Μετά από χρόνια προσπαθειών να αναζωογονήσουν τον πληθωρισμό, αφού αποφάσισαν να εφαρμόσουν την «ποσοτική χαλάρωση», ακόμα και να καταφύγουν σε αρνητικά επιτόκια, τώρα στέκουν αμήχανες και άοπλες μπροστά στην επόμενη κρίση – Γιατί ανησυχούν οι επενδυτές
Η εποχή του «σοκ και δέος» για τις κεντρικές τράπεζες, έχει παρέλθει.
Περισσότερα από δέκα χρόνια κρίσης -συμπεριλαμβανομένης της φετινής σπουδής για στήριξη της παγκόσμιας ανάπτυξης– έχουν στερήσει από τους διαμορφωτές πολιτικής στις μεγάλες οικονομίες τα όπλα για να αντιμετωπίσουν την επόμενη οικονομική κάμψη.
Τα επιτόκια είναι ήδη αρνητικά, ή γύρω από τα ιστορικά χαμηλά τους, αφού υπέστησαν συνολικά από το 2008, περισσότερες από 750 περικοπές, με αποτέλεσμα αυτές να προκαλέσουν ανησυχίες ότι κάνουν περισσότερο κακό, παρά καλό.
Ταυτόχρονα, οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες προχωρούν σε επαναγορά ομολόγων -είναι η λεγόμενη «ποσοτική χαλάρωση»- αφού ήδη έχουν αγοράσει περισσότερα από 12 τρισεκατομμύρια δολάρια χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων, μια κίνηση που όμως αποδείχθηκε ανεπαρκής να αναζωογονήσει τον πληθωρισμό.
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα της Ιαπωνίας διοργανώνουν αυτές τις μέρες τις τελευταίες τους συνεδριάσεις για το 2019 (και τη δεκαετία). Η ανησυχία ότι η επόμενη δεκαετία μπορεί να περιλαμβάνει τις μεγαλύτερες δοκιμασίες γι αυτούς, είναι διάχυτη.
Ο αυξανόμενος φόβος είναι ότι οι ανεπαρκείς επεκτάσεις και ο πληθωρισμός που μαστίζουν την Ιαπωνία από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, θα μεταδοθούν σε παγκόσμια κλίμακα. Οι αναλυτές της Bank of America Corp. είναι μεταξύ αυτών που προειδοποιούν τους επενδυτές να είναι προσεκτικοί, καθώς υπάρχουν κίνδυνοι «αποτυχίας της ποσοτικής χαλάρωσης ή αδυναμίας στη χάραξη νομισματικής πολιτικής».
«Αφού διεπίστωσαν ότι οι πολιτικές των κεντρικών τραπεζών δεν έφερναν αποτελέσματα, πολλοί είναι αυτοί που προσαρμόζονται, πλέον, προς μια αντίληψη που είναι κοντύτερα στην αλήθεια» δήλωσε ο Καζούο Μόμμα, πρώην εκτελεστικός διευθυντής για τη νομισματική πολιτική στην Τράπεζα της Ιαπωνίας.
«Η αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής θα περιοριστεί όσο προχωρούμε προς τα εμπρός. Αλλιώς, η υποψία για πιθανές αρνητικές παρενέργειες θα γίνεται όλο και πιο σημαντικό ζήτημα».
Οι επενδυτές, αμφισβητούν…
Πάμε πίσω, στο 2009. Οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων -ένας δείκτης για τις εκτιμήσεις σχετικά με το που θα μας οδηγήσουν οι νομισματικές ρυθμίσεις- προκάλεσαν ισχυρή ανάπτυξη στις μεγάλες οικονομίες. Αντίθετα, οι αποδόσεις στην Ευρώπη και την Ιαπωνία, οι οποίες αναμενόταν να αυξηθούν, έβαλαν μπροστά τους αρνητικό πρόσημο, καθώς στις ΗΠΑ ήταν 350 μονάδες χαμηλότερα από όσο στοιχημάτιζαν οι αγορές, ενώ στην Κίνα ήταν περίπου 130 μονάδες βάσης χαμηλότερα από τις προβλέψεις.
Οι traders σήμερα είναι πιο επιφυλακτικοί: Στοιχηματίζουν για κέρδη κάτω της μιας ποσοστιαίας μονάδας επί των αποδόσεων των 10ετών ομολόγων.
Δεν είναι ότι οι κεντρικές τράπεζες είναι εντελώς χωρίς «πυρομαχικά». Η Fed έχει περιθώρια για περικοπές και η ΕΚΤ θα μπορούσε να επιταχύνει την αγορά ομολόγων της.
Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε από το Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Peterson κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ενώ έχουν εναπομείνει μερικά πυρομαχικά, ωστόσο αυτά είναι περιορισμένα. Η Fed θα μπορούσε να αντιμετωπίσει μια ήπια, όχι σοβαρή ύφεση δεδομένου ότι έχει περιθώρια για πολιτική κινήτρων ισοδύναμη με μια περικοπή 5 ποσοστιαίων μονάδων στο σημείο αναφοράς της, αλλά στην ΕΚΤ και στην Τράπεζα της Ιαπωνίας έχουν μόνο μια μονάδα που τους έχει απομείνει, πρόσθεσε.
Αυτοί οι περιορισμοί θα εμφανιστούν στις επόμενες συναντήσεις των διοικήσεων των κεντρικών τραπεζών. Η Fed κράτησε σταθερά τα επιτόκια στις 11 Δεκεμβρίου. Μια μέρα αργότερα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έκανε το ίδιο ενώ η Τράπεζα της Ιαπωνίας συμπεραίνει ότι έχει ξεπεράσει τις φουρτούνες.
Αυτό το ήρεμο τέλος του έτους έρχεται παρά το γεγονός ότι ο πληθωρισμός παραμένει χαμηλά σε όλο τον κόσμο. Η UBS Group AG υπολογίζει ότι περίπου τα δύο τρίτα των κεντρικών τραπεζών που βρίσκονται στο μικροσκόπιό της επί του παρόντος έχουν πληθωρισμό κάτω από τους στόχους τους.
Οι περικοπές επιτοκίων αυτής της χρονιάς που τελειώνει, βοήθησαν να τεθεί ένα κατώφλι στην πιο αργή επέκταση της τελευταίας δεκαετίας παγκοσμίως, και να γίνουν πιο ανταγωνιστικές οι αγορές εργασίας, όπως αποδεικνύεται κι από την έκθεση σχετικά με τις μισθολογικές διαφορές στις ΗΠΑ, που δόθηκε στη δημοσιότητα πριν από λίγες μέρες.
Υπάρχει όμως και η άποψη ότι οι πολύ «απλές» πολιτικές -κι ανάμεσά τους τα αρνητικά επιτόκια- κάνουν κάποια ζημιά.
Η Pacific Investment Management Co. έγινε νωρίτερα αυτό το μήνα η πιο πρόσφατη εταιρεία που συνεισέφερε στη συζήτηση για το αν τα αρνητικά επιτόκια στην Ευρωζώνη και την Ιαπωνία βλάπτουν, ή ωφελούν. Η υποχώρηση των επιτοκίων κάτω από το μηδέν, πιέζει την κερδοφορία των τραπεζών κι έτσι μειώνει τον δανεισμό, μειώνει τις αποδόσεις της αγοράς και την κατανάλωση, σύμφωνα με την εταιρεία αυτή, που είναι μια από τις μεγαλύτερες στον κλάδο των ομολόγων.
Οι εξελίξεις αυτές βοηθούν να γίνει κατανοητό για ποιους λόγους ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ Τζερόμ Πάουελ δεν εισήγαγε τα αρνητικά επιτόκια, παρά τις πιέσεις του προέδρου της χώρας Ντόναλντ Τραμπ. Από την άλλη, ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Αυστραλίας Φίλιπ Λόου, κάνει το ίδιο. Η σουηδική Riksbank κατέστησε σαφές ότι θέλει να θέσει τέρμα σε μια περίοδο πέντε ετών αρνητικών επιτοκίων, ακόμα κι αν η ανάπτυξη επιβραδύνεται.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στην Κίνα, δεν θέλουν να κάνουν τα ίδια λάθη. Αναφερόμενος σε πρόσφατο έγγραφο που κυκλοφόρησε η Λαϊκή (κεντρική) Τράπεζα της Κίνας, ο διοικητής της Γι Γκανγκ επανέλαβε πιο ισχυρή τη δέσμευση ότι το ίδρυμα θα ακολουθήσει τη συμβατική νομισματική πολιτική.
Βλέποντας τα επόμενα εμπόδια στο δρόμο τους, ο Τζερόμ Πάουελ της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ πήρε τις αποφάσεις του, όπως άλλωστε και η Κριστίν Λαγκάρντ της ΕΚΤ.
Αυτό σημαίνει ότι οι φωνές για βοήθεια και σωτηρία της παγκόσμιας οικονομίας, όπως επισημαίνει ο ΓΓ του ΟΟΣΑ, Άνχελ Γκουρία, πρέπει να διοχετευθούν σε όσους παράγουν φορολογική πολιτική.
Υπάρχουν κάποια σποραδικά σημάδια που δείχνουν τι συμβαίνει: Η Ιαπωνία ανακοίνωσε προ ημερών ένα πακέτο κινήτρων για τη στήριξη της ανάπτυξης. Οι εκλογές του Ηνωμένου Βασιλείου άνοιξαν την πόρτα σε μια επιστροφή στις δαπάνες του 1970. Ωστόσο, τα δημοσιονομικά ελλείμματα και οι πολιτικές διαφορές δείχνουν καθαρά ότι οι περισσότερες κυβερνήσεις έχουν χάσει τα όπλα τους.