Η Frontex επιβεβαιώνει πλήρως τα ευρήματα του πορίσματος – κόλαφος της OLAF για τη σκανδαλώδη συγκάλυψη των ελληνικών επαναπροωθήσεων, αναγνωρίζοντας ότι «αυτές ήταν πρακτικές του παρελθόντος» και επισημαίνοντας ότι έχει προχωρήσει σε διορθωτικές κινήσεις, χωρίς ωστόσο να προχωρά σε ποινική και πειθαρχική διαδικασία απόδοσης ευθυνών ούτε να ξανανοίγει το φάκελο για την έστω εκ των υστέρων διερεύνηση των περιστατικών που συγκαλύφθηκαν.
«Το πόρισμα παρέχει ένα στιγμιότυπο μιας σειράς γεγονότων που συνέβησαν από την άνοιξη ως τα τέλη του φθινοπώρου του 2020 στο πλαίσιο φερόμενων παραβιάσεων θεμελιωδών δικαιωμάτων”, σημειώνει η Frontex σε ανακοίνωση σχετικά με το πόρισμα της OLAF.
Σύμφωνα με τη Frontex, «η Υπηρεσία και το Διοικητικό της Συμβούλιο συμφώνησαν να πάρουν ορισμένα διορθωτικά μέτρα, τα οποία θα αντιμετωπίζουν μεταξύ άλλων τις προαναφερθείσες διαπιστώσεις».
Μεταξύ αυτών, αναφέρει την απόφαση για την διαδικασία αξιολόγησης της ενεργοποίησης του άρθρου 46 του Κανονισμού της Frontex σε περιπτώσεις σοβαρών παραβιάσεων θεμελιωδών δικαιωμάτων και του διεθνούς δικαίου ή παραβιάσεων που κρίνεται πιθανό να συνεχιστούν. Πρόκειται για το άρθρο που προβλέπει αποχώρηση της Frontex από περιοχές όπου σημειώνονται παραβιάσεις δικαιωμάτων που δύναται να εμπλέκουν την ίδια.
Παρόλα αυτά, με δηλώσεις της η προσωρινή διευθύντρια της Frontex Αΐγια Καλνάγια σημείωνε ότι δεν αποτελεί προτεραιότητα για την Υπηρεσία η ενεργοποίηση του άρθρου 46 και ότι προτιμά να εξαντληθούν τα περιθώρια διαλόγου.
Πράγματι, η ανακοίνωση αναφέρει ότι ανάμεσα στις διορθωτικές κινήσεις της Υπηρεσίας βρίσκεται η συνεργασία με τις ελληνικές αρχές. «Οι ελληνικές αρχές μαζί με την Υπηρεσία καθιέρωσαν στα τέλη του καλοκαιριού του 2022 ένα σχέδιο δράσης για τη διόρθωση των λαθών του παρελθόντος και του παρόντος και για τη συμμετοχή σε συντεταγμένο διάλογο, που θα φέρνει στο τραπέζι του διαλόγου τους υπεύθυνους Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και των δύο πλευρών, ενώ θα επιτρέπει την επικοινωνία σε πολιτικό και σε πρακτικό επίπεδο σε επιχειρησιακά ζητήματα», σημειώνει.
Παραμένουν βέβαια αδιευκρίνιστες οι λεπτομέρειες αυτού του σχεδίου δράσης όπως και με ποιον υπεύθυνο Θεμελιωδών Δικαιωμάτων από την ελληνική πλευρά θα συναντιέται ο εκπρόσωπος της Frontex, με δεδομένο ότι η θέση που θεσπίστηκε πρόσφατα στο υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου κάθε άλλο παρά πληροί τα εχέγγυα ανεξαρτησίας, καθώς διορίζεται από επιτροπή στην οποία την πλειοψηφία έχουν κυβερνητικά στελέχη.
Είναι άλλωστε άγνωστο τι έχει αποφέρει ως τώρα η συνεργασία της Frontex με τις ελληνικές αρχές, με δεδομένο ότι η ελληνική κυβέρνηση ούτε έχει αναγνωρίσει κάποια από τις σοβαρές παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων που καταγράφει αναλυτικά το πόρισμα της OLAF, ούτε έχει να επιδείξει κάποια αξιόπιστη και ανεξάρτητη έρευνα για τις καταγγελίες ούτε έχει παραδεχτεί λάθη ώστε να τα διορθώσει. Αντιθέτως, την ώρα που συνεχίζονται οι καταγγελίες για επαναπροωθήσεις, επιδίδεται συστηματικά σε επιθέσεις εναντίον δημοσιογράφων και οργανώσεων που τις καταγγέλλουν και επιχειρεί να συγκαλύψει τις εγκληματικές πολιτικές της στα σύνορα πίσω από την ρητορική της εργαλειοποίησης των προσφύγων από την Τουρκία.
Ολόκληρη η ανακοίνωση της Frontex
Δήλωση της εκτελεστικής διοίκησης της FRONTEX μετά τη δημοσίευση της έκθεσης της OLAF
14 Oκτωβρίου 2022
Ορισμένα μέσα ενημέρωσης δημοσίευσαν το πόρισμα της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) σχετικά με τα παραπτώματα διαφόρων ατόμων που απασχολούνταν στον Οργανισμό σε σχέση με τις επιχειρησιακές δραστηριότητες της Frontex στην Ελλάδα το 2020. Το πόρισμα παρέχει ένα στιγμιότυπο μιας σειράς γεγονότων που συνέβησαν από την άνοιξη έως τα τέλη του φθινοπώρου του 2020 στο πλαίσιο φερόμενων παραβιάσεων θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Εκτός από τα ευρήματα σχετικά με τη σοβαρή παραβατική συμπεριφορά των εν λόγω ατόμων, η έκθεση εντοπίζει τρία βασικά ζητήματα. Πρώτον, ο υπεύθυνος Θεμελιωδών Δικαιωμάτων εμποδίστηκε να έχει πρόσβαση σε επιχειρησιακές πληροφορίες, γεγονός που αντιβαίνει στις διατάξεις του κανονισμού του 2019 για την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή. Δεύτερον, ο υπεύθυνος Θεμελιωδών Δικαιωμάτων δεν είχε οριστεί ως χειριστής υποθέσεων για εκθέσεις σχετικά με σοβαρά περιστατικά με εικαζόμενες παραβιάσεις των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Τρίτον, το προσωπικό που έκανε τη δουλειά του, αναλάμβανε την ευθύνη, ακολουθούσε τη διαδικασία και ανέφερε τέτοιου είδους σοβαρά περιστατικά στην ιεραρχία, αγνοήθηκε απροκάλυπτα από τα άτομα που ερευνήθηκαν από την OLAF.
Αυτές ήταν πρακτικές του παρελθόντος.
Ως μέσο συστηματικής αντιμετώπισης των ελλείψεων, η Υπηρεσία και το Διοικητικό Συμβούλιο συμφώνησαν να πάρουν ορισμένα διορθωτικά μέτρα, τα οποία θα αντιμετωπίζουν μεταξύ άλλων τις προαναφερθείσες διαπιστώσεις. Για παράδειγμα, με αφορμή τα προκαταρκτικά πορίσματα της Ομάδας Εργασίας για τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις νομικές επιχειρησιακές πτυχές των επιχειρήσεων στο Αιγαίο, η Υπηρεσία εξέδωσε τον Ιανουάριο του 2021 απόφαση σχετικά με μια διαδικασία αξιολόγης της ανάγκης ενεργοποίησης του άρθρου 46 του κανονισμού σε περιπτώσεις όπου οι εικαζόμενες παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων ή υποχρεώσεων διεθνούς προστασίας είναι σοβαρής φύσης ή είναι πιθανό να συνεχιστούν. Τον Ιούλιο του 2022 εκδόθηκε περαιτέρω απόφαση του διοικητικού συμβουλίου σχετικά με τις υποχρεώσεις του διοικητικού συμβουλίου και του εκτελεστικού διευθυντή να ενημερώνουν τη Συμβουλευτική Επιτροπή για την εφαρμογή των συστάσεών του και να αναλαμβάνουν δράση για τις συστάσεις του υπευθύνου Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.
Μετά την τροποποίηση της διαδικασίας Αναφοράς Σοβαρών Περιστατικών τον Απρίλιο του 2021 – ένα άλλο αποτέλεσμα των πορισμάτων της Ομάδας Εργασίας, η οποία επιτρέπει στον υπεύθυνο Θεμελιωδών Δικαιωμάτων να έχει πρόσβαση σε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες σε σχέση με σοβαρά περιστατικά και να ορίζεται αυτόματα ως υπεύθυνος για τις υποθέσεις που αφορούν εικαζόμενες παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων – ο Οργανισμός θα καταστήσει τη διαδικασία πιο ισχυρή έως το τέλος Οκτωβρίου 2022. Επιπλέον, οι ελληνικές αρχές μαζί με την Υπηρεσία καθιέρωσαν στα τέλη του καλοκαιριού του 2022 ένα σχέδιο δράσης για τη διόρθωση των λαθών του παρελθόντος και του παρόντος και για τη συμμετοχή σε συντεταγμένο διάλογο, φέρνοντας στο τραπέζι του διαλόγου τους Υπεύθυνους Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και από τις δύο πλευρές, ενώ θα επιτρέπει την επικοινωνία σε πολιτικό και σε πρακτικό επίπεδο σε επιχειρησιακά ζητήματα.
Η Υπηρεσία παίρνει σοβαρά υπόψη του τα πορίσματα των ερευνών, των ελέγχων και άλλων μορφών ελέγχου και τα χρησιμοποιεί ως ευκαιρίες για αλλαγές προς το καλύτερο. Δεσμεύεται να παραδώσει μια καλά λειτουργική και νομικά συμβατή Υπηρεσία που θα τηρεί τις βέλτιστες πρακτικές χρηστής διακυβέρνησης. Σε δύσκολους καιρούς, όπως αυτοί που αντιμετωπίζουν τώρα η Ευρώπη και οι γείτονές της, αυτό είναι πιο σημαντικό από ποτέ. Όπως έχει αποδειχθεί μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, η Υπηρεσία έχει καταφέρει να ενισχύσει τις αρχές των κρατών μελών στα εξωτερικά σύνορα, επανατοποθετώντας το Μόνιμο Σώμα της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής σε σύντομο χρονικό διάστημα, μερικές φορές μέσα σε λίγες ημέρες, για να αντιμετωπίσει την ολοένα και πιο περίπλοκη κατάσταση στα εξωτερικά σύνορα, η οποία βλέπει κλιμακούμενη εργαλειοποίηση των μεταναστών, της ενέργειας και των τροφίμων. Αυτό δείχνει την προστιθέμενη αξία που προσφέρει η Υπηρεσία στα κράτη μέλη και σκοπεύει να συνεχίσει να βελτιώνει την ικανότητά της να τα υποστηρίζει όταν το χρειάζονται περισσότερο.