Η απεργία υπήρξε για δεκαετίες το κύριο και πιο ισχυρό μέσο διεκδίκησης των δικαιωμάτων των εργαζομένων.
Γράφει ο Γιώργος Αθανασίου
Στη δεκαετία του ’80, ’90 και ’00, οι μαζικές απεργιακές κινητοποιήσεις είχαν τεράστιο αντίκτυπο, καθώς συνδύαζαν μαζικότητα, οργανωτικότητα και στήριξη από κοινωνικές ομάδες και φορείς. Ωστόσο, σήμερα παρατηρούνται σημαντικές αλλαγές στον τρόπο που αντιμετωπίζεται και αξιολογείται η απεργία, τόσο από τους ίδιους τους εργαζομένους όσο και από την κοινωνία.
Γιατί μειώθηκε η συμμετοχή και η αποτελεσματικότητα των απεργιών;
Αλλαγές στις συνθήκες εργασίας: Η επισφαλής εργασία, οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης και η αυξημένη ανεργία έχουν αποδυναμώσει τη διαπραγματευτική δύναμη των εργαζομένων.
Οι εργοδότες συχνά υποκαθιστούν εύκολα τους απεργούς, ιδίως σε κλάδους με ελαστικές εργασιακές σχέσεις.
Νομικοί περιορισμοί: Νέοι νόμοι σε πολλές χώρες καθιστούν δυσκολότερη την προκήρυξη και την υλοποίηση απεργιών. Ο κίνδυνος ποινών και οικονομικών κυρώσεων αποθαρρύνει τους εργαζομένους.
Μειωμένη κοινωνική υποστήριξη: Οι απεργίες σε δημόσιες υπηρεσίες (π.χ. συγκοινωνίες, υγεία) συχνά προκαλούν δυσαρέσκεια στην κοινωνία. Η έλλειψη αλληλεγγύης αποδυναμώνει το ηθικό και την αποτελεσματικότητα των κινητοποιήσεων.
Αλλαγή στις προτεραιότητες των εργαζομένων: Οι νέες γενιές εργαζομένων ενδεχομένως να βλέπουν διαφορετικά την έννοια της συλλογικής δράσης, επικεντρώνοντας σε πιο άμεσες, εξατομικευμένες λύσε
Είναι ακόμα ισχυρό όπλο η απεργία;
Η απεργία παραμένει ένα βασικό μέσο πίεσης, αλλά η αποτελεσματικότητά της εξαρτάται από:
- Το επίπεδο οργάνωσης των εργαζομένων.
- Τη στήριξη της κοινωνίας και την επικοινωνιακή διαχείριση των αιτημάτων.
- Τη μαζικότητα της συμμετοχής.
Όταν συνδυάζεται με άλλες μορφές δράσης, μπορεί να διατηρήσει τον ρόλο της ως μοχλός πίεσης.
Πρέπει να στραφούν οι εργαζόμενοι σε νέες μορφές κινητοποιήσεων.
Η σύγχρονη εποχή απαιτεί την υιοθέτηση συνδυαστικών μεθόδων κινητοποίησης.
Μερικές εναλλακτικές περιλαμβάνουν:
- Ψηφιακή κινητοποίηση:
- Χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να προωθηθούν τα αιτήματα και να δημιουργηθεί πίεση στους εργοδότες ή την κυβέρνηση.
- Διαδικτυακές καμπάνιες και δημόσιες εκκλήσεις που προσεγγίζουν ευρύτερα κοινά.
- Καταναλωτικό μποϊκοτάζ:
- Οι εργαζόμενοι και οι υποστηρικτές τους μπορούν να στοχεύουν επιχειρήσεις που θίγουν δικαιώματα εργαζομένων μέσω αποχής από προϊόντα ή υπηρεσίες.
- Συμβολικές δράσεις:
- Εντυπωσιακές, ειρηνικές δράσεις που προσελκύουν την προσοχή των ΜΜΕ και της κοινής γνώμης.
- Νομικός ακτιβισμός:
- Χρήση δικαστικών διαδικασιών για να αμφισβητηθούν αντεργατικές πρακτικές ή να απαιτηθεί η εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας.
- Τοπικές πρωτοβουλίες και συμμαχίες:
- Συνεργασία με άλλες κοινωνικές ομάδες, περιβαλλοντικές οργανώσεις ή ενώσεις πολιτών για ενίσχυση της κινητοποίησης
Η απεργία παραμένει σημαντικό εργαλείο, αλλά από μόνη της δεν αρκεί στις σύγχρονες συνθήκες. Οι εργαζόμενοι χρειάζονται ευέλικτες, πολυδιάστατες μορφές δράσης που να συνδυάζουν το παραδοσιακό με το σύγχρονο, δημιουργώντας πίεση σε πολλά επίπεδα. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούν να διατηρήσουν τη φωνή και τη δύναμή τους σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο.