Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο έφερε έντονες διεργασίες στην Ευρώπη για αλλαγή της πολιτικής των στρατιωτικών δαπανών, μετά την εισήγηση του Αμερικανού Προέδρου για αύξηση από το 2% στο 5% του ΑΕΠ των χωρών – μελών του ΝΑΤΟ.
Ήδη κάποιες χώρες της Ευρώπης έχουν ανακοινώσει ότι θα αυξήσουν τον προϋπολογισμό τους, τη στιγμή που στην Ελλάδα αναζητείται δημοσιονομικό περιθώριο.
Του Χρήστου Μαζανίτη
Τα κράτη-μέλη της EE είναι έτοιμα να συμφωνήσουν στην αύξηση του στόχου για τις αμυντικές δαπάνες πάνω από το τρέχον 2% του εθνικού ΑΕΠ στη σύνοδο κορυφής του NATO τον Ιούνιο, δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Antonio Costa, ενόψει μιας άτυπης συνάντησης των ηγετών ΕΕ-Βρετανίας-ΓΓ ΝΑΤΟ την ερχόμενη Δευτέρα για τις ευρωπαϊκές επενδύσεις στην άμυνα και την ασφάλεια.
Όπως μετέδωσε το Reuters, ο Costa δήλωσε ότι οι κοινές αμυντικές δαπάνες των χωρών της ΕΕ που είναι μέλη του ΝΑΤΟ ήδη πληρούν τον στόχο του 2%, καθώς αυξήθηκαν κατά 30% από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αλλά διέβλεψε “μια πολύ λογική συναίνεση” ώστε να “τεθεί ένας στόχος υψηλότερος από το 2% στην επόμενη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο”. «Αν θα είναι 5%, αν θα είναι 3%, δεν το γνωρίζω, είναι μια απόφαση που θα λάβουν τα κράτη-μέλη εντός του ΝΑΤΟ», είπε
Αναλυτές και αξιωματούχοι δήλωσαν στο Reuters ότι η δαπάνη του 5% του ΑΕΠ για την άμυνα είναι πολιτικά και οικονομικά αδύνατη για σχεδόν όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ, αλλά εκτιμούν ότι οι σύμμαχοι πιθανότατα θα συμφωνήσουν να ξεπεράσουν τον τρέχοντα στόχο του 2% στη σύνοδο του Ιουνίου. Η Γαλλία και οι χώρες της Βαλτικής πιέζουν για κοινό δανεισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη χρηματοδότηση των αμυντικών δαπανών. Το αποτέλεσμα αυτής της συζήτησης ενδέχεται να εξαρτηθεί από τις εθνικές εκλογές της Γερμανίας τον επόμενο μήνα, καθώς το Βερολίνο μέχρι στιγμής αντιτίθεται στην ιδέα.
Η Ευρώπη
Η Λιθουανία, η Εσθονία, η Λετονία και η Πολωνία, που ηγούνται της ευρωπαϊκής προσπάθειας στήριξης της Ουκρανίας έναντι της ρωσικής εισβολής, καλούν με έγγραφό τους την ΕΕ να διπλασιάσει τις αμυντικές της δαπάνες, καθώς αντιμετωπίζει τουλάχιστον 100 δις ευρώ σε άμεσες επενδυτικές ανάγκες. Όπως επισημαίνει το Bloomberg, ζητούν προς αυτή την κατεύθυνση να αξιοποιήσει τον κοινό δανεισμό, να επιτρέψει στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να χρηματοδοτεί βασικές αμυντικές ανάγκες και να συνεργαστεί με Ευρωπαίους εταίρους εκτός της Ένωσης, σε μια προφανή αναφορά στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Σύμφωνα με το έγγραφο, οι τρέχουσες στρατιωτικές δαπάνες των κρατών-μελών της ΕΕ εκτιμώνται σε περίπου 326 δις ευρώ για το 2024 και το ποσό αυτό πρέπει να διπλασιαστεί αν η Ένωση θέλει να φτάσει έναν στόχο δαπανών τουλάχιστον 3% του ΑΕΠ και να είναι έτοιμη για «ακραίες στρατιωτικές καταστάσεις». Το έγγραφο κάνει λόγο για άμεσες ανάγκες που δεν μπορούν να περιμένουν μέχρι τον επόμενο προϋπολογιστικό κύκλο το 2028 και προειδοποιεί ότι η Ρωσία έχει ήδη αρχίσει να αυξάνει τη στρατιωτική της ισχύ και παράγει τρεις φορές περισσότερα πυρομαχικά από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ μαζί, τη στιγμή που η ΕΕ αντιμετωπίζει προκλήσεις λόγω της εξάρτησής της από την Κίνα στην εφοδιαστική αλυσίδα, καθώς και των ολοένα και στενότερων σχέσεων της Μόσχας με την Κίνα, το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα.
Παρόλο που τα περισσότερα κράτη-μέλη συμφωνούν στην ανάγκη ενίσχυσης της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας και γενικότερα της ετοιμότητας της ΕΕ, ορισμένα κράτη, κυρίως η Γερμανία, αντιστέκονται εδώ και καιρό στη χρήση κοινών δανείων για την άμυνα. Η ΕΕ προετοιμάζει για τον Μάρτιο την ανακοίνωση μιας νέας αμυντικής στρατηγικής, που θα συζητηθεί σε άτυπη συνάντηση των ηγετών ΕΕ τη Δευτέρα στις Βρυξέλλες.
Η Ελλάδα
Οι δαπάνες της Ελλάδας είναι τεράστιες λόγω των γνωστών απειλών από την Τουρκία, ενώ άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν πολύ χαμηλότερες αμυντικές δαπάνες, έως μηδαμινές. Η Ελλάδα δεν φυλάει μόνο τα σύνορά της αλλά αποτελεί το ανατολικότερο σύνορο της ΕΕ έναντι κάθε απειλής.
Εδώ και ένα χρόνο, στο πλευρό της χώρας μας έχει σταθεί η Πολωνία, η οποία είναι υπέρμαχος της πρότασης που έχει καταθέσει η ελληνική κυβέρνηση για αλλαγή των ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κανόνων για τις αμυντικές δαπάνες, δηλαδή, οι δαπάνες αυτές να εξαιρούνται από τον υπολογισμό των δημοσιονομικών στόχων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι απαιτούνται πρόσθετες αμυντικές επενδύσεις ύψους περίπου 500 δισεκατομμυρίων ευρώ την επόμενη δεκαετία. Οι αμυντικές δαπάνες διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Η Ελλάδα λόγω του κινδύνου από την Ανατολή, είναι μια από τις λίγες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δαπανούν περίπου 3% του ΑΕΠ τους για την άμυνα. Η πανδημία, η ενεργειακή κρίση και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία συνεπάγονται περιορισμούς στον εθνικό δημοσιονομικό χώρο.
Ελλάδα και Πολωνία έχουν προτείνει σε πρώτη φάση την υλοποίηση ευρωπαϊκών αμυντικών έργων, όπως το πανευρωπαϊκό σύστημα αεράμυνας.
Επιπλέον, η Αθήνα πιέζει τις Βρυξέλλες ώστε η ΕΕ να στηρίξει με χρηματοδοτικά μέσα την κάλυψη των ευρωπαϊκών επενδυτικών αναγκών σε άμυνα και ασφάλεια. Τέτοια όργανα μπορούν να βασιστούν στην επιτυχή λειτουργία του Ταμείου Ανάκαμψης (RRF).