Κώστας Βενιζέλος
Κινήσεις στη γεωπολιτική σκακιέρα συνεχίζει να κάνει η Άγκυρα, η οποία κορυφώνει την ένταση στην ανατολική Μεσόγειο. Καθίσταται σαφές πως η Τουρκία είναι αποφασισμένη να δημιουργήσει τετελεσμένα μεταφέροντας την πίεση και τα διλήμματα στην πλευρά της Ελλάδος.
Ενώπιον της τουρκικής ηγεσίας, που έχει πλέον στις επιλογές της ένα θερμό επεισόδιο με την Ελλάδα, υπάρχουν διάφορα σενάρια, που συνδέονται και με τον τρόπο μεθόδευσης των επιδιώξεων της στην ανατολική Μεσόγειο.
Πρώτο σενάριο, να προχωρήσει σε σεισμικές έρευνες νοτίως της Κρήτης, εκ μέρους της Λιβύης, σε απόσταση 6-12 ναυτικών μιλίων από ελληνικές ακτές. Τούτο θα είναι μια πολύ σοβαρή παραβίαση.
Δεύτερο σενάριο, να προχωρήσει σε σεισμικές έρευνες σε απόσταση ολίγον πέραν των 12 ναυτικών μιλίων. Κι αυτό θα θεωρείται πολύ σοβαρή παραβίαση.
Τρίτο σενάριο, να προχωρήσει σε σεισμικές έρευνες κοντά στη μέση γραμμή μεταξύ Ελλάδος και Λιβύης. Αυτό θα είναι παραβίαση, ενώ η Άγκυρα θα «ανοίγει λογαριασμό» στην περιοχή, κλιμακώνοντας σταδιακά.
Τέταρτο σενάριο, να προχωρήσει στην περιοχή μεταξύ Ελλάδος και Κύπρου. Αυτή η κίνηση πέραν από την αμφισβήτηση των θαλάσσιων περιοχών, επιχειρεί να προλάβει και το ενδεχόμενο Αθήνα και Λευκωσία να προχωρήσουν στον καθορισμό των μεταξύ τους ΑΟΖ. Τούτο το θέμα, βέβαια, χρονολογείται, αν και πληροφορίες αναφέρουν πως εξετάζεται λόγω των εξελίξεων της τελευταίας περιόδου.
Οποιοδήποτε σενάριο και να ισχύσει, επί της ουσίας η Άγκυρα προχωρεί στην εφαρμογή του λεγόμενου τουρκολιβυκού μνημονίου και γενικότερα του μεγαλεπήβολου οράματος της «Γαλάζιας Πατρίδας». Δεν πρέπει να θεωρείται τυχαίο το γεγονός ότι είχε κληθεί, την περασμένη Πέμπτη, στην Άγκυρα ο υποτακτικός της, ο ηγέτης του καθεστώτος της Τρίπολης, αλ Σάρατζ, για να προχωρήσει η διαδικασία των σεισμικών ερευνών στη βάση του Μνημονίου και στη συνέχεια να αρχίσουν γεωτρήσεις.
Αυτή η αποφασιστικότητα της Τουρκίας φέρνει την Αθήνα προ των ευθυνών της. Παρά το γεγονός ότι για μια μεγάλη περίοδο η Ελλάδα υποβάθμιζε τις τουρκικές κινήσεις, τις τελευταίες εβδομάδες φαίνεται να υπάρχει ένας προβληματισμός για τις προθέσεις της Άγκυρας.
Είναι προφανές πως η Τουρκία προχωρώντας στην υλοποίηση των σχεδιασμών δοκιμάζει τις αντοχές της Αθήνας. Πολιτικές και διπλωματικές πηγές στην ελληνική πρωτεύουσα εκτιμούν πως για πρώτη φορά βρισκόμαστε πολύ κοντά σε θερμό επεισόδιο με απρόβλεπτη κατάληξη.
Το ερώτημα που τέθηκε σε αρμόδια πηγή στην Αθήνα για το πώς θα αντιδράσει η Ελλάδα εάν η Τουρκία προχωρήσει σε έρευνες στην ελληνική θαλάσσια περιοχή απαντήθηκε ως εξής: Δεν έχουμε επιλογή παρά να αντιδράσουμε.
Είναι σαφές πως καμία ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να αντέξει το βάρος εάν με τον ένα άλλο τρόπο «καταπιεί» νέα τελεσμένα από την Τουρκία. Θα αναγκασθεί σε παραίτηση.
Την ίδια ώρα, είναι σαφές πως στην Αθήνα αναμένουν, όταν οι εξελίξεις φθάσουν στο παρά πέντε μιας σύγκρουσης, πως θα υπάρξουν παρεμβάσεις από τρίτους. Στην Αθήνα εκτιμούν πως θα υπάρξει παρέμβαση από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Βεβαίως, τα όσα διαδραματίζονται στο εσωτερικό των ΗΠΑ δυσκολεύουν την όποια εμπλοκή, ενώ υπενθυμίζεται πως η χώρα διανύει προεκλογική περίοδο. Την ίδια ώρα, θα πρέπει να σημειωθεί πως οι Αμερικανοί διανύουν και μια περίοδο στρατηγικής αμηχανίας, ενώ είναι απόντες- με επιλογή τους- από την περιοχή. Αυτό το στρατηγικό κενό επιχειρεί να καλύψει η Άγκυρα, παρόλο που υπάρχουν κι άλλοι παίκτες δυνατότεροι που προαλείφονται για τον ρόλο αυτό, όπως είναι η Ρωσία αλλά και η Κίνα.
Πέραν των πιο πάνω, οι ΗΠΑ παραπέμπουν την Ελλάδα και την Τουρκία σε διάλογο για να λύσουν τις διαφορές τους. Ποιες είναι, όμως, οι διαφορές; Η Άγκυρα έχει γκριζάρει ελληνικές θαλάσσιες περιοχές ( όπως έπραξε και στην Κύπρο), τις διεκδικεί και τώρα προχωρεί στην αρπαγή τους. Σε ένα ενδεχόμενο διάλογο θα συζητηθεί ένας συμβιβασμός για τις «γκρίζες περιοχές»; Αυτό επιδιώκει η Τουρκία!
Είναι σαφές πως η παθητική αντιμετώπιση των τουρκικών επεκτατικών κινήσεων από την Αθήνα έχει φέρει τις εξελίξεις στο παρά πέντε μιας ενδεχόμενης κρίσης. Τώρα, λοιπόν, που έχει φθάσει ο κόμπος στο χτένι, επιχειρείται να προβληθεί μια διαφορετική προσέγγιση, περισσότερο σε σχέση με τη ρητορική που υιοθετείται στη δημόσια σφαίρα.
ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑΚΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑ
Στη Λευκωσία, βιώνοντας τις συνεχιζόμενες τουρκικές επεκτατικές κινήσεις, τόσο στην ΑΟΖ όσο και στο έδαφος, έχουν ξεκινήσει παρασκηνιακά μια εκστρατεία ενημέρωσης κυβερνήσεων, ενώ στόχος είναι η αναβάθμιση κοινών δράσεων. Το βασικό επιχείρημα είναι πως η τουρκική επιθετικότητα επηρεάζει όλες τις χώρες της περιοχής, αλλά και ευρύτερα. Οι κινήσεις της Λευκωσίας γίνονται παράλληλα και στην Ε.Ε., τόσο με τα θεσμικά όργανα όσο και με εταίρους. Η χρονική συγκυρία ενδεχομένως να βοηθήσει ώστε να υπάρξουν αποτελέσματα.
ΧΑΛΑΣΑΝ ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΗ ΕΚΛΟΓΗ ΜΠΟΖΚΙΡ
Η Κυπριακή Δημοκρατία κινήθηκε έντονα σε διπλωματικό επίπεδο και έσπασε τη σιωπηρή διαδικασία, αποτρέποντας πανηγυρικώς, διά βοής, εκλογή στη θέση του προέδρου της 75ης Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης, του Τούρκου βουλευτή και πρώην διπλωμάτη, Βολκάν Μποζκίρ. Ως αποτέλεσμα της παρέμβασης αυτής, αν και ο Μποζκίρ θα εκλεγεί ούτως ή άλλως, καθώς δεν υπάρχει άλλος υποψήφιος, θα διεξαχθεί εκλογική διαδικασία και θα μετρήσουν τα λευκά και η αποχή. Είναι σαφές πως η Κύπρος δεν θα μπορούσε να αποδεχθεί σε καμία περίπτωση την προδιαγεγραμμένη εκλογή του εκπροσώπου της κατοχικής δύναμης. Ως εκ τούτου, κινητοποιήθηκε το ΥΠΕΞ με επαφές στο ψηλότερο επίπεδο.
Κύπρος και Αρμενία απέστειλαν κοινή επιστολή, με την οποία εξηγούν τους λόγους που αντιτίθενται στην εκλογή του Τούρκου αξιωματούχου. Γίνεται αναφορά στις απειλές και επιθετικές ενέργειες της κατοχικής Τουρκίας κατά της Κύπρου, την κατοχή τμήματος της χώρας, καθώς και την παράνομη ανακήρυξη ψευδοκράτους. Στην επιστολή αναφέρεται πως η Τουρκία εδώ και 30 χρόνια επιβάλλει εμπάργκο στην Αρμενία, ενώ αρνείται τη γενοκτονία.
Η Ελλάδα απέστειλε χωριστή επιστολή, με την οποία επίσης έσπασε τη σιωπηρή διαδικασία. Η κίνηση αυτή φαίνεται να έχει σχέση με το γεγονός ότι βρίσκεται στην ίδια περιφερειακή ομάδα του ΟΗΕ, της Δυτικής Ευρώπης, ενώ η Κύπρος ανήκει στην ασιατική!
Η Αθήνα δεν αντέδρασε όταν υποβλήθηκε η τουρκική υποψηφιότητα καθώς, όπως εξηγεί στην επιστολή προς τον πρόεδρο της Γενικής Συνέλευσης, ήθελε να επιδείξει καλή θέληση έναντι της Άγκυρας.
Στη συνέχεια, όμως, η τουρκική συμπεριφορά- καθημερινές παραβιάσεις, εργαλειοποίηση μεταναστών, τα γεγονότα στον Έβρο, οι κινήσεις αμφισβήτησης της ελληνικής κυριαρχίας- οδήγησαν την Αθήνα να αντιδράσει.
Πληροφορίες αναφέρουν πως επιστολή έχει αποσταλεί- μετά την Κύπρο, Αρμενία, Ελλάδα- και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η επιστολή αναφέρεται στη συμπεριφορά της Άγκυρας στην περιοχή. Σημειώνεται πως κι άλλες χώρες ετοιμάζονται να αποστείλουν επιστολές, με τις οποίες να εκφράζουν την αντίθεσή τους στην εκλογή Μποζκίρ.