Η ελληνοτουρκική ένταση αποκαλύπτει τις ρωγμές του ΝΑΤΟ – Το Αιγαίο ως δοκιμασία επιβίωσης για τη συμμαχία

Η συνεχώς κλιμακούμενη ένταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας επαναφέρει με δραματικό τρόπο στο προσκήνιο τις εσωτερικές αντιφάσεις του ΝΑΤΟ.

Η Συμμαχία, που ιδρύθηκε για την αντιμετώπιση εξωτερικών απειλών, αποδεικνύεται ανήμπορη να διαχειριστεί τις εσωτερικές της κρίσεις, αποκαλύπτοντας το εύθραυστο της συνοχής της.

Οι σχέσεις Αθήνας και Άγκυρας εξακολουθούν να παγιδεύονται σε έναν φαύλο κύκλο γεωπολιτικών ανταγωνισμών, στρατιωτικών προκλήσεων και ιστορικών τραυμάτων. Παρά τις δηλώσεις περί “ανοικτού διαλόγου”, η πραγματικότητα είναι ότι οι διπλωματικές προσπάθειες εξαντλούνται στη ρητορική, χωρίς να αγγίζουν τα βαθύτερα αίτια της κρίσης. Η φαινομενική ηρεμία στο Αιγαίο είναι απατηλή: πίσω από τα χαμόγελα και τις “εθιμοτυπικές” συναντήσεις, η απειλή ενός θερμού επεισοδίου είναι πιο υπαρκτή από ποτέ.

Σύμφωνα με ανάλυση του infoBRICS, τα επίμαχα μέτωπα περιλαμβάνουν την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, τη στρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών και τις αλλεπάλληλες παραβιάσεις του εναέριου χώρου. Η Άγκυρα, ενισχυμένη ιδεολογικά από το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», διεκδικεί ενεργή παρουσία σε περιοχές που αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία. Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα ενδυναμώνει τη στρατιωτική της θέση με εξοπλιστικά προγράμματα, στρατηγικές συμμαχίες και παρουσία ξένων δυνάμεων, κάτι που η Τουρκία θεωρεί εχθρική ενέργεια.

Οι δηλώσεις του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη περί διάθεσης για διάλογο αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό, καθώς η Αθήνα, στο παρασκήνιο, προχωρά σε στρατηγική ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεων μέσω της απόκτησης F-35, της εμβάθυνσης των σχέσεων με το Ισραήλ και της συνεργασίας με ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γαλλία. Στον αντίποδα, η Τουρκία εντείνει την προσπάθεια στρατηγικής αυτονομίας, προωθώντας το όραμα του «Στρατού του Τουράν» και προβάλλοντας επιρροή στην ευρύτερη περιοχή της Μαύρης Θάλασσας μέσω της Σύμβασης του Μοντρέ.

Σε αυτό το επικίνδυνο γεωπολιτικό σκηνικό, το ΝΑΤΟ εμφανίζεται λειτουργικά παραλυμένο. Το περιστατικό του 2022, όπου η Άγκυρα κατηγόρησε την Αθήνα για χρήση ρωσικών S-300 κατά τουρκικών αεροσκαφών εντός ΝΑΤΟϊκών επιχειρήσεων, υπογράμμισε την αδυναμία της Συμμαχίας να επιβάλλει ουδετερότητα ή να παίξει ουσιαστικό ρόλο αποκλιμάκωσης. Όπως σημειώνει ο πολιτικός αναλυτής Uriel Araujo, η Συμμαχία αδυνατεί να προσαρμοστεί στο σύγχρονο, πολυπολικό περιβάλλον, όπου τα εθνικά συμφέροντα υπερισχύουν της συλλογικής ασφάλειας.

Παράλληλα, εξωτερικοί παράγοντες επιτείνουν την κρίση. Στις ΗΠΑ, φιλοελληνικές και φιλοϊσραηλινές δυνάμεις πιέζουν κατά της τουρκικής στρατιωτικής συνεργασίας με τρίτες χώρες, κυρίως λόγω της μεταφοράς ρωσικών συστημάτων S-400 στη Συρία. Η Άγκυρα, σε απάντηση, επιδιώκει μεγαλύτερη ανεξαρτησία από τις αποφάσεις της Δύσης.

Όπως τονίζει ο ειδικός σε θέματα ασφάλειας Δημήτρης Τσαρούχας, μια βιώσιμη επίλυση της κρίσης απαιτεί πολιτική βούληση, ειλικρίνεια και αμοιβαίο σεβασμό – στοιχεία που σήμερα απουσιάζουν τόσο από τη διμερή σχέση όσο και από το εσωτερικό του ΝΑΤΟ.

Το Αιγαίο μετατρέπεται σε τεστ αξιοπιστίας για τη Συμμαχία. Η ελληνοτουρκική κρίση δεν είναι πια θεωρητικό σενάριο· είναι μια υπαρκτή απειλή που φέρνει την Ευρώπη και τη Βορειοατλαντική Συμμαχία πιο κοντά στον κίνδυνο εσωτερικής κατάρρευσης. Εάν ξεσπάσει ένοπλη σύγκρουση, δεν θα πρόκειται για απλή περιφερειακή σύρραξη, αλλά για ιστορικό σημείο καμπής: το τέλος ενός κόσμου όπου το ΝΑΤΟ μπορούσε να θεωρείται εγγυητής της ειρήνης.

Nordic Monitor: Σοβαρό πλήγμα στα τουρκικά σχέδια για εισβολή στην Ελλάδα – Στόχος η Θράκη και τα νησιά του Αιγαίου

Ορίστε μια αναδιατυπωμένη εκδοχή με δημοσιογραφικό και αναλυτικό ύφος, ώστε να διατηρείται η ουσία της πληροφορίας αλλά να παρουσιάζεται πιο οργανωμένα και με σαφή ροή:

Nordic Monitor: Σοβαρό πλήγμα στα τουρκικά σχέδια για εισβολή στην Ελλάδα – Στόχος η Θράκη και τα νησιά του Αιγαίου

Σημαντικό πλήγμα φαίνεται πως έχουν υποστεί τα τουρκικά στρατιωτικά σχέδια για εισβολή σε ελληνικό έδαφος, με επίκεντρο τη Δυτική Θράκη και τα νησιά του Αιγαίου, λόγω της ενισχυμένης στρατιωτικής παρουσίας των Ηνωμένων Πολιτειών και της Γαλλίας στην περιοχή. Την αποκάλυψη φέρνει στο φως η ιστοσελίδα Nordic Monitor, με βάση διαρροές από τη δίκη για την υπόθεση «Βαριοπούλα» (Balyoz), αλλά και επίσημα στρατιωτικά έγγραφα και ηχητικά αρχεία που αποκαλύπτουν ανατριχιαστικές λεπτομέρειες για τα σενάρια στρατιωτικής εμπλοκής.

Τα σχέδια, που καταρτίστηκαν από το τουρκικό Γενικό Επιτελείο, προέβλεπαν ταχύτατη εισβολή και πρόκληση εκτεταμένων καταστροφών σε ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις, πριν υπάρξει αντίδραση από τη Δύση. Σύμφωνα με τις αποκαλύψεις, κατά τη διάρκεια στρατιωτικού σεμιναρίου στις 5–7 Μαρτίου 2003, υπό την ηγεσία του τότε διοικητή του 1ου Σώματος Στρατού, στρατηγού Cetin Dogan, περίπου 30 ανώτατοι αξιωματικοί συζήτησαν λεπτομερώς επιχειρησιακά σχέδια που περιλάμβαναν επιθέσεις σε νησιά του Αιγαίου και υποστηρικτικές ενέργειες στη Θράκη.

Η έκθεση των σεναρίων, η οποία περιλαμβανόταν σε παραρτήματα του φακέλου της υπόθεσης «Βαριοπούλα», αποκάλυπτε πως ο στόχος των στρατηγών δεν ήταν η διαρκής κατοχή εδαφών, αλλά η πρόκληση «μέγιστης καταστροφής» στον ελληνικό στρατό μέσα σε ένα χρονικό παράθυρο 3–4 ημερών, προτού επέμβουν το ΝΑΤΟ ή η ΕΕ. «Τα μέτρα που θα ληφθούν στη Θράκη πρέπει να υποστηρίζουν τη βασική επιχείρηση στο Αιγαίο», ανέφερε χαρακτηριστικά η έκθεση.

Η ιδεολογική ταυτότητα των εμπνευστών των σχεδίων είχε επίσης έντονο αντιαμερικανικό και αντιατλαντικό χαρακτήρα. Παρότι εκείνη την εποχή ο τότε πρωθυπουργός Recep Tayyip Erdogan βρισκόταν σε σύγκρουση με τη στρατιωτική ηγεσία, στη συνέχεια συμμάχησε με τον λεγόμενο «νεο-εθνικιστικό» κύκλο (Ulusalcılar), αναπτύσσοντας στενότερες σχέσεις με στρατιωτικούς και πολιτικά στελέχη που υποστήριζαν στρατηγική αποστασιοποίησης από τη Δύση.

Η αποκάλυψη αυτών των σχεδίων έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία η Ελλάδα έχει ενισχύσει σημαντικά τη στρατιωτική της αποτροπή, μέσω της στρατηγικής συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Γαλλία. Οι βάσεις σε Αλεξανδρούπολη, Σούδα και Στεφανοβίκειο, καθώς και η αμυντική συμφωνία με το Παρίσι, λειτουργούν ανασταλτικά απέναντι σε επιθετικούς σχεδιασμούς της Άγκυρας.

Η Nordic Monitor εκτιμά ότι οι εξελίξεις αυτές έχουν προκαλέσει ενόχληση στην τουρκική ηγεσία, ιδίως στον Πρόεδρο Erdogan, ο οποίος βλέπει να περιορίζονται τα στρατιωτικά περιθώρια πίεσης απέναντι στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στην ευαίσθητη περιοχή της Θράκης.