Υπάρχει, νομίζω, μια θεμελιώδης αντίφαση μεταξύ της κυβερνητικής δέσμευσης ότι το κράτος υπέχει αστική ευθύνη για αποζημιώσεις έναντι των πυροπλήκτων, τις οποίες και καταβάλλει με διαδικασίες εξπρές (μπράβο του), και της κυβερνητικής επιχειρηματολογίας ότι την ευθύνη για τις πυρκαγιές έχουν οι δήμοι, που δεν έκαναν τις αναγκαίες αποψιλώσεις, μολονότι το κράτος τούς διέθεσε εγκαίρως τα σχετικά κονδύλια. Εάν πράγματι την ευθύνη την έχουν οι δήμοι, όπως «στερεοφωνικά» ακούμε από χθες το πρωί σε όλη την μπάντα, σε όλα τα ραδιόφωνα και σε όλες τις τηλεοράσεις, τότε και την αστική ευθύνη για τις αποζημιώσεις στους πυροπλήκτους την έχουν οι δήμοι!
Το ισχυρίζεται κανείς αυτό; Δεν το ακούω. Αντιθέτως, το κράτος προσπαθεί να ξεφορτωθεί από πάνω του τη ευθύνη των αποζημιώσεων για καταστροφές σε περιουσίες, δίνοντας ως κίνητρο τη μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 10% ετησίως για κάθε ετήσιο συμβόλαιο αξίας 300-500 ευρώ για ασφάλιση κατοικίας σε ιδιωτική εταιρία.
Ενιαία η πολιτική ευθύνη
Αναπτύσσω αυτόν τον νομικό συλλογισμό για να καταλήξω στον πολιτικό: στις νέες συνθήκες κλιματικής αλλαγής στον νέο κόσμο, το κράτος δεν χωρίζεται σε τιμάρια. Υπέχει συνολικά ευθύνη για πράξεις ή παραλείψεις του σε διαχείριση φυσικών καταστροφών με τη μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου. Είτε πρόκειται για το υπουργείο Πολιτικής Προστασίας είτε για την οικεία Περιφέρεια ή για τον τοπικό δήμο. Κατ’ επέκταση, ενιαία είναι και η πολιτική ευθύνη. Δεν μπορεί να φταίει ο δήμος μόνον, αλλά όχι το υπουργείο. Η Περιφέρεια, αλλά όχι η Πυροσβεστική (για τα μέσα που διαθέτει).
Και να θέλαμε να διαχωρίσουμε την ευθύνη αυτή, δεν γίνεται. Η δίκη που διεξάγεται για το Μάτι και αυτή που έγινε για τη Μάνδρα διερευνούν τις ποινικές και, κατ’ επέκταση, και τις πολιτικές ευθύνες των ηγετικών στελεχών της Αστυνομίας και της Πυροσβεστικής, της Περιφέρειας και των δήμων. Ολων. Είναι τόσο μεγάλη η έμφαση που έδωσε η Ν.Δ. σε αυτές τις υποθέσεις, προκειμένου να αποκομίσει και εκλογικά οφέλη το 2019, ώστε η χθεσινή επικοινωνιακή πρεμιέρα του έργου «Ρίξ’ τα στον δήμαρχο» δεν πείθει.
Το κράτος, και από το Σύνταγμα, οφείλει να διατηρεί τον συντονιστικό του ρόλο στη διαχείριση υποθέσεων που υπερβαίνουν κατά πολύ την οργανωτική δομή των δήμων και των Περιφερειών. Αυτό, άλλωστε, γινόταν μια ζωή. Στην έναρξη της αντιπυρικής περιόδου, το κράτος προήδρευε σε συσκέψεις στο υπουργείο Εσωτερικών, με τη συμμετοχή δημάρχων όλης της χώρας, ενώ διέθετε στους δημάρχους κονδύλια, πλην των αποψιλώσεων, για την πρόσληψη χιλιάδων εποχικών δασοπυροσβεστών, κοντά 80.000 κάθε χρόνο. Αλλά, και πέραν αυτού, η επίρριψη της αποκλειστικής ευθύνης στους δημάρχους είναι μάλλον μάταιη και για πρακτικούς λόγους.
Οταν κάποιος κατηγορεί τους δημάρχους ότι δεν έκαναν αποψίλωση πρέπει να ερωτά ταυτοχρόνως τον εαυτό του «ποιανού» κόμματος δήμαρχοι είναι αυτοί. Με το χρίσμα ποιου κόμματος εξελέγησαν; Και η αλήθεια είναι αυτή: η συντριπτική πλειονότητα αυτών είναι νεοδημοκράτες. Οχι μόνο νεοδημοκράτες, αλλά κυρίως νεοδημοκράτες. Από ποιον λαμβάνουν εντολές αυτοί; Από τον ΣΥΡΙΖΑ; Επειδή η χθεσινή επικοινωνιακή διαχείριση των πυρκαγιών ήταν μια πρόβα για το τι θα ζήσουμε τον χειμώνα με αφορμή τη διαχείριση κάθε κρίσης, μια μικρή επισήμανση: είστε πλέον μόνοι στο πάλκο μετά τις θριαμβευτικές εκλογές. Το έργο «Φταίνε οι άλλοι για όλα, αλλά εμείς για τίποτε», το οποίο απέδωσε το 2019-2023, άρχισε να κουράζει. Δεν μπορεί να συνεχιστεί επ’ άπειρον. Μέχρι πρότινος υπήρχε το αφήγημα ότι για όλα φταίει ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά με τον ΣΥΡΙΖΑ στο πάτωμα αυτό δεν αντέχει πλέον. Οταν έχεις υποσχεθεί στους πολίτες το ίδιο πράγμα τόσες φορές, ότι εκτός από τις ζωές τους θα προστατεύεις και τις περιουσίες τους, από ένα σημείο και μετά τα ψέματα τελειώνουν. Σου απαιτούν αυτά που τους υποσχέθηκες.
Επειδή διανύουμε το καλοκαίρι, το πιθανότερο είναι (εφόσον, ο μη γένοιτο, δεν μας τύχει τίποτε άλλο) ότι η πίεση αυτή θα ατονήσει. Θα το προσπεράσουν και αυτό οι πολίτες. Από τον Σεπτέμβριο, όμως, και ύστερα από τέσσερα χρόνια στην εξουσία, δικαιολογίες δεν θα υπάρχουν. Ο πήχης θα μπει ψηλά.