Ένας πατριωτικός «Οδηγητής» προβλέπει εγκαίρως την εθνο-αποδόμηση μέσω… Ευρώπης
Από τον Γιώργο Χαρβαλιά
Έχω έναν καλό φίλο, μανιώδη συλλέκτη παλιών βιβλίων, δοκιμίων και περιοδικών, που κατά καιρούς επισκέπτεται το γραφείο μου, αφήνοντας έναν φάκελο με «υλικό». Ξέρει καλά τα χούγια μου και τις προτιμήσεις μου, καθώς μοιραζόμαστε σε μεγάλο βαθμό την ίδια πολιτική κοσμοθεωρία. Σχεδόν ποτέ, όμως, δεν κάνει σχόλια για το «υλικό». Το αφήνει και φεύγει, μέχρι να βρω χρόνο να το μελετήσω. Μόνο στα πολύ ξεχωριστά «κομμάτια» αφήνει κάποτε ένα ολιγόλογο αυτοκόλλητο σημείωμα, γραμμένο με το χαρακτηριστικό κόκκινο μαρκαδοράκι του.
Τις προάλλες, λοιπόν, μου άφησε ένα τεύχος του «Οδηγητή» με ημερομηνία Ιούλιος – Αύγουστος 1963. Μην μπερδεύεστε! Καμία σχέση με το «νεολαιίστικο» έντυπο της ΚΝΕ και την απαίσια ξύλινη γλώσσα της σταλινικής Αριστεράς. Ο «Οδηγητής» της δεκαετίας του ’60 ήταν μια πρώιμη ευρωσκεπτικιστική πολιτική και οικονομική επιθεώρηση, με συντελεστές παλαιότερα στελέχη της πατριωτικής οργάνωσης ΠΕΑΝ του αείμνηστου Κώστα Περρίκου. Για όσους δεν θυμούνται, η Πανελλήνιος Ενωσις Αγωνιζόμενων Νέων αποτελούσε έναν από τους πρώτους αντιστασιακούς πυρήνες της Κατοχής, αμιγώς κεντροδεξιού προσανατολισμού, που έμεινε στην Ιστορία για την εντυπωσιακή ανατίναξη των κεντρικών γραφείων της δωσιλογικής οργάνωσης φιλοναζιστών ΕΣΠΟ, τον Σεπτέμβριο του 1942.
Από εκείνο το πρωτόγνωρο σε έκταση σαμποτάζ μέσα στην καρδιά της Αθήνας σκοτώθηκαν δεκάδες μέλη της οργάνωσης, στενοί συνεργάτες της Γκεστάπο και των Ες-Ες.
Τραυματίστηκαν όμως σοβαρά και Γερμανοί στρατιωτικοί που γλεντούσαν στη λέσχη των αξιωματικών, ακριβώς πάνω από τα γραφεία της φιλοναζιστικής οργάνωσης. Η ένοπλη πράξη αντίστασης, που ενθουσίασε το πανελλήνιο, αιφνιδίασε μεταξύ άλλων τους Βρετανούς, που τη χαρακτήρισαν «πρόωρη»(!), αλλά και το ΚΚΕ, που την καταδίκασε ως…προβοκάτσια, επειδή δεν είχε τον έλεγχο της οργάνωσης.
Η ΠΕΑΝ σχεδίαζε κι άλλες ανατινάξεις γραφείων φιλοναζιστικών οργανώσεων, αλλά και συμβολικές δολοφονίες δωσιλόγων, μέχρι που -όπως ήταν αναμενόμενο- βρέθηκε ένας προδότης στις τάξεις της και κατέδωσε τα μέλη της ηγεσίας της. Ο Περρίκος, αξιωματικός της Πολεμικής Αεροπορίας, και οι σύντροφοί του εκτελέστηκαν, αλλά η μνήμη της οργάνωσης παρέμεινε ζωντανή στο λαϊκό υποσυνείδητο, κυρίως γιατί αποτελούσε την επιτομή μιας δεξιάς -αστικής θα μπορούσα να πω- αντιφασιστικής προμετωπίδας που δεν συνεργάστηκε ποτέ με τους Γερμανούς.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’60, κάποια από τα παλαιότερα μέλη της, βλέποντας την Ελλάδα να οδεύει ταχέως στην αγκαλιά της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, εξέδωσαν τον «Οδηγητή» σε μια προσπάθεια να δώσουν βήμα και στην «άλλη φωνή», που μέχρι τότε μονοπωλούσε η Αριστερά. Είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι στον «Οδηγητή» φιλοξενούνταν άρθρα ανθρώπων από το ευρύτερο πολιτικό φάσμα, ακόμη και κραυγαλέα «μη δεξιών», που εξέφραζαν τις επιφυλάξεις τους για τον εγκλωβισμό της χώρας σε συλλογικές ευρωπαϊκές δομές υπό έλεγχο τρίτων (μεταξύ των οποίων και των πρώην κατακτητών…).
Ο κίνδυνος να στερηθεί η Ελλάδα την εθνική της δυναμική με τη συμμετοχή της στο αναδυόμενο πείραμα μια ευρωπαϊκής (σήμερα, κατά βάση γερμανικής) «εταιρίας εκμεταλλεύσεως» διαγνώστηκε πολύ νωρίς, αλλά όχι από την κοινοβουλευτική Αριστερά, που στο μέλλον απέκτησε και… ευρωπαϊκό πρόθεμα. Αυτοί που έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου τότε στον «Οδηγητή» ήταν αμιγείς εκπρόσωποι της αστικής τάξης, οι οποίοι ελάχιστα συνεπαίρνονταν από το όραμα μιας «Πανευρώπης», στα πρότυπα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.
Σε καμία περίπτωση δεν επρόκειτο για «αντι-Ευρωπαίους», καθώς οι περισσότεροι από αυτούς ήταν πολύγλωσσοι, με σπουδές στο εξωτερικό. Όμως, αυτοί οι ύστατοι εκπρόσωποι του Νεοελληνικού Διαφωτισμού πίστευαν ότι η χώρα μπορεί να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της Ευρώπης και του ευρύτερου πολιτισμού της, χωρίς κατ’ ανάγκη να παραδώσει τα κλειδιά στους ξένους.
Η προσέγγισή τους ήταν προφητική, γιατί έβλεπαν πως η «ευρωπαϊκή προοπτική» με τη μέθοδο της εξομοιώσεως λαών, πολιτισμών και θρησκειών στο αξίωμα «Ευρωπαίος» θα οδηγούσε στην παράδοση των λιγότερο ισχυρών κρατών, όπως η Ελλάδα, με τελικό αποτέλεσμα την απόλυτη εθνο-αποδόμηση. Εξέφραζαν δηλαδή φόβους (που αποδείχτηκαν απόλυτα βάσιμοι) ότι η υπαγωγή σε ένα καθεστώς λήψης συλλογικών αποφάσεων μέσω μιας απρόσωπης, πολυεθνικής γραφειοκρατίας θα οδηγούσε στη σύγχρονη αποικιοποίηση. Κυρίως, όμως, έβλεπαν ότι αυτή η προοπτική θα ενθάρρυνε τη δημιουργία μιας νέας ντόπιας ελίτ, πολιτικής, ακαδημαϊκής και οικονομικής, που θα έσπευδε να υπηρετήσει το νέο καθεστώς με ζήλο νεοφώτιστου.
Όποιος διαβάσει το εισαγωγικό σημείωμα του «Οδηγητή» εκείνης της εποχής θα βρει ανατριχιαστικές ομοιότητες με το σήμερα. «Ο έντονος ανταγωνισμός των διαφόρων ξένων αποβλέπει στο ποιος θα καταστήσει την Ελλάδα προτεκτοράτο του. Το έργο αυτό των ξένων θα απετύγχανε παταγωδώς, εάν δεν εύρισκε πρόθυμη υποστήριξη από τους εδώ πράκτορες αυτών. Και ενώ, από το ένα μέρος, στρατιά ολόκληρη προδοτών, δοσιλόγων, ριψάσπιδων, δολοφόνων και ομοφυλοφίλων ανελάμβανε να υπηρετήσει τον οποιονδήποτε ξένο, με αντιπαροχή την εξουσία, οι πληρωμένοι καλαμαράδες με τους χρυσοποίκιλτους κονδυλοφόρους τους κακοποιούσαν την αλήθειαν, υπενόμευαν το υγιές φρόνημα του ελληνικού λαού βάλλοντας κατά παντός εθνικού ιδεώδους…» έγραφε το καλοκαίρι του 1963 ο (πατριωτικός) «Οδηγητής».
Οι αρθρογράφοι του συγκεκριμένου τεύχους που έπεσε στα χέρια μου ήταν πολύ σημαντικοί Ελληνες, από τον λογοτέχνη Αγγελο Τερζάκη, που ανέλυε υπέροχα το φαινόμενο του «πνευματικού φραγκολεβαντινισμού», επισημαίνοντας ότι τα έθνη «εκφυλίζονται εκ των έσω», μέχρι τον πρωτοπρεσβύτερο Γεώργιο Πυρουνάκη, που μιλούσε για «τον ρόλο της Εκκλησίας στις δύσκολες στιγμές του έθνους». Όμως, το μαρκαδοράκι του επίμονου συλλέκτη στάθηκε σε ένα άρθρο με τίτλο «Πάλι η Κοινή Αγορά», που έχει ιδιαίτερη σημασία. Γιατί φέρει την υπογραφή ενός από τους σημαντικότερους σύγχρονους στοχαστές και ασφαλώς του σπουδαιότερου παιδαγωγού στη μεταπολεμική περίοδο. Αναμφίβολα, όχι δεξιού…