Η δρομολόγηση της ευρωπαϊκής πορείας των Σκοπίων πέρασε στα ψιλά λόγω κορονοϊού καθώς μεσούσης της πανδημίας το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ στις 25 Μαρτίου αποφάσισε με τη γραπτή διαδικασία «την έναρξη διαπραγματεύσεων προσχώρησης με» τα Σκόπια. Η απόφαση αυτή στη συνέχεια επικυρώθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 26 Μαρτίου το οποίο συνεδρίασε με τηλεδιάσκεψη για να ακολουθήσει την επόμενη ημέρα η ανακοίνωση της επίσημης ένταξης των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ.
Και ενώ στην Ελλάδα οι διάφοροι κύκλοι παρουσίαζαν την ευρωπαϊκή πορεία των Σκοπίων ως δήθεν «κλειδωμένη» και μη αναστρέψιμη, η Βουλγαρία ήρθε να ταράξει τα νερά. Έτσι ο Βούλγαρος Υπουργός Άμυνας Κρασιμίρ Καρακατσάνοφ κάλεσε τα Σκόπια πρώτα να μάθουν ιστορία αν θέλουν να έχουν ευρωπαϊκό μέλλον (Sputnik 31/3/2020). Και συμπλήρωσε με νόημα ότι τα Σκόπια δεν θα μπορέσουν να ενταχθούν στην ΕΕ αν δεν σταματήσουν να οικειοποιούνται και να παραποιούν στην ιστορία. Και αν αυτά τα λέει η Βουλγαρία φανταστείτε τι θα έπρεπε άραγε να λέει η Ελλάδα μιας και τα Σκόπια συνεχίζουν την καπηλεία του ονόματος της Μακεδονίας μας και της ιστορίας μας,
Ακολούθησε η δημοσιοποίηση των τεσσάρων όρων που έθεσε η Βουλγαρία στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ στις 25 Μαρτίου 2020 προκειμένου να επιτρέψει να προχωρήσουν οι ενταξιακές διαδικασίες των Σκοπίων (protothema 17/4/2020).
Ειδικότερα η Σόφια ζήτησε από τα Σκόπια να ξεχάσουν κάθε αναφορά σε δήθεν μακεδονική γλώσσα και δήθεν μακεδονική μειονότητα στη Βουλγαρία αν θέλουν να συνεχίσουν την ευρωπαϊκή τους πορεία. Η αντίδραση αυτή της Βουλγαρίας αναδεικνύει για άλλη μια φορά ότι η πορεία των Σκοπίων προς την ΕΕ θα συνεχίσει να είναι προβληματική και ότι είναι στο χέρι της Ελλάδας να κόψει το βήχα στους σκοπιανούς που συνεχίζουν την αλυτρωτική τους πολιτική μιλώντας για δήθεν μακεδονική εθνότητα, δήθεν μακεδονική γλώσσα, δήθεν μακεδονική ιθαγένεια, δήθεν Μακεδονία του Αιγαίου κλπ.
Και όλα αυτά σε μια φάση που η οικονομία των Σκοπίων δοκιμάζεται από τον κορονοϊό, η ανεργία αναμένεται να ξεπεράσει το 20% και τα Σκόπια έχουν ήδη καταφύγει στο ΔΝΤ το οποίο και ενέκρινε δάνειο 176,5 εκατ. ευρώ για τη στήριξη της σκοπιανής οικονομίας (IMF Press Release 10/4/2020).
Η ευρωπαϊκή πορεία των Σκοπίων είναι καθοριστικής σημασίας για την επιβίωση αυτή καθ΄ αυτή του μορφώματος το οποίο έχει ενθυλακώσει πακτωλό ευρωπαϊκών κονδυλίων τα τελευταία χρόνια.
Σύμφωνα λοιπόν με επίσημα στοιχεία της ΕΕ το 82% των σκοπιανών εξαγωγών κατευθύνεται στην ΕΕ, ενώ ο συνολικός όγκος του εμπορίου μεταξύ ΕΕ και Σκοπίων το 2018 ανήλθε σε 10,5 δις ευρώ και η συνολική συμβολή της ΕΕ στις άμεσες επενδύσεις στα Σκόπια το 2018 έφτασε στα 495,2 εκατ. ευρώ.
Ταυτόχρονα τα Σκόπια πήραν στο διάστημα 2007-2020 ως προενταξιακή βοήθεια 1,25 δις ευρώ. Επίσης από το 1999 έλαβαν χαμηλότοκα δάνεια ύψους 818 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ενώ από το 2009 και μετά έλαβαν επιπλέον 180,1 εκατ. ευρώ υπό μορφή επενδυτικών χορηγήσεων που είχαν ως αποτέλεσμα τη μόχλευση επενδύσεων ύψους 2,1 δις ευρώ.
Στο διάστημα 2015-2019 τουλάχιστον 2.300 σκοπιανοί φοιτητές και καθηγητές αξιοποίησαν το πρόγραμμα Έρασμος, ενώ μόλις πρόσφατα τα Σκόπια έλαβαν από τις Βρυξέλλες με αφορμή την αντιμετώπιση του κορονοϊού συνολικά 66 εκατ. ευρώ εκ των οποίων 4 εκατ. για αντιμετώπιση άμεσων αναγκών, 50 εκατ. για στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης, 9 εκατ. για στήριξη του ιδιωτικού τομέα και 3 εκατ. για άμεση ενίσχυση του προϋπολογισμού.
Επιπλέον θα πρέπει να τονιστεί ότι πέραν των γεωστρατηγικών ζητημάτων που έχουν σχέση με τη μελλοντική ένταξη των Σκοπίων στην ΕΕ, η υποψηφιότητά του μορφώματος δεν πληροί καν τα κριτήρια που έχει θέσει η ΕΕ για οιαδήποτε μελλοντική ένταξη, μιας και πρόκειται για κράτος παρία (rogue state) στο οποίο επικρατεί η διαφθορά, η εγκληματικότητα, η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, η έλλειψη κράτους δικαίου και δημοκρατικών θεσμών.
Αυτό επιβεβαιώνεται ακόμη και στη φάση της πανδημίας καθώς ο Πρόεδρος του μορφώματος παράτεινε για άλλες τριάντα μέρες την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης γεγονός που έχει οδηγήσει σε τεράστια πολιτική κρίση και σε παραπομπή της υπόθεσης στο Συνταγματικό Δικαστήριο των Σκοπίων. Άλλωστε όπως αναφέρουν διάφοροι νομικοί κύκλοι στα Σκόπια από τα 120 διατάγματα που εκδόθηκαν δήθεν λόγω της έκτακτης κατάστασης της πανδημίας μόνο τα 40 αφορούσαν τον κορονοϊό.
Τέλος τα Σκόπια είναι και στο στόχαστρο των Βρυξελλών καθώς συνεχίζουν τις αμφισημίες σε σχέση με τις ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της κρατικής Turkish Petroleum Corporation λόγω των παράνομων τουρκικών γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ.
Όλοι εμείς που με συνέπεια παλέψαμε ενάντια στην κατάπτυστη Συμφωνία των Πρεσπών θα πρέπει να στείλουμε το μήνυμα ότι η Ελλάδα διαθέτει, ενόψει της μελλοντικής συνεδρίασης του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ για το διαπραγματευτικό πλαίσιο της προσχώρησης των Σκοπίων στην ΕΕ, όλα τα θεσμικά και διπλωματικά εργαλεία προκειμένου να κλείσει τον ευρωπαϊκό δρόμο των Σκοπίων και να θέσει σε «πολιτική καραντίνα» αορίστου διαρκείας το μόρφωμα προκειμένου επιτέλους να καταργηθεί η κατάπτυστη Συμφωνία των Πρεσπών.
Νότης Μαριάς,
Καθηγητής Θεσμών ΕΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην Ευρωβουλευτής