Στις 20 Απριλίου του 1989 δύο φοιτητές του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, ο υπογράφων και ο νυν βουλευτής της Ν.Δ. Ευριπίδης Στυλιανίδης, δημοσιεύσαμε στον θρυλικό «Οικονομικό Ταχυδρόμο» του Γιάννη Μαρίνου μια μελέτη που είχαμε ήδη υποβάλει στις αρχές της ίδιας χρονιάς (ως μέλη της ΔΑΠ-ΝΔΦΚ) στην Επιτροπή Προγράμματος της Ν.Δ. Ο τίτλος της ήταν «Γιατί λέμε “ναι” στα ιδιωτικά πανεπιστήμια» και η ανταπόκριση που είχε βρει έως εκείνη τη στιγμή στο εσωτερικό του κόμματος ήταν από χλιαρή έως εχθρική.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Κρατισμός δεν υπήρχε μόνον στην Αριστερά, κρατισμός υπήρχε και στη Ν.Δ. Κορυφαία στελέχη του κόμματος, δικηγόροι, καθηγητές Νομικής, που αξιοποιούσαν την πανεπιστημιακή έδρα ως πρόσθετο κύρος για την επαγγελματική τους πορεία, αντιδρούσαν με το άνοιγμα της επετηρίδας. Και επιχειρούσαν να υποβαθμίσουν την πρόταση των άγνωστων νεαρών. Η δημοσιότητα που έλαβε όμως ήταν αρκετή για να μας απαντήσει ο ίδιος ο πρόεδρος του κόμματος Κωνσταντίνος Μητσοτάκης -κάπου στο αρχείο μας έχουμε την επιστολή του- και να περιληφθεί για πρώτη φορά στο προγραμματικό πλαίσιο της Ν.Δ. αναφορά για την ίδρυση μη κρατικών μη κερδοσκοπικών ΑΕΙ.
Αν και δύο φορές από τότε η Ν.Δ. απέτυχε (το 2007 εξαιτίας του βέτο Βενιζέλου στον Γιώργο Παπανδρέου, το 2019 εξαιτίας του καθυστερημένου ΣΥΡΙΖΑ) να αναθεωρήσει το άρθρο 16, η πρωτοβουλία μας εκείνη είναι μερικά από τα πράγματα για τα οποία τολμώ να πω ότι καμαρώνουμε στη ζωή μας. Πολλώ δε μάλλον όταν την πρότασή μας αυτή τη θέσαμε στη βάσανο της ψηφοφορίας της Γενικής Συνέλευσης των Φοιτητών Νομικής Θράκης και κερδίσαμε με ψήφους 83-75. Όπως κερδίσαμε τότε και την ψηφοφορία για το Erasmus, από το οποίο επωφελήθηκαν διανύοντας μέρος των σπουδών τους σε ευρωπαϊκά ΑΕΙ 10.000.000 Ελληνόπουλα – όπως με ενημέρωσε προσφάτως ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και παλαιός φίλος Μαργαρίτης Σχοινάς. Θυμήθηκα αυτή μας την πρωτοβουλία -έχει λάβει και μορφή βιβλίου υπό τον τίτλο «Η Δικτατορία των Μετριοτήτων», εκδόσεις Σιδέρης, 2007)- ακούγοντας προχθές στη Βουλή την ηγεσία όλων των αριστερών κομμάτων της αντιπολίτευσης κατά τη συζήτηση του ν/σ για την Εκπαίδευση. Του κυρίου Τσίπρα περιλαμβανομένου, ο οποίος εμπιστεύεται τα παιδιά του στην ιδιωτική εκπαίδευση και όχι στα δημόσια σχολεία των Αμπελοκήπων. Τη θυμήθηκα γιατί η μιζέρια και η παντελής έλλειψη επαφής της Αριστεράς με τη διεθνή πραγματικότητα και τον εξωτερικό μας περίγυρο παραμένει ίδια και απαράλλακτη δεκαετίες τώρα.
Όποια επιχειρήματα αντιμετωπίζαμε τότε στα αμφιθέατρα ακούμε και τώρα στο Κοινοβούλιο. Τότε μας έλεγαν ότι το Erasmus και τα μη κρατικά ΑΕΙ -έχω τα φυλλάδια της ΚΝΕ του 1987 στο αρχείο μου δώρο για το Μουσείο Απολιθωμάτων- θα δημιουργήσουν ελίτ και πτυχιούχους δύο ταχυτήτων. Ανοησίες. Η μόνη «ελίτ» που δημιουργήθηκε τελικώς είναι οι τέως κνίτες που μετακόμισαν στο οικονομικό και πολιτικό σύστημα το οποίο κατήγγειλαν. Με την καλή έννοια το λέω. Ακουγα προχθές τον αγαπητό Τάκη Θεοδωρικάκο, γραμματέα της ΚΝΕ στην εποχή μας (η φωτό του περιλαμβάνεται στο επίσημο λεύκωμα με την ιστορία 100 χρόνων ΚΚΕ), να υπερασπίζεται από του βήματος την αναθεώρηση του άρθρου 16 και από κοντά τον φίλτατο Μιχάλη Χρυσοχοΐδη να υπερασπίζεται τη ΔΑΠ και -γιατί να το κρύψωμεν άλλωστε- ένα γλυκόπικρο χαμόγελο ικανοποίησης σχηματιζόταν στα χείλη μου. Σήμερα ακούμε την Αριστερά να κλαίει γοερά για τους 25.000 νέους που με τον νόμο Κεραμέως θα μείνουν εκτός πανεπιστημίου και θα πληρώνουν δίδακτρα στα κολέγια. Χαμογελώ και πάλι.
Χαμογελώ γιατί υπάρχουν τρία θεμελιώδη ερωτήματα που δεν άγγιξε η συζήτηση στη Βουλή – ανέμενα να το πράξει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, αλλά ίσως τους διέφυγε. Αυτοί που κλαίνε γοερά για το κακό που θα βρει την ελληνική οικογένεια της οποίας οι βλαστοί της θα εγγραφούν σε «αμφιβόλου ποιότητος», κατ’ αυτήν, ιδιωτικά κολέγια πρέπει να απαντήσουν:
1. Πόσο αντιστοιχούν στην αγορά εργασίας τα σημερινά τμήματα δημοσίων πανεπιστημίων, ΑΕΙ και ΤΕΙ; Έχει ασχοληθεί κανείς να εκπονήσει μια μελέτη για να δει πόσα από τα πτυχία αυτών των τμημάτων έγιναν θέση εργασίας και πόσα «ταπετσαρία» στον τοίχο του κατόχου τους;
2. Πόσο δωρεάν είναι η δημόσια Παιδεία σήμερα; Πόσο βαθιά το χέρι στην τσέπη πρέπει να βάλει ένας γονέας για να χρηματοδοτήσει τις σπουδές του παιδιού του μακριά από τη γενέθλια πόλη του; Πότε πήραν οι φοιτητές φέτος τα δωρεάν συγγράμματα που χρηματοδοτούνται από τη φορολογία των οικογενειών τους;
3. Τι είναι το μέλλον ενός παιδιού; Το γλέντι μιας βραδιάς της καταξίωσης του γονέα, ο οποίος ασφαλώς έχει κάθε δικαίωμα να καμαρώνει που οι θυσίες του δεν πήγαν χαμένες και το παιδί του εισήχθη στο ΑΕΙ έστω με λευκή κόλλα; Ή μήπως κάτι πολύ πολύ παραπάνω;
Αφαιρώ από τη συζήτηση κάθε ηθική διάσταση όπως προέκυψε από τον διάλογο στην Ολομέλεια: Τι σήμα στέλνει μια Πολιτεία σε μια κοινωνία όταν της εκπέμπει το μήνυμα ότι μπορείς να μπεις στο πανεπιστήμιο με λευκή κόλλα, μπορείς να περνάς μαθήματα και εργασίες με αντιγραφή και λογοκλοπή, και δε βαριέσαι, μπορείς να επιλέξεις εσύ τον χρόνο που θα πάρεις το πτυχίο. Κάποτε! Το αφαιρώ. Ανθρωποι που κοπίασαν στη ζωή τους για να μορφωθούν ενώ τίποτε δεν ήταν δεδομένο -ο Δένδιας, ο Ταραντίλης, ο Γεραπετρίτης, ο Πιερρακάκης, ο Άδωνις, ο Στυλιανίδης, που έπλενε πιάτα στο ρεστοράν Πάρος στο Αμβούργο για να χρηματοδοτήσει το διδακτορικό του- καταλαβαίνουν πολύ καλά τι λέω.
Αλλά η κυρία Αριστερά, που -σπουδάζοντας στο Αρσάκειο, στο Saint Cathrine’s και στη Hill- υποκρίνεται πως δεν καταλαβαίνει μπορεί να μας πει πόσο κοστίζουν τα «δίδακτρα» της ανώτατης δημόσιας εκπαίδευσης (στέγαση, σίτιση, μετακινήσεις επί τετραετία κ.λπ.); Μπορεί επίσης να μας πει σε ποια αγορά εργασίας αντιστοιχούν συγκεκριμένα πτυχία τμημάτων δημόσιων πανεπιστημίων; Το ερωτώ γιατί συγκεκριμένη μελέτη του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ δείχνει ότι την τελευταία οκταετία πενταπλασιάστηκε το ποσοστό πτυχιούχων και κατόχων μεταπτυχιακού – διδακτορικού τίτλου ΑΕΙ που επιλέγουν κατόπιν της περάτωσης των σπουδών τους να αποκτήσουν πτυχίο ΙΕΚ, δημόσιου ή ιδιωτικού! Ο λόγος; Το πτυχίο ΑΕΙ δεν τους προσέφερε δουλειά. Έτσι επιλέγουν ειδικότητα ΙΕΚ συναφή με το πτυχίο τους! Σύμφωνα με την έρευνα της ΙΝΕ-ΓΣΕΕ το 2020 το 23,9% των σπουδαστών ΙΕΚ ήταν απόφοιτοι ΑΕΙ, ΤΕΙ και κάτοχοι μεταπτυχιακού-διδακτορικού τίτλου.
Τα ΙΕΚ είναι λοιπόν το πρόβλημα (αγαπητέ Αλέξη Τσίπρα) ή η απουσία εθνικού σχεδιασμού επαγγελματικού προσανατολισμού και σύνδεσης ΑΕΙ και αγοράς εργασίας; Αν θέλει να κάνει κριτική προς κάπου η Αριστερά, αυτή πρέπει να είναι προς τον εαυτό της. Που δεν επέτρεψε τη συνύπαρξη -όπως προτείναμε με τον Στυλιανίδη από το μακρινό 1989- δημόσιου και μη κρατικού ΑΕΙ. Και τη λειτουργία τους υπό τη διαρκή εποπτεία και τον έλεγχο της Εθνικής Αρχής Αξιολόγησης Ανώτατης Εκπαίδευσης.
Εάν δεν ήταν τόσο καθυστερημένη πολιτισμικά η Αριστερά, τη θέση της αδελφής μας Κύπρου, στην οποία σπουδάζουν 40.000 Ελληνες και αλλοδαποί φοιτητές, θα την είχαμε εμείς. Και τα κολέγια για τα οποία σκούζει σήμερα ο συμπαθής κατά τα λοιπά κύριος Τσίπρας θα ήταν κανονικά μη κρατικά πανεπιστήμια. Αλλά είπαμε, θα το γράψω ξανά και ας ενοχλεί τους «συντρόφους» του διαδικτύου: Σε ορισμένους τομείς πολιτικής είμαστε αποδεδειγμένα η τελευταία σοβιετική χώρα του κόσμου. Ακόμη και στην Κούβα ανακάλυψαν την ιδιωτική πρωτοβουλία. Μη ζητάμε και τα ρέστα από πάνω!