Με τον χρωστήρα των ζωγράφων του 19ου αιώνα
«Μια φορά εβαπτίστημεν με το λάδι, βαπτιζόμεθα και μία με το αίμα δια την ελευθερίαν της πατρίδος μας»
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
ΨΑΡΙΑΝΟΣ ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ (ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΡΙΕΖΗΣ)
Χαρές και πλούτη να χαθούν, και τα βασίλεια, κι όλα
τίποτε δεν είναι, αν στητή μέν’ η ψυχή κι ολόρθη
κι εμπρός! Σημαία και σπαθί, ψυχή, ψυχή και νίκη!
πέφτουμ’ εμείς, το έργο μας για την πατρίδα μένει.
Διονύσιος Σολωμός
Η ΟΡΚΟΜΩΣΙΑ ΤΩΝ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ (ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΒΡΥΖΑΚΗΣ)
Ω βασιλεύ του κόσμου, ορκίζομαι σε σε,
στην γνώμην των τυράννων, να μην έλθω ποτέ.
Μήτε να τους δουλεύσω, μήτε να πλανηθώ,
εις τα ταξίματά τους, για να παραδοθώ.
Εν όσω ζω στον κόσμον, ο μόνος μου σκοπός,
για να τους αφανίσω, θε νάναι σταθερός.
Πιστός εις την πατρίδα, συντρίβω τον ζυγόν,
αχώριστος για ναμαι, υπό τον στρατηγόν.
Κι αν παραβώ τον όρκον, ν’ αστράψ’ ο ουρανός,
και να με κατακάψη, να γένω σαν καπνός.
Ρήγας Βελενστινλής
ΚΑΡΑΟΥΛΙ (ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΒΡΥΖΑΚΗΣ)
ΠΥΡΠΟΛΗΣΗ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΝΑΥΑΡΧΙΔΑΣ (ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΛΥΤΡΑΣ)
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΨΑΡΡΩΝ (ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΥΖΗΣ)
Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη,
περπατώντας η δόξα μονάχα
μελετά τα λαμπρά παλικάρια
και στεφάνι στην κόμη φορεί
καμωμένο από λίγα χορτάρια
που απόμειναν στην έρημη γη.
ΤΟ ΠΑΙΔΟΜΑΖΩΜΑ (ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΥΖΗΣ)
Το 1601 με φιρμάνι της Υψηλής Πύλης προς τις οθωμανικές αρχές της Ρούμελης, που είχε ημερομηνία 29 Μάρτιου, ορίζεται ότι: «Οι νέοι των απίστων (που προορίζονται για γενίτσαροι) έπρεπε να είναι καλλίμορφοι, αρτιμελείς και προς πόλεμον κατάλληλοι… Όταν κανείς αντιστεί εις την παράδοσιν των γενιτσάρων ν’ απαγχονίζεται ευθύς εις το κατώφλι της θύρας του…
ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΥΖΗΣ)
Απ’ έξω μαυροφόρ’ απελπισιά,
πικρής σκλαβιάς χειροπιαστό σκοτάδι,
και μέσα στη θολόκτιστη εκκλησιά,
στην εκκλησιά, που παίρνει κάθε βράδυ
την όψη του σχολειού,
το φοβισμένο φως του καντηλιού
τρεμάμενο τα ονείρατα αναδεύει,
και γύρω τα σκλαβόπουλα μαζεύει.