Τα προηγούμενα χρόνια η βιομηχανία κρουαζιέρας σημείωνε διαδοχικά ρεκόρ. Και αυτό παρά την κριτική ή τα σκάνδαλα που αντιμετώπιζε κατά καιρούς. Η πανδημία οδήγησε όμως σε πλήρη εκτροχιασμό της ανοδικής πορείας.
Η κρουαζιέρα επρόκειτο να διαρκέσει μόλις 14 μέρες. Για πολλούς επιβάτες όμως εξελίχθηκε σε ένα εφιαλτικό ταξίδι που κράτησε σχεδόν έναν ολόκληρο μήνα. Όταν το Diamond Princess αναχωρούσε στις 20 Ιανουαρίου με 2.666 επιβάτες και 1.045 άτομα πλήρωμα από τη Γιοκοχάμα της Ιαπωνίας, κανείς δεν περίμενε ότι θα ακολουθούσε καραντίνα πολλών εβδομάδων. Ο νέος κορωνοϊός θεωρούνταν τότε ένα τοπικό πρόβλημα που περιοριζόταν στην επαρχία της Γουχάν. Στις 4 Φεβρουαρίου όμως ακολούθησε η είδηση-σοκ: ο κορωνοϊός είχε ρίξει άγκυρα στο κρουαζιερόπλοιο προσβάλλοντας ήδη 10 επιβάτες.
«Το πλοίο πρέπει να μείνει 14 μέρες σε καραντίνα» εξηγούσε εκπρόσωπος της πλοιοκτήτριας εταιρίας. Τα όσα ακολούθησαν οδήγησαν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης έναν ολόκληρο κλάδο και μια βιομηχανία που όλο το προηγούμενο διάστημα κατάφερνε να αντιμετωπίζει επιτυχώς σκάνδαλα και κριτική. Με 10 νεκρούς και πάνω από 700 κρούσματα το Diamond Princess έγινε η πρώτη εστία κορωνοϊού εκτός Κίνας. Έτσι ολόκληρη η βιομηχανία κρουαζιέρας έγινε γρήγορα σύμβολο της νέας οικονομικής κρίσης.
Σήμερα ο κλάδος ελπίζει μεν σε ένα δυναμικό comeback. Μέχρι στιγμής όμως οι ελπίδες αποδεικνύονται φρούδες.
Πτώση ρεκόρ στα χρηματιστήρια
Η δεινή θέση στην οποία βρίσκεται ο τουρισμός κρουαζιέρας αποτυπώνεται ξεκάθαρα στη χρηματιστηριακή εικόνα των εταιριών leader του κλάδου Carnival, Royal Caribbean και Norwegian Cruise. Από τις αρχές του χρόνου οι τιμές των μετοχών τους υποχώρησαν κατά 65% με 75% οδηγώντας σε απώλειες δισεκατομμυρίων δολαρίων. Με δεδομένες τις δυσοίωνες εκτιμήσεις για την πορεία της πανδημίας και κατά συνέπεια της παγκόσμιας οικονομίας, οι επιφυλάξεις των επενδυτών είναι απολύτως δικαιολογημένες. Η Carnival, για παράδειγμα, κατέγραψε κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2020 απώλειες-μαμούθ ύψους 4,4 δις δολαρίων.
Η πανδημία επέφερε πολλά και απανωτά πλήγματα στις επιχειρήσεις του κλάδου. Τα περιοριστικά μέτρα «έδεσαν» όλα ανεξαιρέτως τα πλοία στα λιμάνια, με αποτέλεσμα από τη μια μέρα στην άλλη να μην μπορούν να καλυφθούν ούτε τα -ιδιαίτερα υψηλά- πάγια έξοδα. Ωστόσο τα προβλήματα δεν περιορίζονται εκεί. Το ξέσπασμα της πανδημίας πάνω στα ίδια τα πλοία έπληξε ακόμη περισσότερο την εικόνα ενός ήδη αρκετά αμφιλεγόμενου κλάδου.
Επιτροπή του αμερικανικού Κογκρέσου βάζει τώρα στο μικροσκόπιο την Carnival καθότι ακόμη και αρκετές εβδομάδες μετά τον τρόμο στο Diamond Princess συνέχιζε τις κρουαζιέρες. Η ίδια η εταιρία αντιτείνει ότι ουδεμία στιγμή παραβίασε την ισχύουσα νομοθεσία ή τις νέες οδηγίες. Η υπόθεση του κρουαζιερόπλοιου προκάλεσε όμως και μια μεγάλη δημόσια συζήτηση επί της αρχής. Εξαιτίας του συχνά μεγάλου μέσου όρου ηλικίας των επιβατών δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι τα κρουαζιερόπλοια είναι ο ιδανικός τόπος μόλυνσης με την νέο ιό, τρόπον τινά ως πλεούμενες εστίες μόλυνσης σε διεθνή ύδατα.
Σβήνουν οι ελπίδες ανάκαμψης
Αίφνης ο κλάδος βρέθηκε στο επίκεντρο μιας παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης. Έτσι επανήλθε στο προσκήνιο και η κριτική που αντιμετώπιζε προ κορωνοϊού σχετικά με φορολογικές και περιβαλλοντικές «αμαρτίες» του παρελθόντος, εργασιακή εκμετάλλευση και ελλιπή μέτρα ασφαλείας. Οι κρουαζιέρες θεωρούνται στο μεταξύ συνώνυμο του μαζικού τουρισμού και όλων των αρνητικών του αποχρώσεων. Οι επικριτικές φωνές υποστηρίζουν ότι τα γιγαντιαία πλοία πλημμυρίζουν τις τουριστικές περιοχές με ανθρώπους που θέλουν μεν να δουν τα πάντα, αλλά να ξοδέψουν ελάχιστα αφού η διατροφή και διασκέδασή τους εν πλω συμπεριλαμβάνεται ήδη στην τιμή του εισιτηρίου.
Σύμφωνα με τον σύνδεσμο του κλάδου CLIA ο ετήσιος αριθμός επιβατών στον τουρισμό κρουαζιέρας εκτοξεύθηκε μεταξύ 2009 και 2019 από τα 17,8 στα 30 εκατομμύρια. Το 2020 επρόκειτο να αυξηθεί περαιτέρω στα 32 εκατομμύρια. Μετά όμως ήρθε η πανδημία και όλα άλλαξαν. Κανείς δεν γνωρίζει πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Προς στιγμήν είχε διαφανεί φως στην άκρη του τούνελ. Η Carnival προετοίμαζε ήδη την επανεκκίνηση της κρουαζιέρας με σούπερ εκπτώσεις για τους πελάτες.
Εντούτοις η αισιοδοξία αυτή -που εκφράστηκε κατά διαστήματα και στις αγορές χρήματος- δεν κράτησε πολύ. Σε μεγάλα τμήματα της αμερικανικής ηπείρου καταγράφεται δραματική αύξηση των νέων κρουσμάτων με αποτέλεσμα το όποια σχέδια επανεκκίνησης να μπαίνουν και πάλι στο συρτάρι. Σύμφωνα με την CLIA οι διοργανωτές κρουαζιέρας συμφώνησαν στην παράταση του επιβαλλόμενου από την πανδημία διαλείμματος και του κλεισίματος των αμερικανικών λιμανιών μέχρι και τις 15 Σεπτεμβρίου. Με δεδομένο ότι το ήμισυ των επιβατών στα κρουαζιερόπλοια όλου του κόσμου προέρχεται από τις ΗΠΑ η επιστροφή στην κανονικότητα φαντάζει ακόμη πολύ μακρινή για τον κλάδο. Τουλάχιστον όσο δε βελτιώνεται η κατάσταση στις ΗΠΑ.
πηγή: DW