Τι θα προβλέπει για Έβρο και Αιγαίο η συμφωνία των δύο χωρών, που αναμένεται να υπογραφεί τον Δεκέμβριο. Μια συνολική συμφωνία, η οποία θα εντάσσεται στο συνολικό πλαίσιο της επικαιροποίησης της ευρωτουρκικής συμφωνίας του 2016, είναι ο στόχος της Ελλάδας στις συζητήσεις με την Τουρκία για το μεταναστευτικό.
Των Γ. ΣΙΑΔΗΜΑ, ΕΥ. ΑΡΕΤΑΙΟΥ
Η ελληνική πλευρά επιθυμεί όλα αυτά να είναι έτοιμα έως τις 7 Δεκεμβρίου, ώστε να υπογραφεί η συμφωνία αυτή στο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας που θα συνεδριάσει στη Θεσσαλονίκη. Ωστόσο, ακόμη και αν αυτό δεν καταστεί δυνατό σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ελλάδα είναι αποφασισμένη να προχωρήσει σε διευθετήσεις με την Τουρκία, που θα καταλήξουν και θα συμφωνηθούν στο Συμβούλιο Συνεργασίας.
Στη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη Νέα Υόρκη πριν από λίγες ημέρες, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, το μεταναστευτικό βρέθηκε στην κορυφή της ατζέντας και συζητήθηκε εκτενώς. Ένα από τα επιμέρους θέματα στα οποία μπορεί να υπάρξει κατάληξη είναι οι απευθείας επαφές μεταξύ των δύο χωρών όχι μόνο σε πολιτικό επίπεδο, αλλά και σε επιχειρησιακό. Ζητούμενο είναι, σε αντίθεση με ό, τι συνέβαινε στο παρελθόν, όταν η τουρκική ακτοφυλακή έκανε ότι αγνοεί τα ελληνικά σήματα, να μιλούν αυτά τα δύο Σώματα αδιαμεσολάβητα μεταξύ τους, ώστε να υπάρχει καλύτερος συντονισμός για την ανάσχεση των μεταναστευτικών ροών.
Η περιοχή του Έβρου
Το δεύτερο σημείο στο οποίο επιμένει η Αθήνα είναι η επικοινωνία και η συνεργασία να επεκταθούν και στα χερσαία σύνορα, στην περιοχή του Έβρου. Ήδη τις προηγούμενες ημέρες πραγματοποιήθηκε στον Έβρο συνάντηση εκπροσώπων της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Βουλγαρίας, προκειμένου οι τρεις χώρες να συντονίσουν τις προσπάθειές τους για την πάταξη των δικτύων που έχουν στήσει οι διακινητές. Σε επίπεδο δημόσιας διπλωματίας τουλάχιστον, η Τουρκία δείχνει θετική διάθεση. Στην κυβέρνηση υπάρχει ανησυχία για τις αυξημένες ροές στο μεταναστευτικό. Πέρα από τις συζητήσεις με την τουρκική πλευρά, το θέμα απασχόλησε και το ΚΥΣΕΑ, που συνεδρίασε την περασμένη Τρίτη. Οι εμπλεκόμενοι υπουργοί παρουσίασαν την κατάσταση, ενώ ενημέρωσαν και για τις επαφές που γίνονται. Έως τον Δεκέμβριο, όταν και θα συνεδριάσει το Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας, οι διαβουλεύσεις ανάμεσα στις δύο χώρες θα είναι συνεχείς και εντατικές, ώστε να υπάρξει κατάληξη σε ένα κείμενο συμφωνίας που θα υπογραφεί εκεί. Στο παρασκήνιο, η Ελλάδα βρίσκεται και σε άμεση επαφή με την Ε.Ε. ώστε να προχωρήσει και η επικαιροποίηση της συμφωνίας του 2016 και η Τουρκία να αρχίσει να ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις της. Όπως είναι φυσικό, ένα μεγάλο κομμάτι των διαπραγματεύσεων το έχει αναλάβει το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, με τον αρμόδιο υπουργό Δημήτρη Καιρίδη να βρίσκεται σε ανοιχτή γραμμή με Βρυξέλλες, Βερολίνο και Άγκυρα.
Επικαιροποίηση
Σύμφωνα με πληροφορίες, εάν ο σχεδιασμός της ελληνικής πλευράς αποδώσει καρπούς και υπάρξει τον Δεκέμβριο επικαιροποίηση της ευρωτουρκικής συμφωνίας, η συμφωνία -που ουσιαστικά θα είναι ευρωτουρκική με ελληνική πρωτοβουλία, όπως επισημαίνουν στελέχη που έχουν εικόνα των διαβουλεύσεων- θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων:
- Περιορισμό των μεταναστευτικών ροών προς την Ελλάδα από τα παραλία της Τουρκίας.
- «Χτύπημα» των κυκλωμάτων των διακινητών που δρουν εντός της τουρκικής επικράτειας.
- Το να δεχθεί η Τουρκία περισσότερες επιστροφές μεταναστών από την Ελλάδα και την Ε.Ε. γενικότερα.
Ως αντάλλαγμα, η τουρκική πλευρά αναμένεται να λάβει μεγαλύτερη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση και να ανοίξουν νέα κεφάλαια, ενώ στο τραπέζι, σύμφωνα με πληροφορίες, είναι και η άρση βίζας για τους Τούρκους πολίτες εντός Σένγκεν. Κλειδί στον όλη διαδικασία είναι η συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ώστε, πέρα από την ανοιχτή γραμμή και τις επιμέρους διευθετήσεις, να λύνονται άμεσα ζητήματα που μπορεί να αναδεικνύονται. Μάλιστα, το νομοσχέδιο και γενικότερα οι εξελίξεις όσον αφορά το μεταναστευτικό επρόκειτο να συζητηθούν εκτενώς και στο υπουργικό συμβούλιο της περασμένης Τετάρτης, αλλά μεταφέρθηκαν για το επόμενο, στις 11 Οκτωβρίου, ώστε να υπάρχουν πάνω στα τραπέζι και τα νέα δεδομένα μετά τις επαφές με Ευρώπη και Τουρκία.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ
Εκτός ελέγχου η κατάσταση στην Σουηδία
Ανεξέλεγκτη είναι η κατάσταση στην Σουηδία, με τον πρωθυπουργό της χώρας να ζητά πλέον τη βοήθεια του στρατού για να συμβάλει στον περιορισμό της αύξησης της βίας από τις ένοπλες συμμορίες. Ο πρωθυπουργός, ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας και ο αρχηγός της αστυνομίας συναντήθηκαν την Παρασκευή, προκειμένου να συζητήσουν για τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει ο στρατός. Η απόφαση για την επέμβαση του στρατού ήρθε μετά από ένα αιματηρό 12ωρο στη Στοκχόλμη, κατά το οποίο δύο άνθρωποι πυροβολήθηκαν και μια 25χρονη γυναίκα σκοτώθηκε από έκρηξη στο σπίτι της σε μια πόλη βόρεια της πρωτεύουσας. Συνολικά 13 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους τις τελευταίες 15 ημέρες.
«Θα κυνηγήσουμε τις συμμορίες και θα τις νικήσουμε», υποσχέθηκε ο πρωθυπουργός Ουλφ Κρίστερσον σε ένα σπάνιο τηλεοπτικό διάγγελμα. Ο διοικητής των Ενόπλων Δυνάμεων Μίκαελ Μπάιντεν δήλωσε στη σουηδική εφημερίδα «Dagens Nyheter» ότι είναι έτοιμος να βοηθήσει την αστυνομία στις προσπάθειές της. Δεν είναι απολύτως σαφές πώς θα εμπλακεί ο στρατός σε αυτή τη διαδικασία. Ωστόσο, έχει προταθεί να αναλάβει ορισμένα καθήκοντα αστυνόμευσης, διαθέτοντας παράλληλα μέσα για την καταπολέμηση του εγκλήματος. Επικριτές της κυβέρνησης έχουν χαρακτηρίσει τα προτεινόμενα μέτρα ως επιφανειακά, υποστηρίζοντας ότι αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα και όχι τα βαθύτερα αίτια της βίας. Η αστυνομία απέδωσε τη βία στην ανορθόδοξη ενσωμάτωση των μεταναστών, στο διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών και στη χρήση ναρκωτικών. Η κεντροδεξιά κυβέρνηση μειοψηφίας του Κρίστερσον, ο οποίος ήρθε στην εξουσία πέρυσι με την υποστήριξη των ψηφοφόρων που τίθενται ενάντια στους μετανάστες, δεν έχει καταφέρει ακόμη να τερματίσει τη βία. Τα σουηδικά μέσα ενημέρωσης αποδίδουν πάντως την πρόσφατη αύξηση της βίας στην εσωτερική σύγκρουση που έχει ξεσπάσει σε μια συμμορία γνωστή ως δίκτυο Foxtrot, η οποία έχει διασπαστεί σε δύο αντίπαλες ομάδες. Ο Kρίστερσον δήλωσε ότι η Σουηδία δεν είχε ξαναδεί κάτι τέτοιο και ότι «καμία άλλη χώρα στην Ευρώπη» δεν είχε βιώσει μια τέτοια κατάσταση. Πέρυσι, περισσότεροι από 60 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε πυροβολισμούς στην Σουηδία. Σύμφωνα με επίσημη κυβερνητική έκθεση που δημοσιεύθηκε το 2021, τέσσερις άνθρωποι ανά ένα εκατομμύριο πεθαίνουν κάθε χρόνο σε ένοπλες επιθέσεις στη σκανδιναβική χώρα, σε σύγκριση με 1,6 ανά εκατομμύριο στην Ευρώπη συνολικά.
Αδυναμία συνεννόησης στις Βρυξέλλες
Οι χώρες-μέλη της Ε.Ε. δεν κατάφεραν, για ακόμη μία φορά, να συμφωνήσουν στο φλέγον ζήτημα της αναθεώρησης του Συμφώνου Μετανάστευσης και Ασύλου
Με έκτακτη χρηματοδότηση προς την Αθήνα για το μεταναστευτικό και με επιπλέον προσωπικό από ευρωπαϊκές υπηρεσίες, όπως η Frontex, οι Βρυξέλλες θα στηρίξουν την Ελλάδα, ενώ την ίδια ώρα η Ε.Ε. εξακολουθεί να αδυνατεί να βρει μια συμφωνία αναθεώρησης του Συμφώνου Μετανάστευσης και Ασύλου. Το μεταναστευτικό είναι πλέον μια από τις υπαρξιακές προκλήσεις της Ε.Ε. που απειλούν την ευρωπαϊκή συνοχή.
Ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Δημήτρης Καιρίδης είχε την περασμένη Πέμπτη συνάντηση στις Βρυξέλλες με την επίτροπο Ιλβα Γιόχανσον, αρμόδια για τις Εσωτερικές Υποθέσεις της Ε.Ε., η οποία δήλωσε ότι «οι προκλήσεις της Ελλάδας είναι προκλήσεις της Ε.Ε.» και ότι «η Ε.Ε. στέκεται πλήρως πλάι στην Ελλάδα. Η Γενική Διεύθυνση Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων παρέχει επιπλέον χρηματοδότηση έκτακτης ανάγκης». Η επίτροπος Γιόχανσον συνέχισε λέγοντας ότι υπηρεσίες όπως η Frontex θα παρέχουν περισσότερο εξειδικευμένο προσωπικό, ενώ έδωσε εύσημα στον Δ. Καιρίδη για τη διαχείριση της κατάστασης με τις αυξημένες αφίξεις μεταναστών, ειδικά στη Λέσβο και στη Σάμο.
Ο Δ. Καιρίδης είχε στη συνέχεια τριμερή συνάντηση με την επίτροπο Γιόχανσον και με την υπουργό Εσωτερικών της Γερμανίας Νάνσι Φάζερ, με βασικό θέμα συζήτησης τη συνεργασία της Ε.Ε. με την Τουρκία στο θέμα του μεταναστευτικού.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Μετανάστευσης για τη συνάντηση, «κοινή ήταν η άποψη ότι πρέπει άμεσα να επικαιροποιηθεί η Κοινή Δήλωση Ε.Ε. – Τουρκίας του 2016, καθότι σημαντικές προβλέψεις της δεν εφαρμόζονται σήμερα από την πλευρά της Τουρκίας. Προς τούτο, συμφωνήθηκε όπως οι τρεις πλευρές συνεργαστούν στενά, ώστε να υπάρχουν σύντομα αποτελέσματα προς την κατεύθυνση της επανενεργοποίησης των επιστροφών και της πρόληψης των παράνομων μεταναστευτικών ροών, μέσα από την πάταξη των δικτύων των διακινητών και τη φύλαξη από την Τουρκία των συνόρων της».
Το «κόκκινο τηλέφωνο»
Εν τω μεταξύ, σε δηλώσεις του την περασμένη εβδομάδα, ο υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας Αλί Γιερλικαγιά αναφέρθηκε στην ύπαρξη «κόκκινου τηλεφώνου» μέσω WhatsΑpp με τον Δ. Καιρίδη και τους Έλληνες αρμοδίους για το θέμα της μετανάστευσης, λέγοντας ότι υπάρχει ισχυρή συνεργασία με τον Έλληνα ομόλογό του.
Ο Γιερλικαγιά είπε επίσης ότι αυτό που συζητούν με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία είναι το πώς να εμποδίζεται η πρόσβαση των προσφύγων-μεταναστών από τα χερσαία σύνορα, καθώς και ότι ανάλογες συζητήσεις γίνονται για τον περιορισμό της παράτυπης μετανάστευσης και στη θάλασσα.
«Η αμοιβαία συνεργασία μας με τον Έλληνα υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου και τον υπουργό Εσωτερικών της Βουλγαρίας, καθώς και με τη συνδρομή των νομαρχών των Σαράντα Εκκλησιών (Kirklareli) και της Αδριανούπολης, είναι ισχυρή. Αυτό που λέμε είναι να μην υπάρχουν παράτυποι μετανάστες από εμάς προς εκεί και από εκεί προς εμάς από ξηράς. Και οι ακτοφυλακές των χωρών συζητούν αντίστοιχα και από θαλάσσης. Θεωρούμε πως, όταν τα χερσαία σύνορα στεγανοποιούνται, τότε (σ.σ.: οι πρόσφυγες-μετανάστες) στρέφονται προς τη θάλασσα. Θα βελτιώσουμε και εκεί τη συνεργασία. Οι αρμόδιοί μας βρίσκονται σε συνομιλίες με τους ομολόγους τους», δήλωσε ο Τούρκος υπουργός.
Την ίδια ώρα, πάντως, οι χώρες-μέλη της Ε.Ε. δεν κατάφεραν, για ακόμα μία φορά, να συμφωνήσουν στο φλέγον ζήτημα της αναθεώρησης του Συμφώνου Μετανάστευσης και Ασύλου, καθώς η διάσταση απόψεων παραμένει προβληματική. Και αυτό παρόλο που την τελευταία στιγμή πριν από την κρίσιμη συνάντηση των υπουργών Εσωτερικών της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες την περασμένη Πέμπτη είχε επιτευχθεί πρόοδος ύστερα από αναπάντεχη υποχώρηση του Βερολίνου σε θέματα που αφορούσαν τη διασφάλιση των δικαιωμάτων παιδιών και οικογενειών κατά τους ελέγχους σε περίπτωση κρίσης, αλλά και τη δυνατότητα των χωρών-μελών να κρατούν μετανάστες σε κλειστές δομές, αναμένοντας την εξέταση ασύλου.
Κατά τη συνάντηση των υπουργών Εσωτερικών της Ε.Ε., σύμφωνα με συγκλίνουσες πληροφορίες, η Ιταλία εξέφρασε αντιρρήσεις και έτσι η διαδικασία προσκρούει σε νέες καθυστερήσεις.
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, η Ρώμη φέρεται να εκφράζει αντιρρήσεις σε σχέση με ορισμένες από τις αλλαγές στο προσχέδιο της κοινής θέσης που πέτυχε η ισπανική προεδρία μετά τις διαβουλεύσεις, ειδικότερα όσον αφορά τον ρόλο των ανθρωπιστικών αποστολών που διασώζουν μετανάστες, αλλά και τους αιτούντες άσυλο στη Μεσόγειο. Διπλωματικές πηγές, πάντως, θεωρούν πως πρόκειται για διαδικαστικό θέμα, το οποίο μπορεί να λυθεί.
«Η Ιταλία δεν είπε όχι, απλώς ζήτησε χρόνο», δήλωσε ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών Αντόνιο Ταγιάνι, μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου στο Βερολίνο μαζί με τη Γερμανίδα ομόλογό του Αναλένα Μπέρμποκ. Ο Ταγιάνι προσέθεσε ότι χρειάζεται περισσότερος χρόνος «για να εξεταστεί το περιεχόμενο αυτής της πρότασης από νομική άποψη».
Πάντως, μετά το τέλος της συνάντησης των υπουργών Εσωτερικών στις Βρυξέλλες, τόσο ο Ισπανός υπουργός Εσωτερικών Φερνάντο Μαρλάσκα, εκ μέρους της ισπανικής προεδρίας της ΕΕ, όσο και η επίτροπος Γιόχανσον εξέφρασαν την αισιοδοξία τους ότι η διαδικασία θα προχωρήσει σύντομα.
Η κατάληξη των «27» σε κοινή θέση για τον κανονισμό για τις καταστάσεις κρίσεων στη μετανάστευση, ώστε να ξεκινήσουν οι διαβουλεύσεις Συμβουλίου – Κοινοβουλίου, έχει τεθεί ως όρος από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να προχωρήσουν οι διαβουλεύσεις για άλλους κρίσιμους κανονισμούς που αποτελούν μέρος του νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, τις οποίες οι ευρωβουλευτές έχουν «παγώσει».