Η ποινική δίωξη στον πρώην περιφερειάρχη Θεσσαλίας Κώστα Αγοραστό για το μπάζωμα στον χώρο όπου συντελέστηκε η τραγωδία στα Τέμπη μπορεί να θεωρηθεί προάγγελος και άλλων διώξεων το επόμενο χρονικό διάστημα. Από τις καταθέσεις των μαρτύρων, άλλωστε, οι οποίες δόθηκαν με αφορμή τη συμπληρωματική μήνυση που κατατέθηκε από συγγενείς θυμάτων για το αυθαίρετο μπάζωμα αλλά και τη μεταφορά υλικών από τον χώρο, προκύπτουν οι εγκληματικές παρεμβάσεις που έγιναν αυθαίρετα στον τόπο του δυστυχήματος.
Αυτό ισχυροποιείται με την αποκάλυψη που έγινε την Παρασκευή το μεσημέρι από την έκθεση του ειδικού πραγματογνώμονα Βασίλη Κοκοτσάκη, η οποία δείχνει την ύπαρξη ξυλόλιου, τολουόλιου, προπάνιου, βουτάνιου σε αντικείμενα των ανθρώπων που κάηκαν στη φωτιά που εκδηλώθηκε μετά τη σύγκρουση των τρένων. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει πως δεν έπρεπε ποτέ να γίνουν εργασίες και δη μπάζωμα προτού ολοκληρωθούν όλες οι απαραίτητες νόμιμες διαδικασίες.
Μια προσεκτική ανάγνωση εγγράφων της επίμαχης δικογραφίας που έχει στην κατοχή του το Documento αναδεικνύει πως όλοι όσοι έλαβαν κρίσιμες αποφάσεις εκείνο το βράδυ έδρασαν τελείως αυθαίρετα και μάλιστα χωρίς να είναι ενημερωμένες οι αρμόδιες δικαστικές αρχές. Οι παρεμβάσεις που έγιναν επιτόπου, όπως αυτές περιγράφονται από τους ίδιους τους εμπλεκόμενους, θα μπορούσαν εν συντομία να καταγραφούν ως εξής:
Δέκα άνθρωποι, που είτε ουδεμία ιδέα είχαν τι έκαναν είτε έδρασαν με χειρουργική ακρίβεια, μαζεύτηκαν και μεθόδευσαν την υλοποίηση του μπαζώματος και της μεταφοράς των υλικών. Χωρίς να έχουν καν, για παράδειγμα, υποβάλει αίτημα για να λάβουν άδεια επέμβασης στον τόπο του δυστυχήματος από τις δικαστικές αρχές που το διερευνούσαν.
Τα γεγονότα συγκλίνουν στη δεύτερη εκδοχή, ειδικά αν λάβει κάποιος υπόψη και τη γενικότερη εικόνα, την οποία μπορεί να αντιληφθεί παρακολουθώντας όσα συμβαίνουν στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής. Μάρτυρες που θεωρούνται «κλειδιά» εξαιρούνται, παρότι και οι ίδιοι ζητούν να καταθέσουν. Τα συμπεράσματα είναι προφανή.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά:
Η συμπληρωματική μήνυση που κατατέθηκε από συγγενείς ζητούσε να διερευνηθεί η άνευ προηγουμένου αλλοίωση του εδάφους, η οποία συντελέστηκε σε λιγότερο από επτά μέρες μετά το δυστύχημα. Βαριά μηχανήματα μετακίνησαν όγκους χώματος, ενώ στη συνέχεια έγινε εκτεταμένη ασφαλτόστρωση εκεί όπου υπήρχαν απλώς άγρια βλάστηση και καλλιέργειες. Αυτά σημαίνουν πιθανή εξαφάνιση πολύτιμων για την εξέλιξη της έρευνας στοιχείων, ενώ ακόμη και σήμερα δεν δίνονται εξηγήσεις ούτε για το ποιος και γιατί ανέλαβε το εν λόγω έργο ούτε για το αν είχε ληφθεί σχετική άδεια από την αστυνομία, τις δικαστικές αρχές ή οποιονδήποτε άλλο φορέα. Ακόμη υπάρχει και το ζήτημα της μετακίνησης των βαγονιών και συντριμμιών σε οικόπεδο του ΟΣΕ στο Κουλούρι, για το οποίο επίσης δεν υπάρχει απάντηση. Παράλληλα, κρίσιμα είναι και τα ερωτήματα των συγγενών για το αν έγιναν οι απαιτούμενες ενέργειες στον τόπο του δυστυχήματος, όπως η λήψη δειγμάτων ή η λήψη φωτογραφικού υλικού.
Κανένα επίσημο έγγραφο για σοβαρές παρεμβάσεις
Αν αναρωτιέστε γιατί πρόκειται για συγκάλυψη, η απάντηση είναι πολύ απλή. Το γεγονός ότι δόθηκαν εντολές –κανείς δεν λέει από ποιους– για άρον άρον μπάζωμα και μεταφορά υλικών δεν εξηγείται λογικά. Εξάλλου αν εξηγούνταν, θα υπήρχαν τα νόμιμα έγγραφα που θα το αποδείκνυαν. Δυστυχώς όμως δεν υπάρχουν, άρα η μόνη σκέψη που μπορεί ένας λογικός άνθρωπος να κάνει είναι πως κάποιοι αποφάσισαν να τελειώνουν με την υπόθεση. Αλλωστε όλες οι παραπάνω ενέργειες αλλοίωσαν στοιχεία από τον τόπο του εγκλήματος, δεδομένου ότι ακόμη και σήμερα υπάρχει αγνοούμενο άτομο.
Η συμπληρωματική μήνυση στην οποία αναφερθήκαμε παραπάνω είχε αποτέλεσμα η Εισαγγελία Πρωτοδικών Λάρισας να ζητήσει με επείγουσα παραγγελία περαιτέρω διερεύνηση σε ό,τι αφορά την απόφαση και την υλοποίηση του μπαζώματος. Τα ίδια τα ερωτήματα που θέτει αλλά και οι απαντήσεις που λαμβάνει καταδεικνύουν την αυθαιρεσία με την οποία έγινε το μπάζωμα και μάλιστα χωρίς καν γνώση των αρμόδιων δικαστικών αρχών.
Η εισαγγελία στο πλαίσιο προκαταρκτικής έρευνας ζήτησε να ληφθεί ένορκη κατάθεση του Ευάγγελου Φαλάρα, συντονιστή Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας, για να διερευνηθεί τι σημαίνει ακριβώς η φράση «διαμόρφωση χώρου επιχειρησιακής δράσεως», ποιες εργασίες περιλάμβανε, εάν ήταν επείγουσα εργασία, από ποιον έπρεπε να γίνει και εάν η Περιφέρεια Θεσσαλίας είχε εντολή να προβεί στη διαμόρφωση του χώρου επιχειρησιακής δράσεως και καθ’ υπόδειξη ποίου.
Και, βέβαια, αν υπήρχε απόφαση Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας (ΣΟΠΠ) με την οποία να δίνεται εντολή στην περιφέρεια να προβεί σε απομάκρυνση όγκου επιφανειακού εδάφους και επίστρωσης του σημείου με οποιοδήποτε άλλο υλικό.
Δεν υπήρχε έγγραφη εντολή μεταφοράς υλικών
Διαβάστε ενδεικτικά ένα σημείο της κατάθεσης Φαλάρα: «Δεν υπάρχει συγκεκριμένη απόφαση ΣΟΠΠ με την οποία δίνεται εντολή στην Περιφέρεια να προβεί σε απομάκρυνση όγκου επιφανειακού εδάφους και επίστρωσης του σημείου με οποιοδήποτε άλλο υλικό αλλά αυτό κατέστη αναγκαίο προκειμένου να εκκαθαριστεί ο χώρος, να ισοπεδωθούν οι οποιεσδήποτε εδαφικές ανωμαλίες και να διαμορφωθεί με ασφαλή υλικά ώστε οι γερανοί να επιχειρούν χωρίς κίνδυνο για τον αγωγό και για τους ίδιους λόγω των μεγάλων βαρών (ίδια βάρη και μεταφερόμενα)» παραδεχόμενος επί της ουσίας πως ό,τι έγινε ήταν αυθαίρετο αφού προηγουμένως δεν είχε ληφθεί κάποια σχετική άδεια.
Ο Ευάγγ. Φαλάρας παραδέχεται δηλαδή ότι δεν υπήρξε ούτε κάποιο αίτημα, και συνεπώς καμία απόφαση για το μπάζωμα, αλλά ούτε κάποια απόφαση ΣΟΠΠ. Υπό τίνος τις εντολές λοιπόν διενεργούσαν οι χειριστές των μηχανημάτων και τα αρμόδια όργανα;
Επιπλέον, η εισαγγελέας ζητούσε να της παρασχεθεί τυχόν αντίγραφο εγγράφου από την κύρια ανάκριση που διενεργείται με το οποίο δόθηκε εντολή φρούρησης του χώρου του δυστυχήματος και εντολή παύσης αυτής ως και τυχόν έγγραφο με το οποίο αιτήθηκε η περιφέρεια άδεια επέμβασης στον τόπο του δυστυχήματος από τις δικαστικές αρχές.
Ο εφέτης ανακριτής Σωτήριος Μπακαίμης απαντά ότι «δεν υπάρχει α) έγγραφο εντολής φρούρησης του τόπου του δυστυχήματος και παύσης αυτής, β) έγγραφο με το οποίο η οικεία Περιφέρεια Θεσσαλίας να αιτείται από τις Δικαστικές Αρχές άδεια επέμβασης στον τόπο του δυστυχήματος», αποδεικνύοντας περίτρανα τα ψεύδη του Κ. Αγοραστού αλλά και όσων είχαν εξέχοντα ρόλο στις επιχειρήσεις.
Ακόμη, η εισαγγελέας ζήτησε έγγραφο της τροχαίας από το οποίο κατόπιν διενεργηθείσας αυτοψίας θα προκύπτει εάν στον χώρο του δυστυχήματος όπου έλαβαν χώρα με εντολή της περιφέρειας εργασίες διαμόρφωσης εδάφους έγινε απομάκρυνση όγκου επιφανειακού εδάφους, σε ποια έκταση και σε ποιο βάθος και με τι υλικό έγινε η επικάλυψή του. Ούτε όμως η τροχαία φέρει ευθύνη, αφού σε απαντητικό έγγραφό της αναφέρει: «…δεν δυνάμεθα με επαγγελματική και υπηρεσιακή συνέπεια, ελλείψει και ειδικών επιστημονικών γνώσεων να βεβαιώσουμε περί των αιτούμενων…».
Η εισαγγελία ζήτησε και τα αποτελέσματα της χημικής υπηρεσίας μετά τη λήψη τελευταίας δειγματοληψίας από τον χώρο του δυστυχήματος διενεργηθείσας κατόπιν εντολής του εφέτη ανακριτή, η οποία, όπως προκύπτει από τα σχετικά έγγραφα που δημοσιεύουμε, μέχρι και τις 10 Ιανουαρίου 2024 δεν είχε παραδοθεί. Οπως αναφέρει ο εφέτης ανακριτής Σωτ. Μπακαίμης, «δεν έχουμε λάβει ακόμη έγγραφη απάντηση από την αρμόδια Χημική Υπηρεσία…».
Επιπρόσθετα, η εισαγγελέας ζητούσε να ληφθούν καταθέσεις από τους χειριστές των μηχανημάτων που προέβησαν στην απομάκρυνση χώματος ώστε να διευκρινιστεί η ποσότητα, το μέρος που τοποθετήθηκε και η ακριβής ημερομηνία που έγιναν οι εργασίες. Στην κατάθεση ενός εκ των μαρτύρων αναφέρεται πως μετά την τέταρτη μέρα που κλήθηκε να συνεισφέρει «προχωρήσαμε σε εξυγίανση του χώρου […] τα φορτηγά εναπόθεταν τις ποσότητες στο Κουλούρι με συνοδεία αστυνομίας».
Στην κατάθεση άλλου χειριστή αναφέρεται ότι «τα φορτηγά ξεφόρτωναν στο Κουλούρι πάντα με συνοδεία της αστυνομίας», γεγονός που πιστοποιεί πως η αστυνομία ήταν ενήμερη και μάλιστα επόπτευε τις εν λόγω ενέργειες για τις οποίες όλοι νίπτουν τας χείρας τους και κανείς δεν γνωρίζει γιατί έγιναν.
Σε άλλη κατάθεση αναφέρεται: «Ενεργούσαμε κατόπιν εντολών, δεν κάναμε τίποτα αυθαίρετα», χωρίς όμως να γνωστοποιείται από ποιον ή ποιους ακριβώς δόθηκαν οι εντολές, και παρατίθεται: «Αφού έφυγαν τα ογκώδη αντικείμενα (βαγόνια), έπρεπε να καθαριστεί ο χώρος από τα συντρίμμια. Κάθε φορά που σηκώναμε κάποια αντικείμενα, στον χώρο παραβρίσκονταν 10-20 άτομα που επεξεργάζονταν εκεί τον χώρο, ακόμα και το χώμα, και αυτά τα εναπόθεταν προσωρινά σε ένα συγκεκριμένο χώρο που μας υποδείκνυαν και από κει φορτώνονταν για να πάνε στο Κουλούρι. Και όλη αυτή η διαδικασία γινόταν προκειμένου να πατήσουν οι γερανοί για να μεταφέρουν και τα υπόλοιπα βαγόνια που ήταν πάνω στις γραμμές και να μεταφερθούν και αυτά στο Κουλούρι. […] όταν τελειώσαμε και μεταφέραμε τα πάντα ρίξαμε τριμμένη πίσσα για να γίνει ένα εκκλησάκι για τα θύματα».
Συμπέρασμα: Δεν υπάρχει ή… αγνοείται η επίσημη έγγραφη εντολή για να μεταφερθούν τα βαγόνια αλλά και να μπαζωθεί ο χώρος προτού καν παρθούν υλικά και δείγματα.
Μπαλάκι οι ευθύνες
Παρότι στη συμπληρωματική μήνυση που κατατέθηκε από τους συγγενείς θυμάτων ζητούνται απαντήσεις για συγκεκριμένα ζητήματα, όπως γιατί και με τίνος απόφαση μεταφέρθηκαν τα βαγόνια αλλά και υλικό από τον τόπο του δυστυχήματος, οι απαντήσεις των μαρτύρων που κάλεσε η εισαγγελία δεν είναι επί της ουσίας. Αντιθέτως, όλοι φαίνεται να ακολουθούν ένα συγκεκριμένο μοτίβο: «δεν ξέρω, δεν είδα, εκτελούσα εντολές άλλου».
Το μόνο σίγουρο είναι ότι το μπάζωμα έγινε και τα βαγόνια αλλά και υλικά από τον τόπο του δυστυχήματος μεταφέρθηκαν. Δεν γίνεται λοιπόν η ίδια η κυβέρνηση να διατείνεται ότι θέλει να ρίξει άπλετο φως στην υπόθεση αλλά την ίδια στιγμή να μην μπορεί κανείς να απαντήσει ποιος έδωσε την εντολή. Ίσως επειδή αυτό θα αποκάλυπτε τη σκοπιμότητα των πράξεών τους. Αλλιώς για ποιο λόγο δεν μας υποδεικνύουν τον υπεύθυνο ώστε να λογοδοτήσει στη Δικαιοσύνη;
«Μας δίνουν στοιχεία με μεγάλη δυσκολία» – Τι αποκαλύπτει ειδικός πραγματογνώμονας
Συνέντευξη στην εφημερίδα Documento παραχώρησε ο ειδικός πραγματογνώμονας και τεχνικός σύμβουλος των οικογενειών θυμάτων Βασίλης Κοκοτσάκης. Υποστηρίζει ότι με δυσκολία δίνονται στοιχεία από τις αρμόδιες αρχές, ότι οι πραγματογνώμονες του δημοσίου παρέκαμψαν τα επικίνδυνα στοιχεία με εκρηκτικές ιδιότητες, ότι τα υλικά αυτά (ξυλόλιο, τολουόλιο, βενζόλιο) «χρησιμοποιούνται στη νοθεία των καυσίμων», ενώ από τα λεγόμενά του καταδεικνύεται η ψευδορκία του CEO της Hellenic Train Μαουρίσιο Καποτόρτο.
Επιτρέπεται μια αμαξοστοιχία να μεταφέρει τέτοιες ουσίες;
Οι κανονισμοί προβλέπουν πώς μπορούν να μεταφέρονται αυτά τα υλικά. Η επιβατική δεν δικαιολογείται να μεταφέρει τέτοιου είδους υλικά, ενώ στην εμπορική δεν υπήρχαν τέτοια υλικά στις φορτωτικές.
Άρα δεν υπήρχε καταγραφή για μεταφορά τέτοιων υλικών.
Αν μεταφέρθηκε τέτοιο υλικό, πάει να πει ότι μεταφερόταν παράνομα.
Γιατί λέτε «αν» ενώ εντοπίζετε ότι μεταφέρθηκαν τέτοια υλικά;
Εμείς εντοπίζουμε την ύπαρξη τέτοιων υλικών στον χώρο. Από εκεί και πέρα, είναι αντικείμενο της έρευνας. Εμείς κάναμε έρευνα επί των στοιχείων που με μεγάλη δυσκολία μας παραχωρούνται.
Γιατί με «μεγάλη δυσκολία»;
Το όλο περιστατικό εξελίσσεται εδώ και ένα χρόνο κι εμείς τα στοιχεία τα παίρνουμε πάρα πολύ αργά. Ακόμη κι αυτό το τελευταίο στοιχείο το πήραμε έπειτα από απαίτηση και πίεση των συγγενών…
Χωρίς τη δική σας πραγματογνωμοσύνη δεν θα είχε διαπιστωθεί ότι το Γενικό Χημείο του Κράτους (ΓΧΚ) έχει εντοπίσει ξυλόλιο, τολουόλιο, προπάνιο και βουτάνιο;
Το ξυλόλιο, το τολουόλιο και το βενζόλιο –τρεις κοινοί διαλύτες πολλύ επικίνδυνοι κατά τη μεταφορά και την απελευθέρωσή τους στο περιβάλλον– ήταν στα ίδια ακριβώς έγγραφα του ΓΧΚ από τα τέλη Μαρτίου του 2023. Ομως οι πραγματογνώμονες που είχε ορίσει η ανακριτική αρχή είδαν μόνο το πιο ακίνδυνο από τα υλικά αυτά –ήταν και δικαιολογημένο να υπάρχει–, το έλαιο σιλικόνης. Σε αυτό απέδωσαν το φαινόμενο, κάτι που από την πρώτη στιγμή αμφισβητήσαμε και παραξενευτήκαμε γιατί δεν ασχολήθηκαν με όσα υπήρχαν στο πόρισμα του ΓΧΚ.
Πώς γίνεται ένας πραγματογνώμονας να προσπεράσει αυτό το στοιχείο;
Εγώ πάντως δεν θα το προσπερνούσα ποτέ. Καλό θα είναι να ερωτηθούν…
«Το μπάζωμα εξ ορισμού δυσχεραίνει την έρευνα»
Εάν δεν είχε γίνει το fast track μπάζωμα, θα είχαν συλλεχθεί περισσότερα στοιχεία;
Είναι υποχρέωση των ενεργούντων να διαφυλάξουν τον χώρο μέχρι να πάρουν εντολή να μην τον φυλάνε πια. Ο,τι μεταφερθεί και κατ’ ανάγκη αφαιρεθεί από τον χώρο πρέπει να αξιολογείται, να κινηματογραφείται, να φωτογραφίζεται, να πηγαίνει σε μέρος όπου ανά πάσα στιγμή μπορεί να ελεγχθεί, να φυλάσσεται και να σφραγίζεται. Αυτό δεν έγινε.
Δυσχεραίνει την έρευνα το μπάζωμα;
Εξ ορισμού.
Ο CEO της Hellenic Train στην εξεταστική απέδωσε την έκρηξη στα υγρά ψύξης. Εσείς συμφωνείτε ή διαφωνείτε με αυτή την άποψη;
Προφανώς αναφέρεται στο έλαιο σιλικόνης.
Εσείς μόνο έλαιο σιλικόνης εντοπίσατε;
Ε όχι βέβαια. Από τα τελευταία δείγματα που πάρθηκαν πάνω από τα σώματα των παιδιών, τα υπολείμματα των θυμάτων, απουσίαζε εντελώς. Το μόνο που δεν υπήρχε ήταν το έλαιο σιλικόνης. Δεν υπήρχε σε αυτό που απέδωσαν οι πραγματογνώμονες στην έκθεση.
Στα υπολείμματα των ρούχων δεν βρέθηκε;
Οχι. Την ανάλυση την έκανε το ΓΧΚ, όχι εμείς. Εμείς παίρνουμε τα στοιχεία από εκεί.
Πόσες εκθέσεις έγιναν συνολικά;
Το ΓΧΚ έχει πάρει δύο φορές δείγματα, μία φορά από εξωτερικό χώρο και μία φορά από τα υπολείμματα.
Δεν θα έπρεπε από μόνη της η εισαγγελική αρχή να δώσει εντολή για πραγματογνωμοσύνη επί των συλλεχθέντων;
Η απάντηση εκφεύγει των αρμοδιοτήτων μου.
Αυτά τα υλικά με τις εκρηκτικές ιδιότητες πού μπορεί να τα βρει κανείς, σε ποια προϊόντα, πού χρησιμοποιούνται ως επί το πλείστον; Τι μπορεί να μετέφερε η εμπορική αμαξοστοιχία που εμπεριείχε αυτά τα υλικά;
Το βενζόλιο, το λουόλιο και το ξυλόλιο είναι κοινοί διαλύτες. Είναι παράγωγα του πετρελαίου. Παράγονται σε πολύ μεγάλες ποσότητες στις ΗΠΑ, έχουν ευρεία χρήση γιατί καιόμενα δημιουργούν πολύ μεγάλη ενέργεια. Παλαιότερα υπήρχαν σαν συστατικά και στη βενζίνη. Μετά την αποκάλυψη πως δημιουργούν πολλά προβλήματα στην υγεία από την καύση τους ή την επαφή τους με τον άνθρωπο απαγορεύτηκαν. Είναι όμως κοινά στην παραγωγή τους, έχουν ακριβώς τις ίδιες ιδιότητες με τη βενζίνη. Ετσι χρησιμοποιούνται στη νοθεία των καυσίμων είτε απευθείας στα καύσιμα είτε ανακατεμένα με την υπάρχουσα βενζίνη.