Της Εριφύλης Πετράκου
Μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών, κυρίαρχη ήταν η πεποίθηση στη γειτονική χώρα πως η ευρωατλαντική της πορεία, θα είναι στρωμένη με ροδοπέταλα. Τα πράγματα όμως εξελίχθηκαν διαφορετικά. Μπορεί να κάμφθηκαν οι ελληνικές ενστάσεις μετά την αλλαγή στο όνομα και το Σύνταγμα της Βόρειας Μακεδονίας, αλλά προέκυψαν διαφορετικά εμπόδια.
Οι εκκλήσεις και οι προειδοποιήσεις των άλλων Ευρωπαίων ηγετών, δεν άλλαξαν τη γνώμη του Εμανουέλ Μακρόν, που άσκησε βέτο στην έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ. Οι ενστάσεις του Γάλλου προέδρου, δεν αφορούν άλλωστε την πορεία των μεταρρυθμίσεων στη Βόρεια Μακεδονία αλλά την ίδια τη διαδικασία της διεύρυνσης της ΕΕ.
Όσον αφορά την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ, για να ολοκληρωθεί πρέπει και τα 29 κράτη μέλη να επικυρώσουν το πρωτόκολλο προσχώρησης, που πρώτη κύρωσε η Ελλάδα. Στόχος του ΝΑΤΟ είναι να ολοκληρωθούν άμεσα οι εθνικές διαδικασίες και σίγουρα πριν τις πρόωρες εκλογές στη Βόρεια Μακεδονία στις 12 Απριλίου. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ισπανίας, όπου η διαδικασία επικύρωσης καθυστερεί λόγω του πολιτικού αδιεξόδου και δεν πρόκειται να λήξει πριν τις εκλογές που θα γίνουν στη χώρα στις 10 Νοεμβρίου.
Μπορεί όμως μέσα σε όλη αυτή την αναταραχή να αλλάξει στάση η Ελλάδα σχετικά με την ευρωατλαντική πορεία της γείτονος;
Η Συμφωνία των Πρεσπών προβλέπει τα εξής: «Το Πρώτο Μέρος (Ελλάδα) συμφωνεί να μην αντιταχθεί στην υποψηφιότητα ή την ένταξη του Δεύτερου Μέρους (Βόρεια Μακεδονία), υπό το όνομα και τις ορολογίες του Άρθρου 1 (3) της παρούσας Συμφωνίας, σε διεθνείς, πολυμερείς και περιφερειακούς Οργανισμούς και θεσμούς(ΝΑΤΟ, ΕΕ), όπου το Πρώτο Μέρος είναι μέλος».
Ο διεθνολόγος Κωνσταντίνος Φίλης, ο εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, εξήγησε στο skai.gr πως σε ένα ακραίο σενάριο στο οποίο η Βόρεια Μακεδονία θα σταματούσε να εφαρμόζει τη Συμφωνία των Πρεσπών, η Ελλάδα θα είχε τεχνικά τη δυνατότητα να «μπλοκάρει» την ένταξή της στο ΝΑΤΟ αλλά «πολιτικοδιπλωματικά δεν υπάρχουν περιθώρια για κάτι τέτοιο» ενώ το αντίθετο φαίνεται πως ισχύει για την περίπτωση της ΕΕ.
«Τεχνικά θα μπορούσε να γίνει. Νομίζω όμως, ότι πολιτικοδιπλωματικά, δεν υπάρχουν περιθώρια για να συμβεί κάτι τέτοιο. Η ένταξη της γείτονος στο ΝΑΤΟ, μοιάζει σε εμένα χωρίς επιστροφή, παρότι –επαναλαμβάνω, τεχνικά υπάρχει η δυνατότητα».
Για την διαδικασία έντασης στο ΝΑΤΟ
Ο κ. Φίλης εξήγησε ότι οι πρόσφατες δηλώσεις Ζάεφ περί μερικού παγώματος της Συμφωνίας των Πρεσπών, έγιναν με το βλέμμα στραμμένο στο εσωτερικό και δεν είναι τόσο προβληματικές από μόνες τους.
«Αν παρόλα αυτά πάμε σε ένα ακραίο σενάριο όπου η γειτονική χώρα περάσει από λεκτικό σε πρακτικό πεδίο και φτάσει να αμφισβητεί ή πολύ περισσότερο να μην εφαρμόζει τη συμφωνία των Πρεσπών, πράγμα που προς το παρόν δεν έχει συμβεί, ασφαλώς η ελληνική πλευρά έχει το δικαίωμα βέτο, επειδή μιλάμε για έναν διακυβερνητικό οργανισμό όπως το ΝΑΤΟ».
Σχολιάζοντας ένα ακόμα πιο ακραίο σενάριο, με βάση το οποίο η Ελλάδα επιδιώξει να μπλοκάρει την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ, ο κ. Φίλης σημείωσε ότι κάτι τέτοιο μπορεί τεχνικά να είναι δυνατό, αλλά θα έχει δυο αρνητικές συνέπειες: «Πρώτον διότι εμείς κυρώσαμε πρώτοι το πρωτόκολλο, θα αναιρούσαμε τους εαυτούς μας. Δεύτερον, ακόμη και να επικαλεστούμε ότι η γειτονική χώρα δεν έχει τηρήσει τα συμφωνηθέντα, θα είναι δύσκολο να επιχειρηματολογήσουμε γιατί προβαίνουμε σε μια όσο ακραία ενέργεια», τόνισε χαρακτηριστικά.
«Τεχνικά θα μπορούσε να γίνει. Νομίζω όμως, ότι πολιτικοδιπλωματικά, δεν υπάρχουν περιθώρια για να συμβεί κάτι τέτοιο. Η ένταξη της γείτονος στο ΝΑΤΟ, μοιάζει σε εμένα χωρίς επιστροφή, παρότι –επαναλαμβάνω, τεχνικά υπάρχει η δυνατότητα».
Για την διαδικασία ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση
«Ως προς την ένταξη στην ΕΕ, θεωρώ ότι πάγια θέση της Ελλάδος ήταν, είναι και θα παραμείνει η ένταξη των κρατών των δυτικών Βαλκανίων στην ευρωπαϊκή οικογένεια», αναφέρει ο κ. Φίλης και εξηγεί ότι όπως αποδείχθηκε, το πρόβλημα δεν ήταν τελικά η Ελλάδα αλλά η Γαλλία, συνεπικουρούμενη από την Ολλανδία και τη Δανία.
Ο κ. Φίλης εκτίμησε ότι η Γαλλία θα πιεστεί πολύ στο αμέσως επόμενο διάστημα, προκειμένου να δώσει το πράσινο φως για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Όπως τόνισε η ιταλική προεδρία, θα επιδιώξει εξελίξεις ακόμη και μέσα στο Νοέμβριο, ωστόσο είναι μικρό το χρονικό διάστημα για να «αναδιπλωθούν οι Γάλλοι».
«Βλέπουμε ότι υπάρχουν έντονες διεργασίες και πιέσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Δεν θα απέκλεια το σενάριο η ΕΕ πριν τις εκλογές του Απριλίου, μέσα στο 2020 να ληφθεί επιτέλους η απόφαση ώστε να λάβει η γειτονική χώρα ημερομηνία ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Αυτό θα ήταν και ένα δώρο, μια επιβράβευση στον Ζόραν Ζάεφ για τη Συμφωνία των Πρεσπών», σημείωσε ο κ. Φίλης.