Εμβόλια: Πόσο αλλάζουν τη ζωή μας;

Εμβόλια: Πόσο αλλάζουν τη ζωή μας;

 

«Τα εμβόλια για τον κορωνοϊό θα μας παρέχουν προστασία για μεγάλο χρονικό διάστημα».

«Το καλοκαίρι θα απολαύσουμε τις αγκαλιές και τις γιορτές που τώρα στερούμαστε».

«Ακόμη και αν ο ιός μεταλλαχθεί, τα εμβόλια, χάρη στις νέες τεχνολογίες, εύκολα θα προσαρμοστούν στις μεταλλάξεις και θα παραμείνουν αποτελεσματικά».

 

Τασούλα Επτακοίλη

Αυτά είναι μερικά μόνον από όσα άκουσα από εννέα διακεκριμένους Ελληνες επιστήμονες του εξωτερικού.

Μπήκαν και άλλα θέματα στην κουβέντα, όπως οι πιστοί των μέτρων και οι αντιρρησίες, καθώς και η πρακτική και η βιοηθική διάσταση των εμβολιασμών.

Και μολονότι τα ευχάριστα νέα δεν λείπουν –όπως η έγκριση στη Βρετανία του εμβολίου των Pfizer/BioNTech, λίγες εβδομάδες πριν πέσει η αυλαία του ζοφερού 2020–, πολλοί προβληματισμοί για την εξέλιξη της πανδημίας θα κληροδοτηθούν και στην επόμενη χρονιά, δίνοντας υλικό για απολογισμούς και προβλέψεις.

Πόσο δρόμο έχουμε διανύσει; Πόσο θα χρειαστεί ακόμη να διανύσουμε;

«Ολοι οι δρόμοι οδηγούν στο εμβόλιο. Τα κοκτέιλ αντισωμάτων δεν έφεραν τα αποτελέσματα τα οποία αρχικά θεωρήσαμε ότι θα είχαν.

Οι ομάδες που ασχολούνται με το πλάσμα, το οποίο επίσης στερείται αποτελεσματικότητας σε σοβαρές επιπλοκές της COVID-19, δεν έχουν δώσει, κατά τη γνώμη μου, επαρκείς επιστημονικές απαντήσεις: ποιοι ασθενείς βοηθούνται περισσότερο, ποια είναι η καλύτερη στιγμή στην πορεία της νόσου για να χορηγηθεί;

Και σε κάθε περίπτωση, και τα αντισώματα, και το πλάσμα δίνονται σε όσους ήδη νοσούν.

Αντιθέτως, οι εξελίξεις στο πεδίο της πρόληψης, δηλαδή των εμβολίων, είναι εντυπωσιακές, με μια ταχύτητα που προηγούμενό της δεν υπάρχει στην ιστορία της Ιατρικής.

Υπό “κανονικές” συνθήκες, για την παραγωγή ενός εμβολίου απαιτούνται πέντε έως δέκα χρόνια και τώρα αυτό έγινε εφικτό μέσα σε μερικούς μήνες.

Δεν έχουμε πάντως φτάσει ακόμη στο τέρμα. Δεν είναι τυχαίο ότι καμιά εταιρεία από όσες συνεργαζόμαστε δεν προγραμματίζει συνάντηση διά ζώσης πριν από τον Ιούνιο του 2021.

Με λίγα λόγια, συνεχίζουμε να προφυλάσσουμε τον εαυτό μας και τους άλλους και περιμένουμε τη σειρά μας να εμβολιαστούμε», λέει στην «Κ» από τη Νέα Υόρκη ο Στέλιος Παπαδόπουλος, πρόεδρος της Biogen, μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες βιοτεχνολογίας διεθνώς.

Εμβόλια: Πόσο αλλάζουν τη ζωή μας;

 

Ο κ. Παπαδόπουλος ανήκει στη μεγάλη «οικογένεια» των Ελλήνων επιστημόνων που διαπρέπουν στο εξωτερικό.

Οπως και ο Σπύρος Αρταβάνης-Τσάκωνας, καθηγητής Κυτταρικής Βιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Ερευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ), με τον οποίο μιλήσαμε για τους αρνητές του ιού και των εμβολίων.

«Πάντα θα υπάρχουν αμετάπειστοι, καθώς και άλλοι που θα ελπίζουν ότι κάτι μεταφυσικό θα εμποδίσει τη μόλυνσή τους ή, ακόμη χειρότερα, που θα συνεχίσουν να πιστεύουν ότι πανδημία δεν υπάρχει.

Και όμως, το εμβόλιο είναι ο μόνος τρόπος για να καταπολεμηθεί ο ιός. Είναι υποχρέωσή μας όχι μόνο στον εαυτό μας αλλά και, πιο σημαντικό, στους γύρω μας», τονίζει.

Ο Γιώργος Παυλάκης, ιατρός, ερευνητής στο Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ, συμφωνεί: «To εμβόλιο είναι ο μόνος τρόπος να σταματήσουμε τον ιό και να επιστρέψουμε σταδιακά στην κανονικότητα.

Ο καθένας μας θα πρέπει να “βάλει πλάτη” ώστε να τελειώσουμε με την επιδημία. Αν θέλουμε να κρατήσουμε τη δουλειά μας, να ανοίξουμε τα μαγαζιά μας, να φιλιόμαστε και να ταξιδεύουμε, χρειάζεται ομαδική δράση.

Αν έχουμε εμβόλια και δεν τα εφαρμόζουμε, είμαστε άξιοι της τύχης μας».

Σημειωτέον ότι όλοι οι επιστήμονες δήλωσαν ότι θα εμβολιαστούν, γιατί είναι διαφορετική η εξέλιξη ενός παθογόνου σε έναν εμβολιασμένο πλανήτη.

Εμβόλια: Πόσο αλλάζουν τη ζωή μας;

 

Οι ερωτήσεις

1. Με ποιο επιχείρημα θα προσπαθούσατε να πείσετε κάποιον που ενδεχομένως έχει ενδοιασμούς για το εμβόλιο;

2. Από όσα έχουν μέχρι στιγμής ανακοινωθεί, ποιο από τα εμβόλια σας δημιουργεί μεγαλύτερη εμπιστοσύνη;

3. Η έναρξη των εμβολιασμών θα οδηγήσει πιθανότατα σε μεταλλάξεις του κορωνοϊού (λόγω της «πίεσης» που θα δεχθεί ο ιός). Πόσο αποτελε-σματικό πιστεύετε ότι θα είναι το/α εμβόλιο/α;

4. Εμβόλιο ή φαρμακευτικές παρεμβάσεις; Ποιο «όπλο» προβλέπετε να είναι πιο αποτελεσματικό;

5. Μια πρόβλεψη για τη νέα χρονιά: πώς περιμένετε να κυλήσει σε σχέση με την πανδημία;

Γεώργιος Κασσιώτης, διευθυντής του Εργαστηρίου Ρετροϊικής Ανοσολογίας στο Ινστιτούτο Francis Crick και καθηγητής Ρετροϊoλογίας στο Imperial College

Εμβόλια: Πόσο αλλάζουν τη ζωή μας;

 

«Η COVID-19 μπορεί να προληφθεί»

1. Στις περισσότερες περιπτώσεις το ανοσοποιητικό μας σύστημα μπορεί να καταπολεμήσει τον ιό (99 στις 100), ακόμη και χωρίς εμβολιασμό, γλιτώνοντάς μας από τον θάνατο.

Οι νέοι είναι λιγότερο πιθανό να νοσήσουν σοβαρά και ίσως μπουν στον πειρασμό να πιστέψουν ότι δεν χρειάζεται να εμβολιαστούν.

Ωστόσο, ολοένα και πιο πολύ συνειδητοποιούμε ότι η μάχη με τον κορωνοϊό δεν είναι χωρίς συνέπειες. Ακόμη και σε εντελώς ασυμπτωματικές λοιμώξεις, έχουν τεκμηριωθεί αρκετές περιπτώσεις υποκλινικών βλαβών στους πνεύμονες.

Επίσης, ο ιός μπορεί να «κρυφτεί» στο έντερο συμπτωματικών φορέων για μήνες. Γνωρίζουμε πλέον και κάποιες μακροπρόθεσμες συνέπειες της λοίμωξης, όπως κόπωση και άλγη. Επιπλέον, ο κίνδυνος ψυχιατρικών διαταραχών διπλασιάζεται σε ασθενείς COVID-19.

Ολα αυτά είναι ένα μόνο μέρος του κόστους που θα πληρώναμε ως ανθρωπότητα –μαζί με έναν τεράστιο αριθμό θανάτων– για να αποκτήσουμε φυσική ανοσία. Θα ήταν παράλογο, λοιπόν, να μη «χτίσουμε» ανοσία μέσω του εμβολιασμού.

2. Προς το παρόν οι περισσότερες διαφορές τους έχουν να κάνουν με την παραγωγή και τη διανομή τους, και λιγότερο με την αποτελεσματικότητα ή την ασφάλειά τους.

Ολα τα εμβόλια που έχουν δοκιμαστεί έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά, πολύ πάνω από το απαιτούμενο όριο (50%).

Αυτό είναι σπάνιο: δεν έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά όλα τα εμβόλια που έχουν δοκιμαστεί στο παρελθόν κατά άλλων λοιμώξεων όπως το AIDS, η ελονοσία ή η φυματίωση· στην πραγματικότητα, τα περισσότερα απέτυχαν.

Φαίνεται ξεκάθαρα, λοιπόν, ότι η COVID-19 είναι μια νόσος που μπορεί να προληφθεί με εμβόλιο κι έτσι ενισχύεται το επιχείρημα της αναγκαιότητας του εμβολιασμού.

3. Υπάρχουν γνωστές μεταλλάξεις που καθιστούν τον ιό ανθεκτικό σε ορισμένα εξουδετερωτικά αντισώματα. Η συχνότητά τους στον γενικό πληθυσμό είναι χαμηλή και μολονότι η ανοσία από τον εμβολιασμό ή τη φυσική μόλυνση ενδέχεται να οδηγήσει σε νέες μεταλλάξεις «διαφυγής», κανείς δεν μπορεί να το πει με σιγουριά.

Τα εμβόλια, όπως και η λοίμωξη, δημιουργούν αντισώματα και ανοσολογικές άμυνες (όπως τα Τ-κύτταρα), που αναγνωρίζουν διαφορετικά μέρη του ιού και επομένως είναι δύσκολο να διαφύγει εντελώς ο ιός με μία μόνο μετάλλαξη.

Αλλά ακόμη κι αν κάτι τέτοιο συμβεί, οι τεχνολογίες των εμβολίων έχουν τη δυνατότητα εύκολα να προσαρμοστούν σε αυτές τις αλλαγές.

4. Τα εμβόλια έχουν σώσει περισσότερες ζωές από οποιαδήποτε άλλη ανθρώπινη παρέμβαση. Μπορούν να αποτρέψουν τη μόλυνση από τον ιό.

5. Υπό την προϋπόθεση ότι θα έχουμε σύντομα στη διάθεσή μας τα εμβόλια και θα μπορέσουμε να καλύψουμε ένα σημαντικό μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού, θα αρχίσουμε να βλέπουμε το τέλος αυτής της πανδημίας.

Το 2021 θα είναι κρίσιμη χρονιά: από την έκταση των εμβολιασμών θα κριθεί αν θα χαλαρώσουν τα μέτρα δημόσιας υγείας. Ισως χρειαστεί να παρέλθει το μεγαλύτερο μέρος του έτους μέχρι αυτό να γίνει εφικτό. Αλλά με κάθε άτομο που θα εμβολιάζεται, θα είμαστε ένα βήμα πιο κοντά στον στόχο.

Πέτρος Λιγοξυγκάκης, καθηγητής Ανοσολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης

«Η επιστροφή στην πρότερη ζωή δεν θα είναι σαν να πατάμε διακόπτη»

1. Το επιχείρημα της ατομικής προστασίας από μια ασθένεια που μπορεί να αποβεί μοιραία ή να αφήσει μακροχρόνια συμπτώματα εξάντλησης, πονοκεφάλων και άλγους – αυτό συμβαίνει στο 15% των ασθενών που αναρρώνουν, πρόκειται για ένα σύνδρομο γνωστό και ως «Long COVID».

Αλλά και της υψηλότατης ασφάλειας των εμβολίων, η οποία έχει αποδειχθεί σε όλες τις φάσεις δοκιμής τους.

2. Οι περιγραφόμενες αποτελεσματικότητες είναι κατά πολύ όμοιες. Πιστεύω, λοιπόν, ότι όλα τα άτομα ηλικίας 15-69 ετών, ανά τον κόσμο, θα πρέπει να κάνουν όποιο εμβόλιο διατεθεί πιο σύντομα στη χώρα τους.

Για τους άνω των 70 ετών θα χρειαστεί να γίνει αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς τους, γιατί καμία μελέτη έως τώρα δεν έχει δώσει λεπτομερή στοιχεία για τη δράση των εμβολίων σε αυτές τις ηλικίες.

3. Η ερώτηση-κλειδί εδώ είναι προς τα πού θα κατευθυνθεί η λοιμογόνος δύναμη των στελεχών του ιού τα οποία θα προσαρμοστούν στο εμβόλιο και ίσως σταδιακά «δραπετεύσουν» από αυτό.

Η αίσθηση στο ερευνητικό πεδίο της ανάπτυξης εμβολίων είναι ότι η λοιμογόνος δύναμη των ιών εξασθενεί σε αυτά τα στελέχη.

Πειραματικές μελέτες για τον ιό της γρίπης τύπου Α και τον ιό της ηπατίτιδας Β δείχνουν ότι μεταλλαγμένα στελέχη που «δραπετεύουν» των εμβολίων έχουν χαμηλότερη ικανότητα πολλαπλασιασμού.

Παρ’ όλα αυτά, είναι πολύ δύσκολο να προβλέψει κανείς την κατεύθυνση στην οποία θα κινηθεί η λοιμογόνος δύναμη του SARS-CoV-2, γιατί απαιτούνται πολλά ποσοτικοποιημένα βιολογικά δεδομένα τα οποία χρειάζονται χρόνο να μαζευτούν. Εξ ορισμού, άλλωστε, η εξελικτική διαδικασία χρειάζεται χρόνο.

Οι δοκιμές των εμβολίων, όμως, θα συνεχιστούν και μετά τις αδειοδοτήσεις τους, ώστε να απαντηθούν τέτοια ερωτήματα. Επίσης, πρέπει να τονίσουμε ότι ο νέος κορωνοϊός μεταλλάσσεται πολύ πιο αργά από όσο ο ιός της γρίπης, κι αυτό για δύο λόγους: γιατί έχει την ικανότητα να διορθώνει τα λάθη που γίνονται στην αναπαραγωγή του γενετικού υλικού του, αλλά και γιατί λείπουν οι ξενιστές εκείνοι που είναι σε άμεση επαφή με τον άνθρωπο και θα μπορούσαν να αποτελέσουν δεξαμενές όπου θα μαζεύονται διαφορετικά στελέχη του ιού (τα οποία θα είχαν τη δυνατότητα να ανασυνδυαστούν και να φτιάξουν νέα στελέχη).

Για την αποφυγή δημιουργίας μιας τέτοιας δεξαμενής, έγινε η θανάτωση των μινκ στη Δανία.

4. Ολα τα εργαλεία πρέπει να χρησιμοποιηθούν, με δεδομένο ότι ο εμβολιασμός θα είναι μια σταδιακή διαδικασία.

5. Η επιστροφή στην πρότερη ζωή μας δεν θα είναι σαν να πατάμε έναν διακόπτη, αλλά μια διαδικασία που θα εξελίσσεται για κάποιο διάστημα.

Θα είμαστε καλύτερα στην αρχή του καλοκαιριού και ακόμα καλύτερα στο τέλος του φθινοπώρου του 2021. Δεν μπορώ να πω ότι θα έχουμε επιστρέψει στην κατάσταση που ήμασταν προηγουμένως μέχρι την εκπνοή της επόμενης χρονιάς, γιατί δεν ξέρουμε πόσο τα εμβόλια θα μειώνουν τη μεταφορά του ιού από τη μύτη και το στόμα μας.

Θα γίνουμε όλοι (οι εμβολιασμένοι) ασυμπτωματικοί φορείς; Αν ναι, τότε ο ιός θα κυκλοφορεί. Επομένως, θα υπάρχει και η ανάγκη για μέτρα δημόσιας υγείας (μάσκες, αποστάσεις).

Βέβαια, το εμβόλιο της Οξφόρδης δίνει τη δυνατότητα να εμβολιαστεί όλος ο πληθυσμός του πλανήτη, λόγω της τιμής και της ευκολίας συντήρησής του.

Μπορούμε να εξαφανίσουμε ή να περιορίσουμε κατά πολύ τον ιό. Τότε θα πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά από πού θα έρθει η καινούργια πανδημία. Και να είμαστε έτοιμοι…

Ευφροσύνη Γκρανιά – Κλώτσα, Τέως διευθύντρια της Κλινικής Λοιμωξιολογίας στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Κέμπριτζ

Εμβόλια: Πόσο αλλάζουν τη ζωή μας;

«Εμβόλια αποτελεσματικά για επαρκές διάστημα»

1. Ο εμβολιασμός είναι το ίδιο με το να έρθεις σε επαφή με τον ιό, να αναπτύξεις αντισώματα αλλά χωρίς να υπάρχει ο κίνδυνος της εμφάνισης συμπτωμάτων.

Αποδεδειγμένα, όλες οι ηλικίες μπορεί να νοσήσουν και μάλιστα σοβαρά. Γιατί κάποιος να μη διαλέξει το εμβόλιο, λοιπόν;

2. Δεν μπορώ να συγκρίνω τα εμβόλια μεταξύ τους μέχρι να δοθούν στη δημοσιότητα τα πλήρη δεδομένα. Εχοντας όμως προσωπική επαφή με πολλούς ερευνητές που συμμετέχουν στις μελέτες, αισθάνομαι απόλυτη εμπιστοσύνη στις επιστημονικές μεθόδους που εφαρμόζονται για την παραγωγή τους.

3. Από όσα γνωρίζουμε, αυτή η οικογένεια κορωνοϊών μεταλλάσσεται πιο αργά από τη γρίπη. Προσωπικά αναμένω πως τα εμβόλια θα παραμείνουν αποτελεσματικά για επαρκές διάστημα ώστε να περιοριστεί η πανδημία, τουλάχιστον στις χώρες που θα έχουν την πολυτέλεια του εμβολίου.

Ας μην ξεχνάμε ότι η αποτελεσματικότητα ενός εμβολίου δεν είναι κάτι άσπρο-μαύρο και πως ακόμη και αν μειωθεί δεν θα χαθεί εντελώς. Αυτό είναι αντικείμενο διαρκούς έρευνας.

4. Εμβόλιο VS φαρμακευτικών παρεμβάσεων; Καλύτερα να προλαμβάνεις παρά να θεραπεύεις.

5. Η πανδημία δεν θα μπορέσει να ανακοπεί μέχρι ένα μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού να αποκτήσει φυσική ανοσία μέσω νόσησης ή να εμβολιαστεί.

Ακόμη και αν οι ανεπτυγμένες χώρες έχουν την πολυτέλεια των εμβολίων, είναι αμφίβολο ότι ο υπόλοιπος πληθυσμός του πλανήτη θα έχει άμεση πρόσβαση σε αυτά, οπότε θα υπάρχουν για αρκετό καιρό ακόμη παγκόσμιες, ευρύτατες και ίσως απρόβλεπτες κοινωνικοοικονομικές συνέπειες.

Επιπλέον, η προσπάθεια του εμβολιασμού μεγάλου μέρους του πληθυσμού θα χρειαστεί να είναι τεράστια και είναι απίθανο να ολοκληρωθεί σύντομα. Το 2021 θα είναι δύσκολο και θα πρέπει να είμαστε οπλισμένοι με υπομονή.

Μανώλης Δερμιτζάκης, Καθηγητής Γενετικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Γενεύης

Εμβόλια: Πόσο αλλάζουν τη ζωή μας;

«Προσβλέπω σε ένα καλοκαίρι με αγκαλιές και γιορτές»

1. Πρώτα από όλα θα έλεγα ότι τα εμβόλια είναι ασφαλή και αποτελεσματικά. Αυτό σημαίνει ότι είναι μεγάλο κίνητρο για τον καθένα μας να εμβολιαστεί.

Θα τόνιζα ότι η ταχύτητα ανάπτυξης του εμβολίου ήταν μεγάλη όχι γιατί παρακάμφθηκαν κανόνες ασφαλείας, αλλά γιατί μειώθηκε σημαντικά η γραφειοκρατία λόγω του επείγοντος της κατάστασης και λόγω της εκπληκτικής τεχνολογίας που αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια.

Είναι μια επιστημονική επιτυχία, από την οποία όλοι πρέπει να επωφεληθούμε, διότι ανήκει σε όλους μας.

2. Πραγματικά δεν ξεχωρίζω κανένα και θα έκανα όποιο μου προσέφεραν τη στιγμή που θα είχα τη δυνατότητα να εμβολιαστώ.

3. Είναι ένα κρίσιμο σημείο. Πιστεύω ότι πρέπει να έχουμε μια επιθετική στρατηγική για την ολοκλήρωση των εμβολιασμών γρήγορα, κρατώντας συγχρόνως σε χαμηλά επίπεδα την κυκλοφορία του ιού, ώστε να αποφύγουμε κάτι τέτοιο.

Με δεδομένο τον αργό ρυθμό μετάλλαξης του ιού, όμως, αυτό είναι ένα πρόβλημα με μικρή πιθανότητα.

4. Τα εμβόλια πάντα είναι αυτά με τη μεγαλύτερη απόδοση και αποτελεσματικότητα. Επειδή ωστόσο πάντα θα υπάρχουν και κάποιοι ασθενείς που ή δεν θα μπορούν για διάφορους λόγους να εμβολιαστούν ή θα επιλέγουν να μην το κάνουν, τα φάρμακα είναι σημαντικά και χρήσιμα.

5. Προσβλέπω σε ένα καλοκαίρι με πολλές αγκαλιές και γιορτές, χωρίς μάσκες και μέτρα. Ας συμβάλουμε όλοι στο να γίνει εφικτό, με τη συμμετοχή μας στον εμβολιασμό.

Στυλιανός Αντωναράκης, Ομότιμος καθηγητής Γενετικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης, μέλος της Ελβετικής Ακαδημίας Επιστημών

«Να συζητηθεί το βιοηθικό πλαίσιο των εμβολιασμών»

1. Οι ενδοιασμοί είναι κατανοητοί και επιχειρήματα εμβολιοφοβίας εκφράζονται πολλά. Γεγονός είναι ότι οποιαδήποτε περιβαλλοντική αιτία, όσο ήπια και αθώα και αν είναι, μπορεί σε κάποιους να προκαλέσει ανεπιθύμητες αντιδράσεις.

Και αυτό γιατί η ιδιαίτερη ποικιλομορφία του γονιδιώματος μερικών ανθρώπων είναι τέτοια που τους κάνει ευάλωτους σε συγκεκριμένα περιβαλλοντικά ερεθίσματα.

Η έκθεση στη λιακάδα, για παράδειγμα, είναι επικίνδυνη για συνανθρώπους μας με μελαγχρωματική ξηροδερμία, μια κληρονομική πάθηση.

Τα κουκιά είναι θανατηφόρα σε άτομα με έλλειψη του ενζύμου G6PD. Αυτές οι αντιδράσεις προκαλούνται γιατί υπάρχουν παραλλαγές στο γονιδίωμα που τις προκαλεί. Ευτυχώς είναι σπάνιες.

Κατ’ αναλογία, οι αντιδράσεις στα εμβόλια είναι εξαιρετικά σπάνιες· πιο συχνές είναι οι αλλεργικές – αλλά αντιμετωπίσιμες.

Τέλος, μακροχρόνιες παρενέργειες, εάν υπάρχουν, θα είναι πολύ μικρότερης έκτασης από αυτές του καπνίσματος ή της κακής διατροφής.

2. Είναι πρόωρο να ζυγίσει κανείς τα υπέρ και τα κατά των εμβολίων που έχουν ανακοινωθεί έως τώρα. Επιπροσθέτως, υπάρχει τεράστια πίεση της κοινωνίας ώστε αυτά να χρησιμοποιηθούν αμέσως και η πίεση μετακυλίεται και στις επιτροπές που θα δώσουν τις εγκρίσεις.

Θα συνιστούσα στην εθνική επιτροπή εμβολιασμών της χώρας μας να εξετάσει κάθε προτεινόμενο εμβόλιο με επιστημονική νηφαλιότητα και αυστηρά κριτική διάθεση. Να ζητήσει εκτεταμένα δεδομένα και να τα αναλύσει προσεκτικά.

Να μην επηρεαστεί από το τι ενέκρινε η αντίστοιχη επιτροπή στις ΗΠΑ ή στη Βρετανία, αλλά να κρίνει ανεξάρτητα. Εχω εμπιστοσύνη στην ανθρώπινη κρίση που είναι βασισμένη στη γνώση, στην εμπειρία και στη λογική ανάλυση, και είναι απαλλαγμένη από… συγκρούσεις συμφερόντων.

3. Ο ιός κάθε φορά που πολλαπλασιάζεται στα κύτταρά μας συσσωρεύει μεταλλαγές.

Οι περισσότερες είναι αρνητικές για τον ίδιο και έτσι η φυσική επιλογή τις απομακρύνει.

Μερικές μεταλλαγές, όμως, είναι προνομιούχες για τον ιό και είναι πιθανό με το πέρασμα του χρόνου να αποκτήσουν μεγάλη συχνότητα, ίσως και εξαιτίας του εμβολίου. Αυτό είναι ένα θεωρητικό σενάριο.

4. Ο ιός είναι σοβαρός αντίπαλος και χρειάζεται πρόοδος και στα δύο: θωράκιση του πληθυσμού με τα εμβόλια και αποτελεσματική πρώιμη θεραπευτική αγωγή.

Και μια αυτονόητη παρατήρηση: οι εμβολιασμοί δεν πρέπει να είναι υποχρεωτικοί. Το βιοηθικό πλαίσιο πρέπει να συζητηθεί. Επίσης, να μην είναι δακτυλοδεικτούμενοι/ες όσοι/ες δεν θελήσουν να εμβολιαστούν.

Ολοι έχουμε δικαίωμα να αποφασίζουμε για το σώμα μας. Για την ώρα, πάντως, ας μην ξεχνάμε το μοναδικό πανίσχυρο όπλο μας εναντίον του ιού: αποφυγή στην έκθεσή μας σε αυτόν.

5. Σαν το τρενάκι του λούνα παρκ. Πότε πάνω και πότε κάτω!

Ευανθία Γαλάνη, Καθηγήτρια Ογκολογίας, διευθύντρια του τμήματος Μοριακής Ιατρικής της Mayo Clinic

Εμβόλια: Πόσο αλλάζουν τη ζωή μας;

«Ομαλοποίηση της ζωής μας το πρώτο εξάμηνο»

1. Στα εμβόλια χρωστάμε την αποτελεσματική αντιμετώπιση ή και εξαφάνιση μολυσματικών νόσων που στο παρελθόν στοίχισαν εκατομμύρια ζωές.

Η εμπιστοσύνη που δείχνουμε εμείς οι γιατροί –και γενικότερα οι εργαζόμενοι στον χώρο της υγείας– στο εμβόλιο για τον SARS-CoV-2 είναι ίσως η πιο πειστική παρότρυνση για κάποιον που το αντιμετωπίζει με δυσπιστία.

2. Τα εμπιστεύομαι όλα, από τη στιγμή που είναι γνωστά και διαφανή στην επιστημονική κοινότητα τα ερευνητικά πρωτόκολλα που ακολουθήθηκαν και τα στοιχεία πάνω στα οποία θα στηριχθούν οι εγκρίσεις τους (μέσα από πολύ αυστηρές διαδικασίες) και πληρούνται οι απαιτούμενες προϋποθέσεις.

Οι αποτελεσματικότητες που έχουν ανακοινωθεί (70-95% ανάλογα με το εμβόλιο) είναι εντυπωσιακές.

3. Ο κορωνοϊός έχει ήδη εμφανίσει κάποιες μεταλλάξεις, ωστόσο με πολύ μικρότερη συχνότητα σε σύγκριση με άλλους ιούς όπως ο ιός της γρίπης.

Επιπλέον, πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η μεταλλαγμένη πρωτεΐνη επιφάνειας (spike protein) που παρατηρήθηκε σε μερικά στελέχη του αναγνωρίζεται επαρκώς από τα αντισώματα που δημιουργούν τα εμβόλια.

Αυτό γεννάει αισιοδοξία για τον έλεγχο της πανδημίας διά του εμβολιασμού.

Αν και όλοι οι ιοί εξελίσσονται, η σχετική γενετική σταθερότητα του SARS-CoV-2 αυξάνει την πιθανότητα της μακροχρόνιας κλινικής αποτελεσματικότητας του εμβολίου.

Η μακροχρόνια παρακολούθηση των ασθενών που συμμετέχουν σε κλινικές μελέτες θα είναι αναγκαία, πάντως, για να διερευνήσουμε τη διάρκεια της ανοσίας απέναντι στον ιό και την ανάγκη επανεμβολιασμού.

4. Εμβόλιο, επειδή «κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν» όπως έλεγε ο Ιπποκράτης. Αποτελεσματικός εμβολιασμός σημαίνει αποφυγή της νόσησης, με τις σοβαρές ή και θανατηφόρες επιπτώσεις της.

5. Η πορεία της πανδημίας θα είναι συνάρτηση της έγκρισης και διαθεσιμότητας εμβολίων, του αριθμού των εγκεκριμένων εμβολίων, του ποσοστού του πληθυσμού που θα θελήσει και θα μπορεί να εμβολιαστεί, της προσεκτικής τήρησης όλων των άλλων μέτρων (μάσκες, αποστάσεις, αποφυγή συνωστισμού) μέχρι να επιτευχθεί ανοσία αγέλης μέσω του εμβολιασμού, που προϋποθέτει δύο δόσεις εμβολίου για μέγιστη αποτελεσματικότητα.

Στις χώρες όπου όλες αυτές οι προϋποθέσεις θα πληρούνται –όπως ελπίζουμε ότι θα συμβεί και στην Ελλάδα–, είναι πολύ πιθανό η πανδημία να ελεγχθεί αποτελεσματικά και η ζωή των πολιτών να οδεύσει προς την ομαλοποίηση μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2021.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε, όμως, ότι ένα σημαντικό ποσοστό των 7 δισ. κατοίκων του πλανήτη δεν θα έχει πρόσβαση το 2021 σε κάποιο από τα εμβόλια, είτε γιατί οι ποσότητές τους δεν θα επαρκούν είτε λόγω των οικονομικών συνθηκών, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Εκεί, δυστυχώς, οι συνθήκες της επιδημίας θα παραμείνουν μέχρι να επέλθει συλλογική ανοσία μέσω νόσησης ή εμβολιασμού.

Πηγή