Ο Μέγας Αλέξανδρος εδώ και αιώνες μαγνητίζει την προσοχή και το ενδιαφέρον αρχαιολόγων, ιστορικών και επιστημόνων.
Τώρα η ανεύρεση ενός κτιρίου – μυστήριο στην Αλεξάνδρεια έχει κάνει τους αρχαιολόγους να ψάχνουν απαντήσεις.
Η αρχαιολόγος που ηγείται των ανασκαφών της θαμμένης πόλης του Μεγάλου Αλεξάνδρου είναι η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα.
Ξεκίνησε την αρχαιολογική και ερευνητική της δραστηριότητα στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Το 1998, ξεκίνησε τις πρώτες της ανασκαφές στην Terra Sancta, γύρω απ’ τον τάφο του Αλαβάστρου. Το 2007, ξεκίνησε τις ανασκαφές στο πάρκο Σαλαλάτ, το οποίο εμφανίζεται και στο πολύκροτο ντοκιμαντέρ του NetFlix. Εκεί, ανακαλύπτουν, το 2009, το άγαλμα του Αλεξάνδρου, όμως οι πολιτικές αναταραχές της Αραβικής Άνοιξης, την αναγκάζουν σε διακοπή των ανασκαφών.
Η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα μιλά για την αρχαιολογία, την πορεία της ως αρχαιολόγος στα ίχνη της Ελληνιστικής Αλεξάνδρειας, τη ζωή και την εργασία της στην Αίγυπτο, εκφράζει τη γνώμη της για το σενάριο του γνωστού ντοκιμαντέρ και, αποκαλύπτει τις προβλέψεις της για την εξέλιξη των ανασκαφών και την πιθανότητα να βρεθεί ποτέ ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
«Όπως για όλους τους Έλληνες, ο Μέγας Αλέξανδρος είναι ο ήρωάς μου, από τότε που ήμουν παιδί. Η πορεία του ως τις άκρες του γνωστού τότε κόσμου, αποτέλεσε την πιο περίλαμπρη περίοδο της Ελληνικής ιστορίας. Ο θαυμασμός μου για το πρόσωπο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ήταν τεράστιος. Έτσι, η αρχαιολογία έγινε το πεπρωμένο μου. Όταν ήμουν 28 ετών, έφτασα στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Εδώ, ξεκίνησα την έρευνά μου, αντιμετωπίζοντας πολλές δυσκολίες. Ωστόσο, τα κατάφερα, έχοντας πετύχει αρκετές αξιοσημείωτες ανακαλύψεις. Θεωρώ τον εαυτό μου μία πολύ τυχερή αρχαιολόγο. Στις ανασκαφές μας, έχω πάντα την ελπίδα ότι θ’ ανευρεθεί κάτι σημαντικό και εντυπωσιακό. Ενδεχομένως ότι θ’ ανακαλύψουμε κάποιο εύρημα το οποίο θ’ ανατρέψει ολόκληρη την αντίληψη ενός έργου», τόνισε η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα.
Το κτίριο – μυστήριο για τους αρχαιολόγους
«Πράγματι, έχω δει πολλές σπουδαίες ανακαλύψεις. Η εμπειρία μου στις ανασκαφές, μ’ έχει διδάξει πως οτιδήποτε μπορεί να προκύψει, ακόμη και το πιο αναπάντεχο, όλα είναι πιθανό να συμβούν», σημείωσε η αρχαιολόγος.
Και πρόσθεσε: «Η ανακάλυψη του αγάλματος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, μέσα σε μία τάφρο 15 τ.μ. και βάθους 8 μ., γεμάτη με ερείπια, χώμα και νερό, ήταν ένα θαύμα. Ασφαλώς, η ανακάλυψη του μαρμάρινου αγάλματος του Μεγάλου Αλεξάνδρου ήταν μία από τις καλύτερές μου στιγμές. Τα συναισθήματα που βίωσα τότε, δεν περιγράφονται με λόγια. Αυτή είναι η αμοιβή του κάθε αρχαιολόγου και η απόδειξη της καλής μου τύχης».
«Έχουν γίνει ακόμη πολλές ανακαλύψεις στην αχανή περιοχή της Ελληνιστικής Αλεξάνδρειας, στο βασιλικό τετράγωνο, όπως είναι η ανακάλυψη της θεμελίωσης ενός υπερμεγέθους κτιρίου που χρονολογείται στην πρώιμη Πτολεμαϊκή περίοδο, η αρχική βασιλική οδός της πόλης και η ανακάλυψη της τεράστιας, λαξευτής σήραγγας στους Κήπους του Σαλαλάτ, μία ύστερη κατασκευή των Ρωμαϊκών χρόνων. Κατά τις τελευταίες εβδομάδες της προηγούμενης ανασκαφικής περιόδου, ανακαλύφθηκε το αρχικό τμήμα ενός τοίχου της ελληνιστικής περιόδου, παράλληλα στο μνημειώδες κτίριο. Τώρα, πρέπει να ξεκινήσουμε ανασκαφές σ’ ολόκληρη την περιοχή νότια του κτιρίου, ώστε να διαπιστώσουμε αν πρόκειται για περιβάλλον οχυρωματικό έργο», υπογράμμισε η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα.
«Μπορεί να είναι μία πολύ σημαντική ανακάλυψη, η οποία θ’ αποκαλύψει πιθανώς, τη σημασία του κτιρίου. Έχουμε εστιάσει τις προσπάθειές μας σ’ αυτό και θα διεξάγουμε ανασκαφές σ’ όλους τους παράλληλους τοίχους, προκειμένου να μάθουμε περισσότερα. Προτεραιότητα είναι η αναγνώριση του κτιρίου, το οποίο βρίσκεται στο βασιλικό τετράγωνο. Αρχαίες πηγές μας πληροφορούν ποια κτίρια καταγράφονταν. Το κτίριο που έχουμε ανακαλύψει, είναι ένα απ’ τα καταγεγραμμένα. Όλα τους ήταν σημαντικά και φημισμένα, όμως ακόμη δεν είμαστε σε θέση να προσδιορίσουμε ποιο απ’ τα καταγεγραμμένα κτίρια είναι», είπε η αρχαιολόγος.
Ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου
«Δεν γνωρίζω αν θ’ ανακαλύψω ποτέ τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Μετά το ντοκιμαντέρ του National Geographic, το 2019, με τίτλο «ο χαμένος τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου», όλοι πιστεύουν ότι αναζητώ τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ασφαλώς, όπως για όλους τους αρχαιολόγους του κόσμου, η ανακάλυψη του τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου είναι πολύ σημαντική. Όμως, ως αρχαιολόγος, ως επιστήμονας, αποστολή μου είναι η ανεύρεση σημαντικών αρχαιοτήτων της Ελληνιστικής περιόδου του αρχαιολογικού χώρου της Αλεξάνδρειας. Δεν γνωρίζω αν θα βρούμε ποτέ τον τάφο», υποστήριξε η αρχαιολόγος.
«Ακόμη δεν γνωρίζουμε την ταυτότητα του κτιρίου που ανακαλύψαμε πρόσφατα. Θεωρώ ότι, σε σχέση με άλλους αρχαιολόγους, έχω περισσότερες πιθανότητες ν’ ανακαλύψω κάτι σημαντικό, επειδή οι ανασκαφές μας γίνονται στο βασιλικό τετράγωνο της Αλεξάνδρειας. Έχω τα τεκμήρια και την έρευνά μου, και είμαι πολύ ευχαριστημένη μ’ αυτά. Κανείς δεν ξέρει αν η ανακάλυψη του τάφου μπορεί να γίνει σε ένα, δύο ή δέκα χρόνια. Μπορεί να μην γίνει και ποτέ», εξήγησε η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα.
«Το καλύτερο δυνατό εύρημα που θα μπορέσει να μας οδηγήσει στην αναγνώριση της ταυτότητας του κτιρίου που ανακαλύψαμε πρόσφατα, είναι κάποια επιγραφή. Αυτό δεν έχει γίνει ακόμη επειδή το εν λόγω κτίριο είναι εντελώς κατεστραμμένο. Στην αρχαιολογία, εκεί που απελπίζεσαι, απογοητεύεσαι και είσαι έτοιμος να τα παρατήσεις, τότε είναι που εμφανίζεται κάτι. Έτσι, είμαι βέβαιη ότι κάτι θ’ αποδώσουν οι ανασκαφές μας, κάτι που θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε τον σκοπό και την ταυτότητα του κτιρίου», ανέφερε η αρχαιολόγος.
O Αλέξανδρος ο Μέγας ήταν υπεράνθρωπος
«Έχω παρακολουθήσει το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ του Netflix «Alexander: Making of a God», το οποίο περιλαμβάνει την αρχαιολογική μου εργασία στην Αλεξάνδρεια. Βάσει της προσωπικής μου αντίληψης για τον Μέγα Αλέξανδρο, θεωρώ ότι η δραματική του απεικόνιση δεν λέει ούτε την μισή αλήθεια. Δεν είχα καμία απολύτως ανάμιξη ή επιρροή στην παραγωγή. Ασφαλώς, τούς έκανα προτάσεις, ωστόσο οι άνθρωποι της σόουμπιζ ξέρουν τη δουλειά τους καλύτερα. Εγώ ξέρω τη δική μου δουλειά», είπε η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα.
«Ωστόσο, η σειρά σημείωσε μεγάλη επιτυχία. Ο Μέγας Αλέξανδρος δεν ήταν ένας συνηθισμένος άνθρωπος, αλλά ένας υπεράνθρωπος. Όσα κατάφερε σε 12 χρόνια και 8 μήνες, και όσα σχεδίαζε να κάνει, αν ζούσε περισσότερο, δεν ήταν δυνατόν να τα κάνει ο οποιοσδήποτε. Αυτό τον κάνει μοναδικό ανάμεσα στους σπουδαιότερους. Επίσης, είναι αδύνατον να τον κατανοήσουμε με βάση τα δικά μας δεδομένα. Εμείς είμαστε συνηθισμένοι άνθρωποι. Ακόμη περισσότερο, δεν γίνεται να τον κρίνουμε με βάση τα σύγχρονα πρότυπα «ηθικής». Απέχουμε πολύ απ’ τον αρχαίο κόσμο, έναν κόσμο εντελώς και σ’ όλα διαφορετικά απ’ τον δικό μας», σημείωσε η αρχαιολόγος.
Μοναδικός και ευφυέστατος ηγέτης
«Ηγείτο μίας στρατιωτικής εκστρατείας, διεξήγαγε μάχες – αυτές ήταν οι συνθήκες της εποχής του. Χωρίς τον Μέγα Αλέξανδρο, δεν θα υπήρχε η Αλεξάνδρεια. Γενικά, η κατάκτηση περιοχών με στρατιωτική εισβολή οδηγεί σε αντιδράσεις, όμως οι περισσότερες ενέργειές του έχουν ισχυρή βάση στη λογική. Ας μην ξεχνάμε ότι, ο Μέγας Αλέξανδρος, εκτός από εξαιρετικός στρατηγός, υπήρξε και εξερευνητής, φιλόσοφος, κορυφαίος διπλωμάτης. Κατά τη γνώμη μου, δεν θεωρώ ότι ο ίδιος πίστευε ότι ήταν γιος θεού. Ήξερε όμως ότι θα τύχει μεγαλύτερης αποδοχής αν οι άνθρωποι πίστευαν κάτι τέτοιο. Χρησιμοποίησε πολύ έξυπνα κάθε διπλωματικό μέσο. Ήταν εξαιρετικά ευφυής», ανέφερε η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα.
«Πριν τον Μέγα Αλέξανδρο, οι Πέρσες είχαν επιχειρήσει να εισβάλλουν πολλές φορές στην Ελλάδα. Την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, κατέκτησαν την Ελλάδα με το χρήμα, δωροδοκώντας τις ελληνικές πόλεις και οδηγώντας τις σε συγκρούσεις», είπε η αρχαιολόγος.
«Η κατάληψη της Ελλάδας απ’ τους Πέρσες ήταν ζήτημα χρόνου. Έτσι, τους επιτέθηκε και τους κατέκτησε απ’ ευθείας. Ας δούμε τα οφέλη απ’ τη δράση του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Διέδωσε τον ελληνικό πολιτισμό και την ελληνική γλώσσα μέχρι το όρια της Ινδίας. Χάρη στην ελληνική γλώσσα, διαδόθηκε και η χριστιανική θρησκεία. Ίδρυσε πόλεις με κοινοβούλια, θέατρα και θεσμούς που έως τότε ήταν τελείως άγνωστα στις περιοχές εκείνες», ανέφερε.
«Αργότερα, ίδρυσε την Αλεξάνδρεια, το θεμέλιο του δυτικού πολιτισμού. Ενοποίησε τα κράτη και, όλα τα μέρη που κατέκτησε, ήταν ισότιμα. Η ιστορία δεν έχει γνωρίσει άλλη προσωπικότητα σαν αυτή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αυτό τον κάνει μοναδικό, άξιο μελέτης και συζήτησης μέχρι και σήμερα», κατέληξε η αρχαιολόγος.