Τα βήματα που πρέπει να γίνουν ώστε η χώρα μας να θωρακιστεί έναντι της κλιματικής κρίσης, απαρίθμησε ο καθηγητής Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών του ΕΚΠΑ Ευθύμιος Λέκκας, μιλώντας στο ΕΡΤNews και την εκπομπή «Επίλογος», η οποία καταπιάστηκε με τον ακανθώδες ζήτημα της κλιματικής κρίσης.
«Πλέον φεύγουμε από τα στενά χρονικά όρια εκδήλωσης των πλημμυρών στον ελληνικό χώρο που είναι κατά βάση Οκτώβριος, Νοέμβριος και Φεβρουάριος, Μάρτιος και το χρονικό διάστημα και το παράθυρο επεκτείνεται και διευρύνεται σε όλους τους μήνες κάθε έτους» σημείωσε ο ίδιος.
Ενώ πρόσθεσε, ανάμεσα σε άλλα: «Έχουμε αυξημένη τρωτότητα αυτή την στιγμή στον Θεσσαλικό χώρο. Ο κίνδυνος παραμένει ο ίδιος και κατά διάφορες απόψεις αυξάνεται ο κίνδυνος λόγω της κλιματικής κρίσης».
«Πρέπει οπωσδήποτε να προσαρμοστούμε στην κλιματική αλλαγή. Η προσαρμογή είναι και η επιταγή του ΟΗΕ» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Λέκκας.
Ολόκληρη η συνέντευξη εδώ:
- Δηλώσατε πρόσφατα πώς υπάρχουν φόβοι για νέες πλημμύρες στη Θεσσαλία μετά τον Αύγουστο. Πλέον πρέπει να συνηθίσουμε στην ιδέα ότι τέτοια φαινόμενα θα τα έχουμε συχνά;
Και τον Αύγουστο μπορεί να υπάρχουν πλημμύρες όπως είχαμε το παράδειγμα της Χαλκίδας πριν τρία χρόνια. Η πλημμύρα εκεί εκδηλώθηκε στις 4 Αυγούστου. Πλέον φεύγουμε από τα στενά χρονικά όρια εκδήλωσης των πλημμυρών στον ελληνικό χώρο που είναι κατά βάση Οκτώβριος, Νοέμβριος και Φεβρουάριος, Μάρτιος και το χρονικό διάστημα και το παράθυρο επεκτείνεται και διευρύνεται σε όλους τους μήνες κάθε έτους.
- Επειδή θυμάμαι ότι όταν είδαμε το φαινόμενο του Ντάνιελ, είχαμε πει ότι αυτό συμβαίνει μια φορά στα 1000 χρόνια, οι επιστήμονες είχαν πει, αυτό σημαίνει ότι πλέον θα το βλέπουμε πολύ πιο συχνά, σε μεγαλύτερη περιοδικότητα;
Κοιτάξτε, ο Ιανός και ο Ντάνιελ συνθέτουν ουσιαστικά την τεκμηρίωση της κλιματικής κρίσης σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο Ιανός ήταν μια πλημμύρα της τάξεως της χιλιετίας. Λέγαμε τότε πριν τρία χρόνια ότι ήμασταν οι άτυχοι ουσιαστικά σε αυτή την χιλιετία και τρία χρόνια μετά εκδηλώθηκε ο Ντάνιελ, πάλι επίσης με μια περίοδο επαναφοράς 1.000 ετών. Άρα σε τρία χρόνια μέσα έχουμε την εκδήλωση δύο έντονων καιρικών φαινομένων επιπέδου χιλιετίας. Αυτό και μόνο τεκμηριώνει την κλιματική κρίση σε παγκόσμιο επίπεδο.
- Και εσείς πιστεύετε ότι μπορεί όντως να έχουμε μέσα στο καλοκαίρι ένα αντίστοιχο φαινόμενο;
Μπορεί να έχουμε ένα αντίστοιχο φαινόμενο. Όχι βέβαια σε αυτή την περιοχή ειδικά, αλλά και σε κάθε άλλη περιοχή του ελληνικού χώρου και του ευρύτερου μεσογειακού χώρου, δεδομένου ότι αυτός ο χώρος αποτελεί και το hot spot της κλιματικής κρίσης.
- Τώρα επειδή είδαμε την κατάσταση που επικρατεί στη Θεσσαλία, τι πρέπει να γίνει για να θωρακιστεί η περιοχή από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης; Αρκούν τα έργα στα ορεινά, ή η διαπλάτυνση της κοίτης των ποταμών;
Κοιτάξτε δεν μπορεί να γίνει τίποτα αυτόματο. Χρειάζεται ένα βραχυπρόθεσμο σχέδιο, ένα μεσοπρόθεσμο και ένα μακροπρόθεσμο. Αρχικά θα πρέπει να δούμε την απορροή στα ορεινά. Πρέπει να πιάσουμε την απορροή στα ορεινά. Εάν είχαν γίνει τα φράγματα του Μουζακίου ή της Πύλης για παράδειγμα, δεν θα είχαμε τόσο έντονα φαινόμενα. Συνεπώς, πρέπει να κινηθούμε γρήγορα, έτσι ώστε να μπορέσουμε να κρατήσουμε το νερό στα ημιορεινά, στην Δυτική Θεσσαλία δηλαδή αλλά και στο Πήλιο και να μπορέσουμε να απομακρύνουμε το νερό από τα πεδινά. Δηλαδή κοντά στις εκβολές των μεγάλων ποταμών. Αυτή είναι η άμεση λύση η οποία θα πρέπει να γίνει, μαζί με άλλες δράσεις. Δράσεις οι οποίες ουσιαστικά θα προφυλάξουν τον πληθυσμό σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο, σε επίπεδο 3ετίας -4ετίας. Στη συνέχεια υπάρχουν σχέδια για την 6ετία, 7ετία και βέβαια το όλο σχέδιο θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέσα στα επόμενα 10 χρόνια, έτσι ώστε να αποδώσουμε ένα Θεσσαλικό χώρο ασφαλέστερο και με μικρότερη πλημμυρική διακινδύνευση.
- Οπότε θα είναι κατά κάποιο τρόπο πιο έτοιμος ο Θεσσαλικός χώρος να υποδεχθεί φαινόμενα αντίστοιχα, αυτό λέτε.
Ακριβώς. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι στον Θεσσαλικό χώρο έχουμε τα συστήματα τα οποία είναι ιδιαίτερα τρωτά, γιατί αυτά τα συστήματα θίχτηκαν και πολλά από αυτά τα συστήματα καταστράφηκαν. Συνεπώς έχουμε ηυξημένη τρωτότητα αυτή την στιγμή στον Θεσσαλικό χώρο. Ο κίνδυνος παραμένει ο ίδιος και κατά διάφορες απόψεις αυξάνεται ο κίνδυνος λόγω της κλιματικής κρίσης. Συνεπώς αυξανόμενος ο κίνδυνος και αυξανόμενη και η τρωτότητα, μας κάνει μεγάλη διακινδύνευση, δηλαδή η διακινδύνευση τι είναι; Είναι αυτό το σενάριο που περιμένουμε ότι μπορεί να εκδηλωθεί σε ένα οποιοδήποτε σημείο του ελληνικού χώρου.
- Υπάρχει μια συζήτηση για την μετεγκατάσταση οικισμών, για την μεταμόρφωση, αλλά και κάποιοι κάτοικοι του Βλοχού έχουν εκδηλώσει την επιθυμία. Ποια είναι η δική σας άποψη;
Είναι θετική, αλλά είχα υποβάλλει μια πρόταση για τους 50 οικισμούς που καταστράφηκαν κατά την διάρκεια της εκδήλωσης του Ιανού και του Ντάνιελ. Η πρόταση αυτή τι περιελάμβανε; Περιελάμβανε την μικροζωνική μελέτη και των 50 οικισμών που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο και με βάση αυτή την πρόταση, ορισμένοι οικισμοί, ή θα έπρεπε να μετακινηθούν σε μικρή απόσταση, ή σε μεγαλύτερη απόσταση, έτσι ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα. Δυστυχώς όμως το θέμα αντιμετωπίζεται μόνο για την Μεταμόρφωση και μόνο για τον Βλοχό. Δηλαδή δυο οικιστικές μονάδες από τις 50 οι οποίες έχουν υποστεί σημαντικές βλάβες. Θα πρέπει να εκκινήσουν διαδικασίες να δρομολογηθούν μικροζωνικές μελέτες, μελέτες δηλαδή που θα μειώσουν τον κίνδυνο σε 50 οικιστικούς χώρους στον Θεσσαλικό κάμπο και στα ορεινά, έτσι ώστε σε επόμενο φαινόμενο οι επιπτώσεις να είναι πιο μικρές.
- Στην Έκθεση που βάλατε έχετε εκτιμήσει και ένα κόστος συνολικό για όλα αυτά τα έργα;
Ένα κόστος αρχικό, γιατί το κόστος επιμερίζεται και στις τρεις φάσεις, είναι 500.000€ το πρώτο κόστος για την αναγνώριση και για την διατύπωση απόψεων και κάποια μικρά έργα και στην συνέχεια υπάρχει ένα μεσοπρόθεσμο κόστος και ένα μακροπρόθεσμο κόστος, το οποίο όμως δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε, αν δεν κάνουμε την πρώτη ουσιαστικά επαφή με το όλο πρόβλημα.
- Πάντως όποιο ζει στην Ελλάδα καταλαβαίνει πλέον, το είπατε κι εσείς, ότι φαινόμενα σαν τον Ιανό, σαν τον Ντάνιελ, πιστοποιούν την κλιματική κρίση, το βλέπομε και στις πυρκαγιές τις δασικές, άρα πρέπει να συνηθίσουμε λίγο –πολύ ένα καλοκαίρι που θα είναι γεμάτο πυρκαγιές mega fires και ταυτόχρονα πλημμυρικά φαινόμενα το φθινόπωρο και ήπιους χειμώνες; Αυτό θα είναι το μοτίβο για τα επόμενα 10 χρόνια στην Ελλάδα, στη Μεσόγειο;
Και στην Ελλάδα και σε όλο το Μεσογειακό χώρο και σε ολόκληρο τον κόσμο θα έλεγε κανένας, αλλά ιδιαίτερα στην Ελλάδα επειδή οι φυσικογεωγραφικές συνθήκες είναι τέτοιες οι οποίες επιτείνουν αυτά τα φαινόμενα, θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίζουμε πιο νωρίς τις ξηρασίες και τους καύσωνες, όπως έγινε άλλωστε και φέτος και πέρσι, σε πιο μεγάλα χρονικό διάστημα και οι ξηρασίες και οι καύσωνες, αμέσως μετά δημιουργείται το ευνοϊκό πεδίο για την εκδήλωση δασικών πυρκαγιών, έχουμε εναλλαγή έντονων καιρικών φαινομένων, όπως αυτά που βιώνουμε ουσιαστικά εδώ και 3, 4 χρόνια. Τα έντονα καιρικά φαινόμενα ουσιαστικά δημιουργούν πλημμυρικά φαινόμενα τα οποία είναι καταστροφικά με όλα αυτά που βλέπομε, τις κατολισθήσεις, τις ερημοποιήσεις κλπ και όλα αυτά συνθέτουν ένα σκηνικό στο οποίο θα πρέπει να δούμε, πώς θα αντιδράσουμε; Το μεγάλο πρόβλημα για μένα που είμαι και Θεσσαλός κατά την διάρκεια εκδήλωσης και του Ιανού, μάλιστα στον Ιανό καταστράφηκε το πατρικό μου σπίτι και στον Ντάνιελ, ήταν να προβληματιστώ πώς ο επιστημονικός και τεχνικός χώρος θα μπορούσε να κάνει κάτι, έτσι ώστε να μειώσει την διακινδύνευση η οποία υπήρχε.
- Θα επηρεαστεί και η αγροτική μας παραγωγή;
Αυτό είναι σίγουρο και η αγροτική παραγωγή, αλλά και ο τουρισμός και όλες οι συνιστώσες της οικονομικής και κοινωνικής ζωής.
- Αυτό σημαίνει ότι ο τουρισμός μας για παράδειγμα μπορεί να έρθει νωρίτερα πλέον; Δηλαδή ο κόσμος να επιλέγει να έρθει στην Ελλάδα, Μάιο, Ιούνιο, παρά Ιούλιο, Αύγουστο που θα επικρατούν καύσωνες συνεχώς;
Αυτό είναι ένα από τα σενάρια. Το άλλο σενάριο είναι πιο δυσμενές, γιατί λόγω των έντονων μεταβολών που θα υπάρχουν, θα επιλέγει κάποιος άλλους προορισμούς, ίσως πιο βόρεια.
- Άρα δεν είναι τυχαία και τα δημοσιεύματα που είδαμε και στον Βρετανικό Τύπο που έλεγαν ότι πεθαίνει κόσμος λόγω του ακραίου καύσωνα, που οι Οργανισμοί των βορείων χωρών, των ανθρώπων στις βόρειες χώρες δεν μπορούν να το αντέξουν, δεν μπορούν να προσαρμοστούν.
Έχουν αντίκτυπο όλα αυτά και στον τουρισμό και βέβαια εκείνο το οποίο φοβάμαι προσωπικά, είναι οι γεωπολιτικές κρίσεις, μαζί με τις κρίσεις οι οποίες είναι σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή, μια παραμικρή αύξηση της θερμοκρασίας και των συνθηκών στην Υποσαχάρια Αφρική θα δημιουργήσει τεράστια μεταναστευτικά ρεύματα προς τις χώρες μας, τις χώρες της βόρειας Μεσογείου. Αυτά είναι προβλήματα τα οποία θα πρέπει να αναλύσουμε, να εξετάσουμε και να είμαστε έτοιμοι να τα αντιμετωπίσουμε.
- Απλά τα νούμερα που έχουν ακουστεί είναι θηριώδη. Εάν μιλάμε για 140.000.000 κλιματικούς πρόσφυγες, όπως τους βλέπει ο ΟΗΕ, όχι η Ελλάδα δεν φθάνει, ολόκληρη η Μεσόγειος δεν φθάνει να τους φιλοξενήσει.
Ακριβώς, το 2015 που έγινε η Παγκόσμια Σύνοδος του Σεντάι με τον ΟΗΕ εκεί υπολογίσαμε ότι οι κλιματικοί πρόσφυγες θα ανέλθουν σε 275.000.000 μέχρι το 2030. Συνεπώς είναι το κυρίαρχο πρόβλημα αυτό το οποίο θα δημιουργήσει και γεωπολιτικά θέματα.
- Τελευταία ερώτηση κ. Λέκκα. Είναι αναστρέψιμη η κλιματική αλλαγή, ή απλά πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτή και ίσως να αποβεί και μοιραία για τον άνθρωπο στον πλανήτη γη;
Μπορούμε να την περιορίσουμε. Πρέπει οπωσδήποτε να προσαρμοστούμε. Η προσαρμογή είναι και η επιταγή του ΟΗΕ. Διαφορετικά δεν θα μπορούμε να αποφύγουμε την κατάρρευση.