H Τουρκία ζήτησε και πέτυχε προσφάτως την αλλαγή του ονόματός της στον ΟΗΕ από «Turkey» σε «Turkiye», γιατί, σύμφωνα με τον πρόεδρο Ερντογάν, το δεύτερο περιγράφει καλύτερα την κουλτούρα και τις αξίες της χώρας του. Και βεβαίως εξαφανίζει κάθε συνειρμό περί… «γαλοπούλας».
Από τον Μανώλη Κοττάκη
Το ενδιαφέρον όμως είναι -καθώς ο Τούρκος ηγέτης δεν είναι τυχαίος παίκτης- πως η γείτων εργάζεται καιρό τώρα μεθοδικά, προκειμένου να επιτύχει την πλήρη επικράτησή της ως έθνος και σε επικοινωνιακό επίπεδο. Σε επίπεδο εντυπώσεων, δηλαδή.
Πρώτη κίνησή της ήταν, προ πολλών ετών, η επένδυση στην εντατική διαφήμιση της αεροπορικής εταιρίας Turkish Airlines, η οποία πλήρωσε αδρά για να καταστεί επίσημος χορηγός επικοινωνίας της Eυρωλίγκας στο μπάσκετ και να τρυπώσει έτσι ύπουλα μέσα σε κάθε ευρωπαϊκό σπίτι.
Ο στόχος αυτός φαίνεται ότι εστέφθη από τόσο μεγάλη επιτυχία, ώστε ο πρόεδρος Ερντογάν, μετά την αλλαγή του αγγλικού «Turkey» σε «Τurkiye», τώρα αλλάζει και την ονομασία της Turkish Αirlines από τα αγγλικά στα τουρκικά και τη βαφτίζει «Τurkhavayollari» (όπως παλιά). Ενδιαμέσως, μετά την κατάρρευση των ελληνορωσικών συνομιλιών για την κατασκευή του νότιου αγωγού φυσικού αερίου SouthStream, ο Τούρκος ηγέτης έκανε κάτι έξυπνο: Ζήτησε από τον πρόεδρο Πούτιν -και εκείνος το δέχθηκε- να ονομαστεί ο ρωσοτουρκικός αγωγός που υποκατέστησε τον «καραμανλικό» SouthStream «ΤurkStream». H μικρή αυτή αναδρομή μάς είναι ιδιαιτέρως χρήσιμη για να κατανοήσουμε την ευρύτερη στόχευση της τουρκικής πρωτοβουλίας να κατοχυρώσει ως δικό της τον όρο «Αegean» με το προσωνύμιο «Τurk» στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Στόχος της είναι η υπογράμμιση του τουρκισμού και η επιβεβαίωση της ηγεμονίας της Τουρκίας ακόμη και σε επίπεδο διεθνούς οικονομικής και εμπορικής ορολογίας.
Οι γείτονες γνωρίζουν ότι μπορεί να χάσουν την πνευματική ιδιοκτησία του «Aegean», τώρα που η Ελλάδα θα καταθέσει τη σχετική προσφυγή με το αίτημα της απόλυτης ακυρότητας στα όργανα της Ε.Ε., αλλά δεν τους νοιάζει! Πρώτον, διότι πέτυχαν μια σημαντική νίκη εντυπώσεων εις βάρος ημών, που δεν πρόκειται να ανακληθεί πριν από το τέλος της τουριστικής σεζόν, και, δεύτερον, διότι και να ανακληθεί η απόφαση θα μεταφέρουν το πεδίο από την «κατοχύρωση» του όρου στη «χρήση» του όρου – σε σάιτ, σε εφημερίδες, σε ετικέτες, σε τηλεοπτικές καμπάνιες. Ό,τι έκαναν και οι Σκοπιανοί με τα κρασιά τους. Και όσοι γνωρίζουν από ευρωπαϊκό δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας καταλαβαίνουν καλά ότι άλλο η παράνομη «καταχώριση» ενός όρου στα επίσημα μητρώα μιας ένωσης και άλλο η παράνομη και πειρατική «χρήση» ενός όρου στην ελεύθερη αγορά. Για να διακοπεί η «χρήση» θα χρειαστούν νέοι δικαστικοί αγώνες! (Γι’ αυτό λέει ψέματα η κυβέρνηση ότι το πρόβλημα θα αποκατασταθεί με την προσφυγή!)
Ποιος είναι ο τουρκικός στόχος εδώ; Διπλός! Ο εξόφθαλμος είναι πως διεκδικεί το Αιγαίο. Η καταχώριση και η διαφήμιση παράγουν πολιτικά αποτελέσματα, και ας σπεύδει η κυβέρνηση να το διαψεύσει. Ο απώτερος μυστικός στόχος είναι η καθολική επικράτηση του όρου «Τurk» στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής.
Είτε μιλάμε για αερομεταφορές είτε για τουρισμό ή για αγωγούς φυσικού αερίου ή για drones «made in Turkiye» είτε για μειονότητες που ζουν στην ευρύτερη περιοχή είτε για την Αγία Σοφία, οι άνθρωποι έχουν συγκεκριμένη στρατηγική για την ηγεμονία τους στις λέξεις.
Είναι «κλειδί» για τις εντυπώσεις η ηγεμονία στις λέξεις και στους όρους. Αν κάνουμε μια αναζήτηση στις τουρκικές λέξεις που έχουν επικρατήσει στο ελληνικό λεξιλόγιο, θα διαπιστώσουμε έκπληκτοι ότι οι περισσότερες από αυτές -όχι όλες- αφορούν την εξουσία, όχι τα συναισθήματα! Αν κάνουμε μια αναζήτηση στις τουρκικές λέξεις που έχουν ενσωματωθεί στην -ελληνοβουλγαρικής ρίζας- πομακική γλώσσα, θα δούμε ότι και αυτές λέξεις ηγεμονίας και εξουσίας είναι. (Αναλυτικά, «Πομακοελληνικό Λεξικό Πέτρου Θεοχαρίδη», σε πρόλογο Πρόδρομου Εμφιετζόγλου, εκδόσεις Αίγειρος.)
Στην ουσία, λοιπόν, γύρω από την καθολική χρήση του όρου «Τurk» οικοδομείται ο ηγεμονικός εθνοκεντρισμός του καθεστώτος Ερντογάν σε ένα εύρος περιοχής που σε πρώτη φάση καταλαμβάνει τα Βαλκάνια, τη Μαύρη Θάλασσα, τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Εθνοκεντρισμό που, δεκαετίες τώρα, οι διπλωμάτες μας βρίσκουν μπροστά τους όταν μάχονται με την Αγκυρα για να μην αναγνωριστούν ως «τουρκικοί» οι μειονοτικοί σύλλογοι της Ροδόπης και της Ξάνθης.
Όταν απορρίπτουν με επιχειρήματα τα αιτήματα να αναγνωριστεί ως δεύτερη επίσημη γλώσσα του κράτους στη Θράκη η τουρκική και να μεταφράζονται στην ίδια γλώσσα από την ελληνική όλα τα τοπωνύμια που αναγράφονται σε επίσημες πινακίδες.
Επιμένω μέχρις εξαντλήσεως σήμερα στην ανάλυση της τουρκικής στρατηγικής για δύο λόγους: πρώτον, γιατί πήραμε πολύ χαλαρά τη μείζονα ήττα της χρήσης του όρου «ΤurkAegean»! Εφτασαν μερικοί νενέκοι του Σκάι να λένε «γιατί όχι; Το Αιγαίο βρέχει και τα τουρκικά παράλια! Ας μη μας πιάνει υστερία!», ενώ το πραγματικό θέμα είναι άλλο.
Δεύτερον, διότι φαίνεται ότι ως χώρα και ως κυβέρνηση ξεμείναμε από ιδέες. Στον 21ο αιώνα των εθνών που μάχονται για τις εντυπώσεις και προφέρουν στη γλώσσα τους τις ονομασίες των χωρών τους (ας θυμηθούμε το κακόηχο, πλην υπερήφανο, «ουκρα-ΐ-να» του Ζελένσκι), εμείς, υπόδουλοι και υποταγμένοι, αφήνουμε τους ελληνικούς όρους «Αιγαίο» και «Μακεδονία» απροστάτευτους. Βορά στους αλυτρωτισμούς των Σκοπιανών και των Τούρκων. Η προστακτική «ξυπνάτε!» είναι το λιγότερο που μπορούμε να ζητήσουμε. Ξυπνάτε και, ει δυνατόν, μην προδίδετε!