Ανεβαίνω αφηρημένος χθες το πρωί την αγαπημένη μου διαδρομή στο κέντρο των Αθηνών, την Ηρώδου Αττικού, και αίφνης συνειδητοποιώ ότι έξω από το Μέγαρο Μαξίμου έχουν στρατοπεδεύσει αγρότες από όλο τον Κάμπο. Φιγούρες γνώριμες σε μένα. Από τη Λάρισα, την Καρδίτσα, τα Τρίκαλα, την Πέλλα. Εχουν αγωνία, αλλά δεν περιμένουν και πολλά. Αντιλαμβάνονται ότι η κυβέρνηση κάνει επικοινωνιακή διαχείριση της κρίσης, η οποία έχει αίτια πολύ βαθύτερα από τα προβαλλόμενα. Με έκπληξη αντικρίζω τον Χρήστο Σιδηρόπουλο έξω από το Μαξίμου, στα πεζούλια του Εθνικού Κήπου. «Τι δουλειά έχεις εδώ, πρόεδρε; Γιατί δεν είσαι μέσα;» τον ρωτώ. «Δεν πειράζει, είναι οι άλλοι, το ίδιο είναι!» μου λέει με σεμνότητα, αλλά κατά βάθος ξέρουμε τι συμβαίνει.
Ο «μεγάλος» ενοχλήθηκε από τις δηλώσεις του. Για αυτό, άλλωστε, στοχοποιήθηκε με δημοσιεύματα για την προσωπική του ζωή. Τον αποχαιρετώ. Λίγο πιο πάνω, στο ύψος της προεδρικής φρουράς, άλλος αγρότης, φίλος από την Λάρισα. «Μην το ψάχνεις, δεν περιμένουμε και πολλά. Αλλά, να ξέρεις, υπάρχει μεγάλο πρόβλημα. Και ετούτοι εδώ, που είναι και δικοί μας υποτίθεται, δεν ακούνε. Μας “κλοτσάνε”». Στον δρόμο για το ραντεβού μου ηχούσαν στα αυτιά μου οι λέξεις τους. Αλλά και όσα μου είπε προχθές ο πρώην υπουργός Γεωργίας Σωτήρης Χατζηγάκης, ο οποίος ξέρει τον Κάμπο όσο κανείς. Και κυνηγήθηκε πολιτικά, επειδή έδωσε στους αγρότες αποζημιώσεις για καταστροφές της παραγωγής από χαλαζοπτώσεις.
«Κατά βάθος, το πρόβλημα των αγροτών μας πλέον έχει ως αιτία τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που εφαρμόζουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, μεταξύ αυτών και η δική μας. Μεγάλα επενδυτικά σχήματα αρπάζουν την αγροτική γη και ο κλήρος στην ουσία μειώνεται κάθε χρόνο. Δεν τα βγάζουν πέρα οι άνθρωποι. Και στο μέλλον θα καλλιεργούν λιγότερα στρέμματα».
Το ραντεβού αργεί λίγο και μελετώ στο μεταξύ τη χθεσινή έκδοση του καταπληκτικού newsletter του Κώστα Καλλίτση, «K-report». Οσα άκουσα στον δρόμο τα διαβάζω και στο χαρτί. Κοινός τόπος! Αντιγράφω:
«Υπήρχαν λεφτά: Η επίλυση των προβλημάτων είναι πρωταρχικά θέμα πολιτικής, δευτερευόντως θέμα πόρων. Απόδειξη ότι, παρά τα τεράστια ευρωπαϊκά κονδύλια που έχουμε πάρει αφότου μπήκαμε στην (τότε) ΕΟΚ, ο αγροτικός τομέας συρρικνώνεται και η εξάρτησή μας από εισαγωγές τροφίμων μεγαλώνει. Μόνο στα τελευταία 10 περίπου χρόνια, οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις μειώθηκαν 26%, οι καλλιεργούμενες εκτάσεις 18%.
Η καθυστέρηση: Υστερούμε βαριά στην παραγωγικότητα. Λίγα στοιχεία: Με κριτήριο την αξία της παραγωγής ανά εκμετάλλευση, κατατασσόμαστε στην 25η θέση μεταξύ των 27. Οι εισαγωγές αγροτικών προϊόντων αυξήθηκαν 62% την τελευταία 8ετία. Και η αξία των προϊόντων ονομασίας προελεύσεως, ενώ αντιπροσωπεύει το 7% του συνολικού τζίρου στους 27, καθ’ ημάς είναι μόνο 1,3% – σε αντίστιξη, είναι 33% στην Ιταλία, 25% στη Γερμανία, 17% στη Γαλλία. Τι φταίει; Μα, οι ασκούμενες πολιτικές!
Το ευχολόγιο: Στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ 2023-27, όπως κάθε κράτος, έτσι κι εμείς έπρεπε να πούμε τι σχεδιάζουμε, ποιους κλάδους/δράσεις επιθυμούμε να ενισχύσουμε, κι αυτό να το αποτυπώσουμε σε ένα στρατηγικό σχέδιο. Αντί γι’ αυτό, το 2022 κατατέθηκε ένα σχέδιο-ευχολόγιο με κοινοτοπίες, χωρίς αλλαγές στο παραγωγικό μοντέλο, χωρίς να θίγει στρεβλώσεις και παθογένειες. Χωρίς έγνοια και σκέψη! Αυτό που δεν έγινε το 2022 πρέπει να γίνει τώρα. Να αποφασίσουμε τι είδους αγροτική οικονομία θέλουμε.
Η παγίδα: Η νέα ΚΑΠ είναι προβληματική όχι επειδή είναι πράσινη αλλά επειδή είναι άδικη. Καθ’ ημάς, τα πράγματα είναι χειρότερα. Γιατί, αντί να νοιαστούμε για ποιον σκοπό θα απορροφήσουμε ευρωπαϊκά κονδύλια, νοιαζόμαστε μόνο πόσα λεφτά και πόσο γρήγορα θα τα απορροφήσουμε – με την ΚΑΠ, το ΕΣΠΑ, το ΤΑΑ… Ετσι, ενώ μπαίνουν στη χώρα δισ. ευρώ ευρωπαϊκά κεφάλαια, τροφοδοτούν πελατειακούς μηχανισμούς και γίνονται ιδιωτικός πλούτος, αλλά αφήνουν αδιόρατο έως μηδενικό αναπτυξιακό αποτύπωμα. Αυτό πρέπει να τελειώσει».
Επιστρέφοντας κατά τις 2.30 μ.μ. από το Μέγαρο Μαξίμου με κατεύθυνση την Ερατοσθένους, όλοι οι αγρότες είχαν αφήσει τα πηγαδάκια και κοιτούσαν προς τα σκαλιά. «Εύχομαι να βγει λευκός καπνός» είπα σε παλιό φίλο από την Καρδίτσα. «Μακάρι, παιδί μου, αλλά εμείς ξέρουμε: στου κουφού την πόρτα…» Τελικά, ο κουφός προσπάθησε να τους αποσύρει από τους δρόμους με προκαταβολές ζεστού χρήματος που δικαιούνται και με υποσχέσεις για φθηνότερο ρεύμα… Το πολιτικό σύστημα αγρόν αγοράζει.