Η Ελλάδα, όπως και πολλές χώρες της Ευρώπης, βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σιωπηρή αλλά βαθιά κρίση: τη δραματική μείωση των γεννήσεων και τη σταθερή γήρανση του πληθυσμού.
Γράφει ο Γιώργος Αθανασίου
Αυτό το φαινόμενο δεν είναι απλώς μια στατιστική τάση. Είναι ένας διαρκής αποδυναμωτικός παράγοντας για την κοινωνική συνοχή, την οικονομία, το ασφαλιστικό μας σύστημα και –τελικά– το ίδιο το μέλλον του έθνους.
Προσωπικά, θεωρώ ότι η υπογεννητικότητα δεν είναι πολυτέλεια να συζητηθεί, είναι κατεπείγουσα εθνική προτεραιότητα. Αν δεν υπάρξει μια συνολική, σοβαρή και μακροπρόθεσμη στρατηγική, σύντομα θα αντιμετωπίζουμε συνέπειες μη αναστρέψιμες – με τη χώρα να μικραίνει, να γερνάει και να αποδυναμώνεται.
Δυστυχώς, μέχρι σήμερα, παρά τις ρητορικές εξαγγελίες, δεν έχουμε δει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο από την πλευρά της Πολιτείας για την ανατροπή αυτής της τάσης. Δεν αρκεί να δημιουργούνται νέα υπουργεία ή να αναγνωρίζεται το πρόβλημα στα λόγια. Χρειάζονται έργα, μέτρα και ένα συνεκτικό πλαίσιο με σαφείς προτεραιότητες.
Προτείνω λοιπόν πέντε βασικούς πυλώνες, γύρω από τους οποίους μπορεί να οικοδομηθεί μια νέα εθνική στρατηγική για το δημογραφικό:
1. Οικονομική στήριξη των νέων οικογενειών – χωρίς αποκλεισμούς
Η απόφαση για τεκνοποίηση σήμερα φιλτράρεται μέσα από οικονομική ανασφάλεια. Χρειάζεται ένα καθολικό, μηνιαίο επίδομα τέκνου, ανεξάρτητο από εισοδηματικά κριτήρια, ώστε να εντάσσεται σταθερά στον οικογενειακό προγραμματισμό. Αντίστοιχα μέτρα εφαρμόζονται με επιτυχία σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Πρόκειται για μια ουσιαστική και καθολική πολιτική στήριξης που δεν στιγματίζει, δεν αποκλείει και δίνει το μήνυμα ότι το κράτος είναι δίπλα στην οικογένεια με συνέπεια.
2. Πρόσβαση στην κατοικία για τα νέα ζευγάρια
Είναι αδιανόητο να ζητάμε από τους νέους να δημιουργήσουν οικογένεια όταν δεν μπορούν να εξασφαλίσουν καν τη βασική ανάγκη της στέγασης. Προτείνω:
-
Επιδότηση ενοικίου για οικογένειες με παιδιά.
-
Δημόσια εγγυοδοσία για στεγαστικά δάνεια, ιδιαίτερα για ζευγάρια που ζουν σε ακριτικές περιοχές.
-
Αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου για δημιουργία κοινωνικής κατοικίας, ειδικά σε περιοχές που έχουν ήδη υποστεί πληθυσμιακή αποψίλωση.
3. Εργασία και γονεϊκή φροντίδα – όχι δίλημμα αλλά συνδυασμός
Δεν μπορούμε να μιλάμε για στήριξη της οικογένειας αν δεν διευκολύνουμε ουσιαστικά τη συμφιλίωση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής. Κάποια απαραίτητα μέτρα:
-
Επέκταση και ενίσχυση της άδειας πατρότητας.
-
Εισαγωγή πλήρους αμειβόμενης γονικής άδειας και για τους δύο γονείς.
-
Διευκόλυνση στην τηλεργασία ή την ευέλικτη απασχόληση για γονείς με μικρά παιδιά.
Αν δεν υποστηρίξουμε ουσιαστικά τον εργαζόμενο γονιό, το κόστος τεκνοποίησης παραμένει δυσβάσταχτο όχι μόνο οικονομικά αλλά και ψυχικά.
4. Παιδική μέριμνα και εκπαίδευση από την πρώτη μέρα
Προτείνω ένα γενναίο σχέδιο καθολικής προσβασιμότητας στους βρεφονηπιακούς σταθμούς και στις δομές φροντίδας. Η κοινωνία πρέπει να παρέχει εγγυημένη φροντίδα για όλα τα παιδιά – από τους πρώτους μήνες της ζωής τους – και όχι να αφήνει τις οικογένειες να “κυνηγούν” voucher ή να καταφεύγουν στον ιδιωτικό τομέα με αδυναμία κάλυψης των εξόδων.
5. Στήριξη στις πολύτεκνες και ευάλωτες οικογένειες
Εκεί που υπάρχει πολλαπλή προσφορά στο δημογραφικό, πρέπει να υπάρχει και πολλαπλή ανταπόδοση από την Πολιτεία.
-
Ειδικά επιδόματα για τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες.
-
Ασφαλιστική κάλυψη για μητέρες που μένουν εκτός αγοράς εργασίας τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού.
-
Ενίσχυση της σύνταξης και των δικαιωμάτων για τις πολύτεκνες μητέρες.
Η κατάσταση δεν διορθώνεται με ημίμετρα ή επικοινωνιακές κινήσεις. Χρειάζεται πολιτικό θάρρος, κοινωνική συναίνεση και ένα μακρόπνοο εθνικό σχέδιο. Να δώσουμε στους νέους λόγους να μείνουν, να δημιουργήσουν, να κάνουν οικογένεια. Όχι μόνο για να αυξήσουμε τις γεννήσεις, αλλά για να χτίσουμε μια χώρα πιο ζωντανή, πιο παραγωγική και πιο αισιόδοξη.
Η Ελλάδα οφείλει να επενδύσει στην οικογένεια – όχι για το παρελθόν, αλλά για το μέλλον.