Η «ανταλλαγή» με τα οχήματα που θα παραχωρηθούν στην Ουκρανία δείχνει ότι… υπάρχει πρόβλημα!
Tα Τεθωρακισμένα Οχήματα Μάχης (ΤΟΜΑ) Marder 1A3 που θα αποκτήσει το μηχανοκίνητο Πεζικό του Ελληνικού Στρατού (Ε.Σ.), στο πλαίσιο της «ανταλλαγής» με ισάριθμα ΤΟΜΑ BMP-1 που θα παραχωρηθούν στην Ουκρανία, αποτελούν μέρος των 2.100 οχημάτων που παρήχθησαν την περίοδο 1989-1998. Προέρχονται δε από εκσυγχρονισμό οχημάτων των προγενέστερων εκδόσεων 1A1 και 1A2 που είχαν παραχθεί την περίοδο 1971-1974.
Το σκάφος του οχήματος αποτελείται από συγκολλημένες χαλύβδινες πλάκες, ενώ τόσο η μετωπική όσο και οι πλευρικές επιφάνειες του σκάφους είναι υπό κλίση ώστε να παρουσιάζουν βελτιωμένη βαλλιστική συμπεριφορά. Κατά τον εκσυγχρονισμό στο επίπεδο 1A3 τοποθετήθηκε νέα θωράκιση προκειμένου να αυξηθεί το επίπεδο προστασίας ώστε να μπορεί να αντιμετωπιστούν τα διατρητικά βλήματα του διαμετρήματος 30 χλστ. πυροβόλου των σοβιετικών – ρωσικών ΤΟΜΑ BMP-2. Στο εμπρός αριστερό μέρος του σκάφους βρίσκεται το διαμέρισμα του οδηγού, ενώ στα δεξιά του, το διαμέρισμα του συγκροτήματος ισχύος, που χωρίζεται από το διαμέρισμα προσωπικού με ερμητικό διάφραγμα. Το διαμέρισμα προσωπικού καταλαμβάνει ολόκληρο το οπίσθιο μέρος του σκάφους. Ο τοποθετημένος στο κέντρο του σκάφους πύργος του οχήματος έχει διμελές πλήρωμα (αρχηγός πληρώματος και πυροβολητής), ενώ τα έξι μέλη της επιβαίνουσας ομάδας πεζικού κάθονται σε αναδιπλούμενα με μέτωπο προς το εξωτερικό του σκάφους καθίσματα (τρεις ανά πλευρά). Για την ταχεία επιβίβαση – αποβίβαση της εξαμελούς ομάδας διατίθεται οπίσθια θύρα.
Το συγκρότημα ισχύος περιλαμβάνει τον εξακύλινδρο, υγρόψυκτο, υπερτροφοδοτούμενο πετρελαιοκινητήρα MTU MB-833 Ea 500, το υδρομηχανικό σύστημα μετάδοσης Renk HSWL-194 (τέσσερις ταχύτητες εμπροσθοπορείας και δύο οπισθοπορείας), το σύστημα πέδησης, το φίλτρο αέρος, το σύστημα προθέρμανσης, το σύστημα ψύξης και το σύστημα προειδοποίησης και κατάσβεσης πυρκαγιάς. Ολες οι παροχές καυσίμου, ψυκτικού υγρού, υδραυλικών και ηλεκτρικής ενέργειας διαθέτουν μηχανισμούς ταχείας αποσύνδεσης, καθιστώντας δυνατή την αφαίρεση ή την επανατοποθέτηση του συγκροτήματος ισχύος σε χρόνο μικρότερο των 20 λεπτών. Το όχημα διαθέτει ανάρτηση τύπου ράβδων στρέψης με διπλής ενέργειας υδραυλικούς απορροφητήρες κραδασμών.
Ο κύριος οπλισμός του Marder 1A3 είναι το διαμετρήματος 20 χλστ. πυροβόλο Rh-202 Mk-20 της Rheinmetall. Μπορεί να περιστραφεί κατά 360 μοίρες (όπως ο πύργος), να καταβιβαστεί μέχρι 17 μοίρες και να ανυψωθεί μέχρι 65 μοίρες. Κατά κύριο λόγο χρησιμοποιείται κατά μη θωρακισμένων στόχων (δραστικό βεληνεκές 2.000 μέτρα), αλλά με τη χρησιμοποίηση ειδικών πυρομαχικών κινητικής ενέργειας μπορεί να προσβάλει ελαφρά τεθωρακισμένα οχήματα σε απόσταση έως 1.000 μέτρα και σε περίπτωση ανάγκης βαρέα τεθωρακισμένα οχήματα σε απόσταση μικρότερη των 600 μέτρα. Επίσης προστέθηκε εκτοξευτής κατευθυνόμενων αντιαρματικών βλημάτων MILAN II που κατέστησε το όχημα ικανό να εμπλέκει άρματα μάχης σε αποστάσεις μέχρι 2.000 μέτρα (όσο το δραστικό βεληνεκές του βλήματος MILAN). Προς το παρόν είναι άγνωστο αν με τα οχήματα που θα μεταβιβαστούν στον Ε.Σ. θα περιλαμβάνονται και ισάριθμοι εκτοξευτές MILAN II.
Σε σχέση με τα ΤΟΜΑ BMP-1 που θα αντικαταστήσει σε υπηρεσία, το Marder 1A3 είναι τεχνολογικά πιο σύγχρονο όχημα λόγω των εργασιών αναβάθμισης. Για τον Ε.Σ. αποτελεί πλεονέκτημα η ομοιοτυπία υποσυστημάτων και συγκροτημάτων του με τα άρματα μάχης Leopard 1A5 που βρίσκονται σε υπηρεσία, ενώ και ο κύριος οπλισμός του, το πυροβόλο Rh-202 Mk-20, βρίσκεται ήδη σε υπηρεσία σε μεγάλους αριθμούς ως αντιαεροπορικό όπλο. Η προμήθεια των οχημάτων θα αποφέρει έργο στα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ) που ήδη έχουν τη δυνατότητα παραγωγής πυρομαχικών διαμετρήματος 20×139 χλστ. Από την άλλη πλευρά, πρόκειται για εισαγωγή σε υπηρεσία ενός νέου οπλικού συστήματος και είναι εύκολα αντιληπτό ότι θα απαιτηθεί η δημιουργία υποδομής για τη συντήρηση, την επισκευή, την υποστήριξη και την εκπαίδευση του προσωπικού.
Σήμερα Marder 1A3, προερχόμενα από τα αποθέματα του στρατού της Γερμανίας, βρίσκονται σε υπηρεσία (σε παρένθεση ο αριθμός των οχημάτων) σε Γερμανία (περί τα 250 Marder 1A3 και περί τα 70 Marder 1A5, που αποτελεί και τη νεότερη έκδοση του οχήματος), Ινδονησία (50), Ιορδανία (75) και Χιλή (280).
Ενα… φλερτ που δεν απέδωσε το 2005
Το Marder 1A3 δεν είναι άγνωστο στον Ελληνικό Στρατό. Στις 31 Οκτωβρίου 2005, επί κυβέρνησης Νέας Δημοκρατίας, είχε εγκριθεί η προμήθεια 415 μεταχειρισμένων ΤΟΜΑ Marder 1Α3, 20 μεταχειρισμένων αρμάτων περισυλλογής Leopard 1SΤ, 30 οχημάτων μεταφοράς καυσίμων, 30 οχημάτων μεταφοράς πυρομαχικών και λοιπών υλικών – υπηρεσιών. Επιπλέον απαίτηση του ΓΕΣ ήταν η παραλαβή των ΤΟΜΑ, συμπεριλαμβανομένης της εργοστασιακής αξιοποίησής τους, να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τα τέλη του 2008.
Η προμήθεια έχει προβλεφθεί στο ΕΜΠΑΕ 2006-2010, με αύξοντα αριθμό 3 και τίτλο «Προμήθεια Μεταχειρισμένων ΤΟΜΑ Marder 1A3», με προϋπολογισμό 268.079.750 ευρώ και χρηματοδότηση από το έτος 2009 έως το 2011. Το πρόγραμμα, όμως, δεν υλοποιήθηκε, καθώς είχε προκριθεί η προμήθεια των ρωσικής προέλευσης BMP-3 (που και αυτή τελικά δεν υλοποιήθηκε). Τον Νοέμβριο του 2007 η κατασκευάστρια Rheinmetall υπέβαλε στην ελληνική κυβέρνηση επίσημη πρόταση για τη χρηματοδοτική μίσθωση (leasing) 164 πλήρως επιχειρησιακών Marder 1A3.
Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση, τα οχήματα επρόκειτο να είναι πλήρως επιχειρησιακά, άμεσα διαθέσιμα («turn key») στον Ε.Σ. και παραχωρούμενα για χρήση εντός ή εκτός της ελληνικής επικράτειας ή οπουδήποτε η ελληνική κυβέρνηση επιθυμεί, χωρίς κανένα απολύτως πολιτικό, επιχειρησιακό, λειτουργικό ή νομικό περιορισμό. Η τιμή χρηματοδοτικής μίσθωσης ανά όχημα ανερχόταν σε μόλις 164 ευρώ την ημέρα για περίοδο μίσθωσης 60 μηνών (πέντε ετών) ή 196 ευρώ την ημέρα για περίοδο μίσθωσης 48 μηνών (τεσσάρων ετών) ή 250 ευρώ την ημέρα για περίοδο 36 μηνών (τριών ετών). Όμως, ούτε αυτό το πρόγραμμα υλοποιήθηκε.