γράφει ο Δρ. Παναγιώτης Σφαέλος.
Η χώρα μας βρίσκεται κυριολεκτικά στο μάτι του κυκλώνα των γεωπολιτικών εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Ένας ενεργειακός πόλεμος είναι σε εξέλιξη και υπάρχει μεγάλη ρευστότητα και ανασφάλεια. Η Τουρκία του Ερντογάν παίζει ένα πολυεπίπεδο γεωπολιτικό παιχνίδι αμφισβητώντας το Διεθνές Δίκαιο προσπαθώντας να δημιουργήσει τετελεσμένα σε Αιγαίο, Κύπρο και σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο. Συμμαχεί με τη Ρωσία ενώ ταυτόχρονα παίζει και το παιχνίδι της Δύσης με την εισβολή στη Συρία. Ταυτόχρονα, εκβιάζει την Ευρώπη με το μεταναστευτικό. Η θέση της Ελλάδας είναι στρατηγικής σημασίας αν και οι ηγέτες μας δεν δείχνουν να το κατανοούν και συμπεριφέρονται σαν τον αδύναμο κρίκο της περιοχής. Πραγματικά, ένα φοβικό σύνδρομο διακατέχει την ελληνική εξωτερική πολιτική. Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να εκμεταλλευθεί τη θέση της και να μην είναι ουραγός των εξελίξεων.
Η αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στο Αιγαίο είναι ένα παιχνίδι της Άγκυρας που μας οδηγεί σε περιπέτειες με πιθανή προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, όπου η Ελλάδα θα βγει χαμένη. Η μόνη διαφορά με την Τουρκία είναι η υφαλοκρηπίδα και η οριοθέτηση ΑΟΖ, ενώ η Τουρκία έχει θέσει θέματα αναθεώρησης της Συνθήκης της Λωζάννης και αμφισβήτησης της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο με αποστρατικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και τη νομιμοποίηση των γκρίζων ζωνών. Η Τουρκία ξεκάθαρα ζητά συνδιαχείριση και συνεκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου στο Αιγαίο. Η Τουρκία δηλαδή θα νομιμοποιήσει τις αξιώσεις της στη Χάγη και θα ζητά «δίκαιη» μοιρασιά. Συνεπώς, η Χάγη πρέπει να αποφευχθεί παρά τις εγχώριες «μοιρολατρικές» φωνές που μιλούν για το αναπόφευκτο της προσφυγής στη Χάγη.
Άλλο ένα γεωπολιτικό παιχνίδι της Άγκυρας είναι το μνημόνιο συνεργασίας Τουρκίας-Λιβύης. δια του οποίου οι ΑΟΖ των δύο χωρών ενώνονται, παρακάμπτοντας την Ελλάδα, η οποία δεν έχει ανακηρύξει ακόμα ΑΟΖ. Αυτό το μνημόνιο παραβιάζει κάθε έννοια Διεθνούς Δικαίου, καθώς δημιουργεί Τουρκική ΑΟΖ εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων. Και όταν αρχίσει η Τουρκία να κάνει γεωτρήσεις νοτίως της Κρήτης, πως θα αντιμετωπίσουμε αυτή την πρόκληση; Αυτό το κάνει ήδη στην ΑΟΖ της Κύπρου η Τουρκία δημιουργώντας τετελεσμένα. Η Τουρκία συμπεριφέρεται αλλαζονικά και επιθετικά. Η Τουρκία είναι κατά του αγωγού East Med που θα απεξαρτήσει ενεργειακά την Ευρώπη και τις ΗΠΑ από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες και θέλει με κάθε τρόπο να αποκλείσει αυτή τη συνεργασία Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ. Η Τουρκία υποστηρίζει τα ενεργειακά συμφέροντα της Ρωσίας μέσω του αγωγού Turkish Stream που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από τη Ρωσία στην Τουρκία και στη συνεχεία στη Βουλγαρία, τη Σερβία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία.
Η ρώσο-τουρκική ενεργειακή συνεργασία μπορεί να περιοριστεί μόνο μέσω της συνεργασίας της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ στον ενεργειακό τομέα. Ιδιαίτερα, η συνεργασία με το Ισραήλ θα είναι κορυφαίας σημασίας ώστε η Ελλάδα να προστατευθεί από την Τουρκική προκλητικότητα. Τα συμφέροντα Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και Αιγύπτου είναι κοινά στην περιοχή. Η ενίσχυση της συνεργασίας και στον στρατιωτικό τομέα θα ήταν κομβικής σημασίας.
Η Τουρκία επίσης ελέγχει τις μεταναστευτικές ροές. Χρησιμοποιεί τη μετανάστευση ως μοχλό πίεσης προς την Ελλάδα και την Ευρώπη. Ενώ, από το 2016, υπάρχει συμφωνία Ευρώπης-Τουρκίας για την επαναπροώθηση μεταναστών στην Τουρκία, η Τουρκία δεν την εφαρμόζει ή την εφαρμόζει κατά το δοκούν. Οι μετανάστες και οι πρόσφυγες εγκλωβίζονται στην Ελλάδα αφού λόγω Δουβλίνου, η Ελλάδα, ως πρώτη χώρα υποδοχής πρέπει να εξετάσει το αίτημα τους για άσυλο ενώ πολλά ευρωπαϊκά κράτη έχουν κλείσει τα σύνορα τους. Τα νησιά ασφυκτιούν ενώ οι ροές αυξάνονται καθημερινά. η Ελλάδα πρέπει να πιέσει για αναθεώρηση της Σύμβασης του Δουβλίνου για το άσυλο και να γίνει μια συμφωνία ίσης κατανομής των αιτούντων άσυλο. Επίσης, πρέπει να ζητήσουμε μια νέα συμφωνία επιστροφής μεταναστών και προσφύγων στην Τουρκία με επιτήρηση από την ΕΕ. Αν θέλει να έχει ευρωπαϊκή προοπτική, η Τουρκία πρέπει να σταματήσει τον εκβιασμό μέσω του μεταναστευτικού και να εφαρμόσει τα συμφωνηθέντα.
Σε αυτό το ρευστό και επικίνδυνο γεωπολιτικό περιβάλλον, η Ελλάδα πρέπει να ασκήσει μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική. Να μην έχει φοβικά σύνδρομα και να αποκομίζει οφέλη από την γεωστρατηγική της θέση. Η Τουρκία αυτό κάνει επί της ουσίας με μια μακρόπνοη εξωτερική πολιτική. Σε αντίθεση με την Τουρκία όμως, η Ελλάδα έχει με το μέρος της το Διεθνές Δίκαιο, αφού δεν αμφισβητεί την κυριαρχία καμιάς γειτονικής χώρας. Πρέπει να ανακηρύξουμε ΑΟΖ και να οριοθετήσουμε τα όρια με την ΑΟΖ της Κύπρου. Αυτό θα ακύρωνε εν τοις πράγμασι το μνημόνιο Τουρκιάς-Λιβύης. Οι συγκυρίες είναι με το μέρος μας καθώς οι σχέσεις Τουρκιάς και Δύσης κλονίζονται και είναι μια καλή ευκαιρία να καλύψουμε το συμμαχικό κενό που εκμεταλλευόταν η Τουρκία μέχρι τώρα.