19 του Μάη – Δεν ξεχνούμε. Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων

Ως Έλληνας της Κύπρου, μεγαλωμένος με ιστορίες προσφυγιάς, ξεριζωμού και πόνου, δεν μπορώ να αντικρίσω τη 19η του Μάη χωρίς να συγκινηθώ βαθιά. Είναι μια μέρα που δεν αφορά μόνο τον Πόντο. Είναι μια μέρα που αφορά όλους μας. Γιατί οι χαμένες πατρίδες δεν είναι ξένες. Τις κουβαλούμε στην ψυχή μας.

του Χάρη Θεραπή*

Η 19η Μαΐου 1919 σημαδεύει την αρχή της πιο μαύρης σελίδας για τους Ποντίους. Τη μέρα που ο Μουσταφά Κεμάλ πάτησε το πόδι του στη Σαμψούντα, δεν άρχισε απλά ένας πόλεμος — άρχισε η σφαγή. Άρχισε ο τρόμος. Άρχισε η εξόντωση. Οι Πόντιοι Έλληνες, άνθρωποι της δουλειάς, της τιμής και της πίστης, βρέθηκαν ξαφνικά κυνηγημένοι σαν ζώα. Καταδιωγμένοι από έναν φανατισμένο εθνικισμό που ήθελε να τους εξαφανίσει.

Τους έσυραν σε πορείες θανάτου. Τους έκλεισαν στα «τάγματα εργασίας». Έκαψαν τα χωριά τους, βίασαν τις γυναίκες τους, έσφαξαν τα παιδιά τους. Κι ο κόσμος, τότε όπως και τώρα, σιωπούσε. Περίπου 353.000 ψυχές χάθηκαν, χωρίς φωνή, χωρίς τιμωρία για τους θύτες. Κι όμως, αυτοί οι άνθρωποι ήταν Έλληνες. Ήταν αδέρφια μας. Μιλούσαν τη γλώσσα μας, τραγουδούσαν τους ίδιους σκοπούς, έκαναν τον σταυρό τους όπως εμείς.

Πολλοί απ’ όσους γλίτωσαν, ήρθαν στην Ελλάδα πρόσφυγες, κυνηγημένοι, ρημαγμένοι, με μια μπαούλα μνήμες. Κι όμως, με την αξιοπρέπεια που μόνο ο πονεμένος άνθρωπος γνωρίζει, στάθηκαν ξανά στα πόδια τους και κράτησαν ζωντανή τη φλόγα του Πόντου. Την ίδια φλόγα που ανάβουμε κι εμείς εδώ στην Κύπρο, σε κάθε εκδήλωση μνήμης, σε κάθε ψαλμωδία για τους χαμένους.

Η Κύπρος, που επίσης γνώρισε τον ξεριζωμό, την αδικία και τον πόνο της προσφυγιάς, νιώθει αυτή τη μνήμη πιο κοντά. Ξέρουμε τι θα πει να χάνεις το σπίτι σου, να μένεις ξένος στον τόπο σου, να μη βρίσκεις το δίκιο σου. Γι’ αυτό η 19η Μαΐου είναι και δική μας υπόθεση.

Δεν ζητάμε εκδίκηση. Ζητάμε αναγνώριση. Ζητάμε να λέγεται η αλήθεια. Ζητάμε να τιμηθούν όσοι χάθηκαν. Να σταματήσει η λήθη. Γιατί χωρίς ιστορική δικαίωση, καμιά πληγή δεν κλείνει.

Κάθε φορά που λέμε «Δεν Ξεχνούμε», δεν το λέμε μόνο για τη δική μας τραγωδία. Το λέμε και για τον Πόντο. Το λέμε για κάθε πατρίδα που χάθηκε με αίμα. Για κάθε γιαγιά που έμεινε με μια φωτογραφία στο χέρι και δάκρυα στα μάτια.

Η 19 του Μάη είναι όρκος. Όρκος τιμής. Ότι θα κρατήσουμε τη μνήμη ζωντανή, και θα παλεύουμε για το δίκιο. Γιατί χωρίς μνήμη, χωρίς ιστορία, δεν έχουμε μέλλον.

Αιωνία τους η μνήμη. Για πάντα στις καρδιές μας.