Η κατάσταση που επικρατεί στη Θράκη θυμίζει, εκ πρώτης όψεως, μαγική εικόνα. Κάθε Σάββατο βράδυ, πούλμαν που αναχωρούν από την οδό Δημοκρίτου στην Κομοτηνή μεταφέρουν αντί 14 € το άτομο δεκάδες Ελληνες τουρίστες -κυρίως φοιτητές- στην Κωνσταντινούπολη, η οποία απέχει μόλις τρεις ώρες.
- Από τον Μανώλη Κοττάκη
Κάθε Σάββατο απόγευμα, αυτοκίνητα με εύπορους Τούρκους εκδρομείς περνούν τα σύνορα της Ελλάδας στους Κήπους και κατευθύνονται στις αγαπημένες τους ταβέρνες της Αλεξανδρούπολης στην περιοχή του Αϊ-Γιώργη και της Μάκρης, προκειμένου να απολαύσουν το γεύμα τους μακριά από τους περιορισμούς της ισλαμικής θρησκείας για το αλκοόλ. Ο αυτόπτης μάρτυς μένει άφωνος. Την ώρα που ο Ερντογάν δίνει ρεσιτάλ μίσους εναντίον της Ελλάδας, οι λαοί δείχνουν να τον αγνοούν. Είναι, όμως, τόσο ειδυλλιακά τα πράγματα;
Ο έμπειρος επισκέπτης της Κομοτηνής, της Ξάνθης και της Αλεξανδρούπολης μπορεί εύκολα να αισθανθεί τη φόρτιση και τον ηλεκτρισμό που επικρατούν και κρύβονται πίσω από τη ρουτίνα και την επιφανειακή ηρεμία. Σε όλα τα σπίτια της Θράκης ανεμίζουν τεράστιες ελληνικές σημαίες. Αυτή που κυματίζει, μάλιστα, έξω από το υπέροχο κτίριο της Λέσχης Κομοτηναίων, κοντά στην Τσανάκλειο Σχολή, είναι γιγάντια και επιβλητική. Και για τους μυημένους στους τοπικούς κώδικες, αυτό σημαίνει πολλά.
Ωστόσο, αυτό που προκαλεί ενδιαφέρον σε αυτή τη φάση είναι ο εμφύλιος έχει ξεσπάσει στο εσωτερικό της μουσουλμανικής μειονότητας, ο οποίος ουσιαστικά σε έναν βαθμό αποτελεί τον καθρέφτη των συσχετισμών και των αντιπαλοτήτων που επικρατούν στη γειτονική Τουρκία.
Η καταγγελία του φιλελεύθερου μουσουλμάνου βουλευτή του ΠΑΣΟΚ Ιλχάν Αχμέτ εναντίον του Τούρκου προξένου, η ακαριαία διαγραφή του από τη συμβουλευτική επιτροπή «τουρκικής μειονότητας» με απόφαση του προξένου, η στοχοποίηση του δημάρχου Ιάσμου από το τουρκικό προξενείο (διεγράφη και αυτός από τη συμβουλευτική) και η συνάντηση -μετά φωτογράφισης, παρακαλώ- στις 5 Ιουνίου του προξένου με τον Τούρκο πρέσβη στην Αθήνα είναι γεγονότα που δεν αξιολογήθηκαν, ούτε αναλύθηκαν επαρκώς από τα αθηναϊκά μέσα ενημέρωσης. Για να κατανοήσει κανείς τη δυναμική των εξελίξεων στη μειονότητα θα πρέπει να λάβει υπόψη του τρία γεγονότα:
Πρώτον, ο Τούρκος πρόξενος στην Κομοτηνή έχει υπαχθεί εσχάτως στην αρμοδιότητα του υπουργού Αμυνας Χουλουσί Ακάρ και δεν δίνει λόγο μόνο στο υπουργείο Εξωτερικών.
Δεύτερον, ο πρόξενος, εκτελώντας εντολές από την Αγκυρα, φαίνεται ότι απαιτεί από τους βουλευτές και τους δημάρχους της μειονότητας να καταστούν στράτευμα του Ακάρ και να δώσουν ρεσιτάλ φιλοτουρκισμού. Φαίνεται ότι τους ζητά να συσπειρωθούν και να προκαλέσουν ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, είτε από το βήμα του Κοινοβουλίου είτε από τοπικές εκδηλώσεις, στις οποίες φέρεται ότι απαίτησε -σύμφωνα με τοπικά μέσα ενημέρωσης- να έχει τον πρώτο λόγο. Αλλά εισπράττει αρνήσεις. Προφανώς τον ενοχλεί το γεγονός ότι ο φιλελεύθερος Ιλχάν δεν παίζει το παιχνίδι του διχασμού, που βλάπτει τη μειονότητα. Προφανώς τον ενοχλεί ότι αναφέρεται τακτικά στη θρακιώτικη καταγωγή του και δεν δίνει έμφαση στα εθνοτικά της χαρακτηριστικά. Ούτε επαναλαμβάνει τα επιχειρήματα της Αγκυρας περί καταπίεσης της μειονότητας. Αναδεικνύει, όμως, όλα τα θέματα της μειονότητας στη Βουλή με μετριοπάθεια.
Προφανώς επίσης δεν αρέσει στον Τούρκο πρόξενο ότι σε πολιτιστικές εκδηλώσεις που έγιναν προσφάτως στην επαρχία του Ιάσμου εκλήθησαν από τον μειονοτικό δήμαρχο της περιοχής Ελληνες τραγουδιστές, όπως ο Θέμης Αδαμαντίδης και ο Μιχάλης των Stavento, και όχι μόνο Τούρκοι, όπως συνέβαινε στο παρελθόν.
Τρίτον, φαίνεται ότι οι τάσεις στα ηγετικά κλιμάκια της μειονότητας είναι δύο: Η πρώτη είναι ιδιαιτέρως φιλική στον πρόεδρο Ερντογάν, υπάρχει όμως και μια δεύτερη, η οποία είναι φιλική στην κεμαλική αντιπολίτευση.
Είναι εξίσου ισχυρή, γι’ αυτό και όχι πειθήνια στις όποιες οδηγίες τής ζητείται να εκτελέσει. Και, απ’ ό,τι φαίνεται, στον δρόμο προς τις τουρκικές εκλογές οι αντιστάσεις θα αυξάνονται, παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση Ερντογάν αύξησε τη χρηματοδότηση προς το τουρκικό προξενείο, την ώρα που η Τουρκία περνά βαθιά οικονομική κρίση.
Ποιο είναι, λοιπόν, το μείζον που μας διέφυγε και κρύβεται ενδεχομένως πίσω από τις καταγγελίες του κυρίου Ιλχάν και τη διαγραφή του από τη συμβουλευτική επιτροπή της μειονότητας; Την ώρα που ψάχνουμε πού θα χτυπήσουν στο Αιγαίο ο Ερντογάν και η Τουρκία, μας διαφεύγει η Θράκη. Μας διέφυγε ότι σχεδιάζεται προσεκτικά να αποτελέσει επιβοηθητική εστία έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, με τη στρατολόγηση βουλευτών του ελληνικού Κοινοβουλίου, οι οποίοι όμως αρνούνται να παίξουν αυτόν τον προβοκατόρικο ρόλο.
Μας διέφυγε και κάτι ακόμη: Ο Ιλχάν είναι ο πρώτος πολιτικός από τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης από το 1989 ο οποίος με τόλμη καταγγέλλει τον Τούρκο πρόξενο Κομοτηνής για ανάμειξη στα εσωτερικά της Ελλάδας. Ο τελευταίος που το έκανε δεν ήταν καν βουλευτής, αλλά πολιτευτής της Νέας Δημοκρατίας, ο προοδευτικός ψυχίατρος Ιμπραήμ Ονσούνογλου, ο οποίος δεν ήταν εκλεκτός του προξενείου.
Πρόκειται για μια εντελώς νέα κατάσταση, η οποία θα εξελιχθεί. Και ίσως χρειαστεί παρέμβαση του υπουργείου Εξωτερικών για το γεγονός ότι ο πρόξενος, ύστερα και από επίσημες καταγγελίες βουλευτών του Κοινοβουλίου, παραβιάζει τη Σύμβαση της Βιέννης. Με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό. Για την ώρα, η ένταση περιορίζεται στο εσωτερικό των ηγετικών κλιμακίων της μειονότητας, όπου καθρεφτίζεται η διχόνοια μεταξύ κεμαλικών και ισλαμιστών. Ας μην υπάρχουν αυταπάτες, όμως: Θα έρθει η στιγμή που θα επιδιωχθεί με κάποια αφορμή η δημιουργία έντασης συνολικά στην περιοχή. Γι’ αυτό και οι κάτοικοι της Θράκης, που αισθάνονται πότε ανεβαίνει και πότε κατεβαίνει πραγματικά το θερμόμετρο, έχουν υψώσει στα σπίτια τους μεγάλες ελληνικές σημαίες. Προειδοποίηση λέγεται αυτό στη θρακική διάλεκτο!