζί με την Ιταλίδα ομόλογό μου να ενημερώσουμε τους συναδέλφους μας για τη σημαντική αύξηση των ροών και γι’ αυτή την καινούργια οδό η οποία φαίνεται να ανοίγει, μεταξύ ανατολικής Λιβύης και Κρήτης.
Και βέβαια, είναι επίσης θετικό το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνώρισε τον κίνδυνο από την παγίωση αυτής της κατάστασης και φαίνεται να είναι διατεθειμένη να πάρει μέτρα. Θα επισκεφθεί τη Λιβύη στις αρχές Ιουλίου -νομίζω λίγο μετά από την επίσκεψη του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών- ο αρμόδιος Επίτροπος Μετανάστευσης, μαζί με τους ομολόγους του από την Ελλάδα, την Ιταλία και τη Μάλτα, θα πάει και στην ανατολική και στη δυτική Λιβύη, προκειμένου να μεταφέρει το μήνυμα ότι αυτή η πρακτική δεν μπορεί να συνεχίζεται και να φροντίσει να κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να εξασφαλίσει την, θα έλεγα, συνεννόηση των λιβυκών αρχών, ώστε να υπάρχει μία πολύ καλύτερη επιτήρηση των θαλάσσιων συνόρων της Λιβύης.
Ταυτόχρονα, όπως ξέρετε, η Ελλάδα έχει κινηθεί αυτοτελώς, έχοντας στείλει κάποια πλοία έξω από τα χωρικά ύδατα της Λιβύης, με σκοπό να μπορούμε να έχουμε μια καλύτερη εικόνα του τι γίνεται στο πεδίο και όποτε εντοπίζονται πλοιάρια ή βάρκες να επιχειρούμε τουλάχιστον να ερχόμαστε σε μία επικοινωνία με τις λιβυκές αρχές, έτσι ώστε αυτές να «αναχαιτίζονται» από τις ίδιες τις λιβυκές αρχές εντός των χωρικών υδάτων της Λιβύης και να επιστρέφουν πίσω στη Λιβύη.
Θα χρησιμοποιήσουμε, λοιπόν, όλα τα μέτρα τα οποία έχουμε στη διάθεσή μας, θα έλεγα ως Ελλάδα αλλά και ως Ευρώπη, «και καρότο και μαστίγιο», για να το πω λίγο πιο λαϊκά, προκειμένου να εξασφαλίσουμε ότι αυτή η καινούργια οδός δεν θα παγιωθεί.
Και βέβαια, να πω και κάτι τελευταίο: ένα σημαντικό κομμάτι αυτών οι οποίοι χρησιμοποιούν αυτή την οδό είναι Αιγύπτιοι πολίτες. Αυτοί θα έπρεπε να επιστρέφονται αμέσως στην Αίγυπτο και αυτό πρέπει να είναι μία κοινή ευρωπαϊκή πολιτική. Kαι νομίζω ότι θα μεταφερθεί το μήνυμα και προς την Αίγυπτο, να δέχεται επιστροφές πολιτών της οι οποίοι καταλήγουν τελικά στην Ευρώπη χωρίς να δικαιούνται άσυλο, καθώς η Αίγυπτος θεωρείται ασφαλής χώρα».
Ευρωπαϊκή άμυνα και χρηματοδοτικά εργαλεία
Ερωτηθείς για τα δύο χρηματοδοτικά εργαλεία που προσφέρονται για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας και για το αν η Ελλάδα ενδιαφέρεται σε ό,τι αφορά στον μηχανισμό δανειοδότησης SAFE, ο κ. Μητσοτάκης απάντησε: «Ελπίζω πως ναι. Είναι θετικό το γεγονός ότι και χώρες οι οποίες στο παρελθόν εντάσσονταν στην κατηγορία των «φειδωλών», όπως η Δανία και η Φινλανδία, αναγνωρίζουν την ανάγκη να υπάρξουν περισσότερες δαπάνες στην άμυνα και συμφωνούν με την άποψη ότι αυτές οι δαπάνες ενδεχομένως να πρέπει να χρηματοδοτηθούν και από κάποιο ευρωπαϊκό εργαλείο.
Από εκεί και πέρα, για να γυρίσω τον χρόνο λίγο πίσω, η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που επέμεναν στη σχετική χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων έτσι ώστε να μπορούν πρόσθετες δαπάνες για την άμυνα να μην συνυπολογίζονται στους κανόνες του υπερβολικού ελλείμματος. Είναι κάτι το οποίο το πετύχαμε, εξού και η χώρα μας έχει ήδη ενεργοποιήσει την εθνική ρήτρα διαφυγής.
Το SAFE είναι ένα χρηματοδοτικό εργαλείο, εξετάζουμε κατά πόσον μπορεί να είναι χρήσιμο στη χώρα μας. Θυμίζω ότι το SAFE είναι ένα εργαλείο το οποίο ενθαρρύνει κοινές προμήθειες μεταξύ ευρωπαϊκών χωρών και νομίζω ότι είναι κάτι το οποίο ενδεχομένως να μπορέσουμε να το αξιοποιήσουμε. Αναμένουμε τις τελικές προτάσεις του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας.
Να πω και κάτι τελευταίο για τα χρηματοδοτικά εργαλεία, επειδή είδα να γίνεται πολλή συζήτηση στην Ελλάδα για το ποιες τρίτες χώρες ενδεχομένως να μπορούν ή να μην μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτά τα εργαλεία. Αν δείτε τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όπως είχαν δημοσιευθεί το πρωί, όπως τα παραλάβαμε και όπως είναι τώρα, θα διαπιστώσετε ότι έγινε μια αλλαγή στα συμπεράσματα. Μία και μόνο.
Και αυτή η αλλαγή είναι πολύ σημαντική για την Ελλάδα, διότι λέει ξεκάθαρα, αν δεν κάνω λάθος στην παράγραφο 21, ότι συνεργασία με τρίτες χώρες νοείται υπό την προϋπόθεση ότι είναι ομονοούσες, αλλά και μια πολύ σημαντική παράμετρο την οποία προσθέσαμε, ότι συμμερίζονται αυτές οι χώρες τους στόχους της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και της Πολιτικής Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Είναι μια ακόμα κατοχύρωση, θα έλεγα, στο θεσμικό μας “οπλοστάσιο” πια, σε επίπεδο αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ότι χώρες οι οποίες θέλουν να συμμετέχουν σε αυτά τα χρηματοδοτικά εργαλεία δεν μπορούν να έχουν, παραδείγματος χάρη, μια πολύ χαμηλή συμμόρφωση με την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και την Πολιτική Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Τουρκολιβυκό μνημόνιο και ελληνολιβυκές σχέσεις
Στο ερώτημα, τι αποτέλεσμα μπορεί να έχει το τουρκολιβυκό μνημόνιο και τι μπορούμε να περιμένουμε την επόμενη μέρα στις ελληνολιβυκές σχέσεις, ενόψει και της επίσκεψης του Υπουργού Εξωτερικών στη Λιβύη, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είπε: «Είναι θετικό ότι επαναλήφθηκε κατόπιν αιτήματος της Ελλάδος το παλαιό λεκτικό, το οποίο χαρακτηρίζει ανυπόστατο και παράνομο το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Είναι σημαντικό ότι αυτό γίνεται σε αυτή την συγκυρία, για να στείλουμε ξεκάθαρα ένα μήνυμα προς τη Λιβύη, ότι δεν αποδεχόμαστε, όχι ως Ελλάδα, ως Ευρώπη, κανένα τέτοιο τετελεσμένο.
Αλλά πρέπει να πω, γιατί ακούω και πάλι στην Ελλάδα μία κριτική, θα έλεγα αρκετά επιδερμική και ανυπόστατη, ότι όταν μία χώρα ασκεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα στο πεδίο, όπως έκανε η Ελλάδα, όχι στη θεωρία, στο πεδίο, ουσιαστικά προκηρύσσοντας οικόπεδα και δίνοντας άδειες εξόρυξης νοτίως της Κρήτης, είναι λογικό ενδεχομένως να υπάρχουν και κάποιες αντιδράσεις.
Όμως, χωρίς να έχω ακόμα δει σε μεγάλη λεπτομέρεια αυτό το οποίο ανακοινώθηκε, εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι τα οικόπεδα τα οποία προκηρύχθηκαν σέβονται τη μέση γραμμή και αυτό νομίζω ότι είναι μια θετική εξέλιξη.
Σε κάθε περίπτωση, η πρόσκληση προς τη Λιβύη -προς όποια αρχή της Λιβύης εν πάση περιπτώσει είναι σε θέση να διεξάγει μία τέτοια διαπραγμάτευση, αμφιβάλλω αν αυτό μπορεί να γίνει ωσότου η Λιβύη αποκτήσει μία ενιαία κυβέρνηση- να οριοθετήσουμε θαλάσσιες ζώνες με τη Λιβύη, εξακολουθεί να ισχύει στο ακέραιο.
Και κάτι τελευταίο: είχε στο παρελθόν η χώρα μας ευκαιρία να κάνει μία τέτοια οριοθέτηση. Δεν την έκανε. Ας το θυμούνται αυτό κάποιοι οι οποίοι άσκησαν καθήκοντα, είχαν αυτές τις αρμοδιότητες στο παρελθόν.
Αντίθετα, εμείς είμαστε αυτοί που οριοθετήσαμε Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και υφαλοκρηπίδα με την Αίγυπτο και με την Ιταλία και που ασκούμε στο πεδίο τα κυριαρχικά μας δικαιώματα».
Μέση Ανατολή και διπλωματία
Όταν ρωτήθηκε για το πώς αποτιμώνται στο Συμβούλιο οι τελευταίες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και πώς μπορεί η Ευρωπαϊκή Ένωση να συμβάλει στην λύση της κρίσης δια μέσω της διπλωματικής οδού, ο Πρωθυπουργός απάντησε: «Καταρχάς, πιστεύουμε στη διπλωματία και καλούμε και τώρα όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να διαπραγματευτούν το μέλλον του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, σε μία λογική η οποία θα εξασφαλίζει ότι το Ιράν δεν θα αποκτήσει ποτέ πυρηνικά όπλα. Αυτό νομίζω ότι είναι κάτι το οποίο ενώνει όλους τους συναδέλφους μου, και όχι μόνο. Αλλά η λύση, πάλι, το τονίζουμε, πρέπει να είναι διπλωματική και όχι στρατιωτική.
Η Ελλάδα επανέφερε ακόμα μία φορά το ζήτημα της ανθρωπιστικής κατάστασης στη Γάζα. Δεν είναι σωστό αυτό το οποίο λέτε, συμπεριλαμβάνεται στα συμπεράσματα ένα, θα έλεγα, επιτακτικό αίτημα να τελειώσει επιτέλους αυτή η επιχείρηση του Ισραήλ στη Γάζα, για να μην την πληρώνουν άμαχοι Παλαιστίνιοι. Σε συνδυασμό βέβαια πάντα, να το τονίσω αυτό, με την απελευθέρωση των ομήρων οι οποίοι είναι ακόμα ζωντανοί. Και νομίζω ότι τώρα είναι η ώρα να ασκήσουμε τη μέγιστη πίεση στο Ισραήλ να προχωρήσει σε μία τέτοια κίνηση».
Εσωτερικά ζητήματα και ΟΠΕΚΕΠΕ
Ερωτηθείς για το ζήτημα του ΟΠΕΚΕΠΕ και τις καταγγελίες περί εξυπηρετήσεων, ο κ. Μητσοτάκης δήλωσε ότι δεν έχει πλήρη ενημέρωση και απέφυγε να σχολιάσει εκτενώς, σημειώνοντας ότι θα εξετάσει τη δικογραφία και θα ανακοινώσει τις αποφάσεις του σύντομα. «Δεν σχολιάζω συχνά ζητήματα εσωτερικής επικαιρότητας ευρισκόμενος στο εξωτερικό. Ήμουν όλη μέρα χωρίς τηλέφωνα στη Σύνοδο Κορυφής, δεν έχω ενημερωθεί πλήρως για το περιεχόμενο της δικογραφίας. Θα το κάνω πολύ σύντομα και όταν πάρω τις αποφάσεις μου θα τις μάθετε».