Με ενδιαφέρον αναμένεται η αναλογιστική μελέτη που θα συνοδεύει το νομοσχέδιο και που αναμένεται να κατατεθεί στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής. Με τη συγκεκριμένη μεταρρύθμιση επιχειρείται η δημιουργία του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ), ενώ ενοποιούνται όλοι οι ασφαλιστικοί φορείς απονομής σύνταξης και εφάπαξ παροχής.
Οι 10 βασικές αλλαγές που εισάγει το νομοσχέδιο είναι οι ακόλουθες:
- Αυξάνονται οι νέες κύριες συντάξεις, αναδρομικά από 4 Οκτωβρίου 2019, για όσους έχουν συνταξιοδοτηθεί ή συνταξιοδοτούνται με περισσότερα από 30 χρόνια ασφάλισης.
- Αυξάνονται αναδρομικά οι επικουρικές συντάξεις για 300.000 δικαιούχους που είχαν περικοπές το 2016, επειδή είχαν τότε άθροισμα κύριας και επικουρικής άνω των 1.300 ευρώ. Οι αυξήσεις και τα αναδρομικά για το διάστημα από 4 Οκτωβρίου, θα καταβληθούν πριν από τον ερχόμενο Ιούνιο.
- Αλλάζουν οι εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών, καθώς τα ποσά των εισφορών αποσυνδέονται πλήρως από το εισόδημα. Οι εισφορές Ιανουαρίου των επαγγελματιών, των αυτοαπασχολουμένων και των αγροτών θα υπολογιστούν και θα πληρωθούν με το νέο σύστημα εισφορών και η καταβολή τους θα γίνει άπαξ μέχρι τις 12 Μαρτίου.
- Μειώνεται ο απαιτούμενος χρόνος εργασίας από 75 ημέρες για τον μισθωτό σε 50 ημέρες και για τον μη μισθωτό από 3 μήνες σε 2 μήνες, για την απόκτηση ασφαλιστικής ικανότητας και παροχών υγειονομικής περίθαλψης.
- Παρέχεται η δυνατότητα σε εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένους, οι οποίοι δεν είχαν την δυνατότητα πριν, να υπαχθούν στο σύστημα επικουρικής ασφάλισης.
- Δίνεται η δυνατότητα στους συνταξιούχους να συνεχίσουν να εργάζονται αν το επιθυμούν, λαμβάνοντας το 70% της σύνταξής τους και να καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές και φόρους. Σε ό,τι αφορά τους συνταξιούχους που θέλουν να εργαστούν στον στενό δημόσιο τομέα, μόνο όσοι έχουν συμπληρώσει το 62ο έτος της ηλικίας τους θα μπορούν να λαμβάνουν το 70% της σύνταξής τους. Αν είναι νεότεροι, η περικοπή θα φτάνει το 100% της σύνταξης.
- Επιταχύνεται η απονομή συντάξεων στις περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης, αφού για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, μειώνονται οι απαιτούμενες ημέρες ασφάλισης από 1.500 σε 1.000.
- Δημιουργείται ενιαίος κανόνας απονομής εφάπαξ για όλους και καταργείται ο ελάχιστος χρόνος ασφάλισης για θεμελίωση αυτοτελούς προνοιακού δικαιώματος.
- Καταργείται η υποχρέωση ασφάλισης για τους μισθωτούς με μπλοκάκι, για όσους καλύπτουν από τον μισθό τους την ελάχιστη εισφορά για σύνταξη και υγεία των 252 ευρώ.
- Δημιουργείται ενιαίος φορέας ασφάλισης και απονομής συντάξεων ο e – ΕΦΚΑ, ο οποίος θα απορροφήσει τον ΕΦΚΑ και το ΕΤΕΑΕΠ.
Τα ποσοστά αναπλήρωσης
Για τους ασφαλισμένους με έτη ασφάλισης άνω των τριάντα 30 ετών, αυξάνονται τα ποσοστά αναπλήρωσης για τον υπολογισμό του ποσού της ανταποδοτικής σύνταξης.
- 15 έτη: ποσοστό αναπλήρωσης 0,77%
- 15,01 έτη έως 18 έτη: ποσοστό αναπλήρωσης 0,84%
- 18,01 έως και 21 έτη: ποσοστό αναπλήρωσης 0,90%
- 21,01 έως και 24 έτη: ποσοστό αναπλήρωσης 0,96%
- 24,01 έως και 27 έτη: ποσοστό αναπλήρωσης 1,03%
- Από 27,01 έως και 30 έτη: ποσοστό αναπλήρωσης 1,03%
- Από 30,01 έως και 33 έτη: ποσοστό αναπλήρωσης 1,21%
- Από 33,01 έως 36 έτη: ποσοστό αναπλήρωσης 2,50% (έναντι 1,59%)
- Από 36,01 έως 40 έτη: ποσοστό αναπλήρωσης 2,55% (έναντι 1,80%)
- Από 40,01 και πάνω έτη: προσαυξάνεται κατά 0,5% ανά έτος
Τα 10 γκρίζα σημεία του Ασφαλιστικού
Όπως δηλώνουν στην Εφ. Συν. οι μελετητές Σ. Ρομπόλης και Β. Μπέτσης, οι συνταξιούχοι συνεχίζουν να πληρώνουν, για τη χρεοκοπία της χώρας 63 δισ. ευρώ, ενώ μεγάλοι χαμένοι του νέου ασφαλιστικού είναι οι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα, οι χαμηλόμισθοι και οι χαμηλοσυνταξιούχοι καθώς και όσοι ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι, όχι μόνο δηλώνουν, αλλά έχουν και στην πραγματικότητα πολύ χαμηλά εισοδήματα. Τα δέκα «γκρίζα» σημεία του νέου νομοσχεδίου:
- Αυξήσεις για λίγους: Από το σύνολο των αυξήσεων πολλών ταχυτήτων που ανακοινώθηκαν, στην πραγματικότητα ευνοείται (εφόσον δεν αφαιρεθεί το ποσό της αύξησης από την προσωπική διαφορά) ένας περιορισμένος αριθμός συνταξιούχων και συγκεκριμένα μόνο εκείνοι με 37-40 χρόνια ασφάλισης. Επιπλέον ως προοπτική το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο δίνει για τα χρόνια μετά το 2023 αυξήσεις που δεν θα ξεπερνούν το μέσο ετήσιο πληθωρισμό.
- Αυξήσεις στις επικουρικές: 250.000 άτομα με επικουρική σύνταξη πράγματι θα ωφεληθούν. Απ’ αυτούς όμως, οι 152.000 θα λάβουν από 2,5 – 5 ευρώ αύξηση.
- Μη κοστολογημένες αυξήσεις: Η κύρια κριτική της αντιπολίτευσης είναι ότι όλες αυξήσεις που προβλέπει το νομοσχέδιο δεν έχουν κοστολογηθεί επίσημα Στην έκθεση του ΓΛΚ, πάντως, δεν υπάρχει αναφορά για το δημοσιονομικό κόστος των αυξήσεων στις κύριες συντάξεις λόγω της προβλεπόμενης αύξησης των ποσοστών αναπλήρωσης, αλλά και της επαναφοράς των επικουρικών συντάξεων στο επίπεδο του Μαΐου 2016.
- Κίνητρα εργασίας για συνταξιούχους αντικίνητρα για νέους: Ουσιαστικά πριμοδοτούνται οι συνταξιούχοι να συνεχίσουν να εργάζονται αλλά με δεδομένη την υψηλή ανεργία των νέων η διατήρηση σε θέσεις εργασίας συνταξιούχων είναι μάλλον αντικίνητρο για την πρόσληψη νεώτερων εργαζομένων για τους οποίους οι εργοδότες θα πρέπει να καταβάλλουν και εργοδοτικές εισφορές.
- Μη αναλογικότητα για τις εισφορές μη μισθωτών: Οι νέες εισφορές για επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους δύναται να είναι οι ίδιες για εκείνον που βγάζει 8.000 ευρώ και για εκείνον που βγάζει 80.000 ευρώ. Από την πλήρη αναλογικότητα του νόμου Κατρούγκαλου ο νέος νόμος αφήνει στην επιλογή των ασφαλισμένων ποιο κλιμάκιο εισφορών θα αποφασίσουν να καταβάλλουν.
- Υψηλότερες εισφορές για το 85% των μη μισθωτών. Με το νόμο Κατρούγκαλου, το 85% όσων είχαν εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα είχαν υποχρέωση καταβολής της ελάχιστης ασφαλιστικής εισφοράς των 185 ευρώ . Οι ίδιοι ασφαλισμένοι με το νέο νόμο χωρίς να έχουν αυξήσει τα εισοδήματα τους θα πρέπει να πληρώσουν 210 ευρώ. Η αλλαγή αυτή αναμένεται να επιβαρύνει την ούτως ή άλλως χαμηλή εισπραξιμότητα των ταμείων. Σύμφωνα με μια μετριοπαθή εκτίμηση του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ η συνολική απώλεια εσόδων θα κυμανθεί περίπου στα 200 εκ. €.
- Το βάρος στους μισθωτούς πλήρους απασχόλησης: Το πρόσθετο κόστος διατήρησης της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού θα το επωμιστούν οι μισθωτοί πλήρους απασχόλησης αφού ακόμη και μετά τις σχεδιαζόμενες μειώσεις εισφορών οι καταβολές των μισθωτών θα είναι αναλογικές ενώ των μη μισθωτών θα είναι κατ΄ επιλογήν. Κι εδώ τίθεται το ζήτημα της άνισης κατανομής βαρών υπέρ των μεγαλύτερων εισοδημάτων, καθώς είτε 1.000€ είτε 10.000€ είτε 100.000€ είτε 1.000.000€ εισόδημα έχει κάποιος θα διατηρεί την δυνατότητα να πληρώνει την κατώτερη εισφορά.
- Κατάργηση της 13ης σύνταξης: Αντ΄αυτής ορίζεται ότι ένα ποσό που θα φτάνει στο 0,5% του ΑΕΠ κάθε χρονιάς θα καλύπτει και τις οποίες ανάγκες για αναδρομικά αλλά και την ανάγκη για τη στήριξη των χαμηλοσυνταξιούχων.
- Μικτά εισοδήματα από μισθωτή υπηρεσία και παροχή υπηρεσιών: Εδώ τίθεται ζήτημα για τους εργαζόμενους που ενώ δουλεύουν με το βασικό μισθό των 650 ευρώ θα πρέπει να πληρώσουν επιπλέον για να καλύψουν τις ασφαλιστικές εισφορές μέχρι και τα 252 ευρώ του δευτέρου κλιμακίου που θα πρέπει να καταβάλουν κατ’ ελάχιστο οι εργαζόμενοι με μικτά εισοδήματα.
- Δημιουργία e – ΕΦΚΑ: Δεν λαμβάνεται πρόνοια ως προς την εκπροσώπηση των κοινωνικών εταίρων στη διοίκηση του νέου οργανισμού, καθώς τόσο οι φορείς των εργοδοτών όσο και των εργαζομένων υποεκπροσωπούνται ή υπάρχει ο κίνδυνος να ετεροεκπροσωπηθούν από φορείς με χαμηλότερο βαθμό κοινωνικής αντιπροσώπευσης.