Μέσα από δύο χάρτες, αυτούς της Ελλάδας και της Ευρώπης που βάφονται πλέον με ανησυχητικό ρυθμό στα χρώματα συναγερμού της πανδημίας, προαναγγέλλεται η δύσκολη «μάχη» του χειμώνα και η αγωνία της κυβέρνησης να μην κλείσουν τα ρολά της χώρας, αλλά να κρατήσει ως το τέλος ανοιχτές την κοινωνία και την οικονομία, περιορίζοντας τα άλματα στους αριθμούς των ημερήσιων κρουσμάτων και των νεκρών – άρα τον κίνδυνο ασφυκτικής πίεσης στο δημόσιο σύστημα υγείας.
Πίσω από το «πορτοκαλί» και το «κόκκινο», που μαρτυρούν τη σφοδρότητα του δεύτερου κύματος του κοροναϊού, δεν υπάρχουν μόνο οι πρώτες τοπικές καραντίνες και περιοριστικά μέτρα οριζόντιας – ουσιαστικά – μορφής (όπως η χρήση μάσκας σε κάθε μετακίνηση των πολιτών, σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, ήδη από τα ξημερώματα του Σαββάτου), αλλά κρύβονται και νέα σενάρια, σκέψεις και επιχειρησιακά σχέδια για επόμενα βήματα αυστηροποίησης, εφόσον χρειαστούν. Στις τελευταίες ανακοινώσεις του Πρωθυπουργού, λένε οι πληροφορίες, δεν εξαντλήθηκε η εργαλειοθήκη κυβέρνησης και επιστημόνων. Αντιθέτως παραμένουν στο συρτάρι «όπλα» που αφορούν (και) μπλόκο στις μετακινήσεις των πολιτών εντός της επικράτειας, τη στιγμή που το κεφάλαιο «κλειστά – ανοιχτά σύνορα» ανοίγει στα επόμενα 24ωρα και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Στο μικροσκόπιο
Αυτό σημαίνει ότι στο μικροσκόπιο δεν μπαίνουν μόνο τα εθνικά σύνορα, αλλά και εκείνα που χωρίζουν τις περιφερειακές ενότητες της χώρας, με τους επιστήμονες να έχουν στη διάθεσή τους ακόμη ένα «όπλο», που αναμένουν να το ενεργοποιήσουν όταν κριθεί αναγκαίο. Ο υγειονομικός χάρτης ασφάλειας και προστασίας από τον Covid-19 διαθέτει ποικιλία χρωμάτων (από πράσινο έως και βαθύ κόκκινο) χωρίζοντας την Ελλάδα στα δύο.
Οι «πράσινες» και οι «κίτρινες» γεωγραφικές περιοχές είναι «παρθένες» ζώνες, υπό την έννοια ότι ο ιός SARS-CoV-2 δεν έχει καταφέρει να τις κατακτήσει. Αντιθέτως, για 19 περιφερειακές ενότητες – στις οποίες, σημειωτέον, κατοικεί ο μισός και πλέον πληθυσμός της χώρας – έχει σημάνει ο «πορτοκαλί» και ο «κόκκινος» συναγερμός. Μοιραία σε Κοζάνη και Καστοριά που βρίσκονται υπό καθεστώς lockdown, εκτός από την απαγόρευση κυκλοφορίας τη νύχτα, ισχύει και η απαγόρευση μετακίνησης εκτός των συνόρων της περιφερειακής ενότητας όπου ισχύουν τα μέτρα.
Και παρότι το «απαγορευτικό» στα ταξίδια αφορά μόνο τις ζώνες που έχουν ενταχθεί στο επίπεδο 4 «Αυξημένου Κινδύνου», στο τραπέζι βρίσκεται η πρόταση το μέτρο αυτό να επεκταθεί και στις περιοχές που βρίσκονται στο επίπεδο 3 «Αυξημένης Επιτήρησης» – ανάμεσά τους ενδεικτικά η Αττική, η Θεσσαλονίκη, η Αχαΐα και το Ηράκλειο. Το παράδειγμα της Κεντρικής Μακεδονίας είναι ενδεικτικό, καθώς το επιδημιολογικό φορτίο καταγράφεται «βαρύ» στη Θεσσαλονίκη και στις Σέρρες, την ώρα που, για παράδειγμα, η Βέροια και η Κατερίνη παραμένουν στις κίτρινες ζώνες. Η έκκληση που απηύθυνε ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας Νίκος Χαρδαλιάς στους κατοίκους της περιοχής ενόψει των επόμενων εορταστικών ημερών (γιορτή Αγίου Δημητρίου και 28η Οκτωβρίου) είναι ενδεικτική για εκείνα που έρχονται στην περίπτωση που οι πολίτες δεν επιδείξουν πειθαρχία, δεδομένης της κρίσιμης καμπής στην οποία βρίσκεται η χώρα. «Χρειάζεται προσοχή στις όποιες μετακινήσεις.
Διότι το να μεταφερθεί το ιικό φορτίο στην ευρύτερη περιοχή – είτε αφορά τις όμορες περιοχές είτε οποιαδήποτε ταξίδια – νομίζω θα είναι ολέθριο. Αρα, οπωσδήποτε μεγάλη προσοχή στις μετακινήσεις», είπε χαρακτηριστικά. Σύμφωνα με πληροφορίες, πάντως, τα επόμενα 24ωρα θα αποτελέσουν ακόμη ένα crash test, με τους ειδικούς να αξιολογούν την ανάγκη αξιοποίησης των εφεδρειών της διαθέσιμης εργαλειοθήκης, ενόσω υπό επεξεργασία τίθενται άλλες ενδεχόμενες αλλαγές στο καθεστώς των «κόκκινων» περιοχών, όπως η πιθανή απελευθέρωση του λιανεμπορίου.
Εθνικά σύνορα
Την ίδια στιγμή, σε ευρωπαϊκό επίπεδο αναζητείται ένας καλύτερος συντονισμός των εθνικών συνοριακών πολιτικών, προκειμένου να μην επιστρέψει ξαφνικά στην ΕΕ η κατάσταση απομόνωσης της περασμένης άνοιξης. Το θέμα, και συγκεκριμένα ο προσωρινός περιορισμός των μη αναγκαίων ταξιδιών προς την ΕΕ παράλληλα με τη διασυνοριακή ιχνηλάτηση επαφών και τις ρυθμίσεις περί καραντίνας, είναι βέβαιο ότι θα τεθεί επί τάπητος στο τραπέζι των 27 στις Βρυξέλλες, την ερχόμενη Πέμπτη.
Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι στις 29 Οκτωβρίου ο Κυριάκος Μητσοτάκης και οι ομόλογοί του θα συζητήσουν για ένα ευρύτερο πακέτο θεμάτων για τη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης, το οποίο θα εγκρίνει την προηγούμενη ημέρα η Κομισιόν.
Είναι σαφές ότι η πολιτική των συνόρων παραμένει αρμοδιότητα κάθε κράτους – μέλους και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που από την αρχή της υγειονομικής κρίσης είχε επιχειρήσει – αν και χωρίς μεγάλη επιτυχία – κοινό συντονισμό, θα επιμείνει στις «κατευθυντήριες γραμμές» παλεύοντας για ομοιομορφία. Προς το παρόν, στην ελληνική κυβέρνηση τηρούν στάση αναμονής και πάντως δεν έχουν στα σκαριά κάποια συνολική παρέμβαση, αν και θα πρέπει να αναμένονται… προσθαφαιρέσεις χωρών στον κατάλογο που αφορά αναστολές πτήσεων προς τη χώρα, ενόσω η ΕΕ επεξεργάζεται τις αλλαγές στη λίστα των επιτρεπόμενων πτήσεων από τρίτες χώρες.
Οι διαβουλεύσεις των 27 θα ανοίξουν τον κύκλο τακτικών τηλεδιασκέψεων τους επόμενους μήνες, με αντικείμενο αποκλειστικά την πανδημία – μια ιδέα που μοιράστηκε η γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ με τους ομολόγους της στην προ ημερών διά ζώσης Σύνοδο Κορυφής. Ευρωπαίοι παράγοντες επισημαίνουν την ανάγκη να αποφευχθεί οτιδήποτε θα απειλούσε με νέες αναταράξεις τις οικονομίες, ωστόσο δύσκολα μπορεί να προεξοφληθεί ο τρόπος που τα κράτη – μέλη θα αποφασίσουν να διαχειριστούν τα σύνορά τους μπροστά στην αναζωπύρωση της πανδημίας. Ενδεικτικό (και προφανώς ανησυχητικό) παράδειγμα, αυτό της Ουγγαρίας, που ανακοίνωσε επισήμως στην αρχή του φθινοπώρου την επιστροφή της σε συνθήκες άνοιξης, με σφράγισμα των συνόρων της για τους αλλοδαπούς, ανεξάρτητα από τη χώρα προέλευσής τους, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων.
Εξού και πληθαίνουν οι ευρωπαϊκές φωνές (επιτρόπων κ.ά.) για έγκαιρο και μεγαλύτερο συντονισμό στην κατεύθυνση να προστατευθεί το «δικαίωμα της ελεύθερης μετακίνησης». Ηδη πάντως η Κομισιόν έχει προτείνει την εξέταση κοινών κριτηρίων πριν από τις αποφάσεις των κυβερνήσεων για επιβολή περιορισμών στους ταξιδιώτες, ενώ σε λειτουργία είναι η πλατφόρμα Re-open EU – ένας διαδραστικός χάρτης με τα ισχύοντα εθνικά μέτρα, πληροφορίες για τους επισκέπτες της κάθε χώρας κ.λπ.
Μάρθα Καϊτανίδη