Εκεί που άλλα κράτη καταργούν τα μεγάλης αξίας χαρτονομίσματα, εκείνοι εκδίδουν χαρτονόμισμα 1.000 φράγκων (880 ευρώ). Γιατί;
Τον περασμένο μήνα, οι Ελβετοί εξέδωσαν το νέο χαρτονόμισμα που θα γεμίσει τα πορτοφόλια τους. Το μοβ χαρτονόμισμα των 1.000 φράγκων.
Το νέο χαρτονόμισμα είναι ελαφρώς μικρότερο και δείχνει δύο ανθρώπους να δίνουν τα χέρια πάνω από την υδρόγειο. Πιάνετε το σημειολογικό, σωστά;
Και δεν πρόκειται για ένα συνηθισμένο χαρτονόμισμα, είναι ένα από τα πιο πολύτιμα του κόσμου. Η αξία του φτάνει τα 880 ευρώ. Κυκλοφορούν πάνω από 48 εκατομμύρια από αυτά τα χαρτονομίσματα, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 60% της αξίας όλων των χαρτονομισμάτων που κυκλοφορούν στην Ελβετία.
Το ερώτημα που γεννάται είναι το εξής: γιατί οι Ελβετοί χρειάζονται ένα τόσο μεγάλο σε αξία χαρτονόμισμα, όταν το πλαστικό χρήμα είναι αυτό που ευημερεί στις μέρες μας; Τα περισσότερα κράτη, σε μια προσπάθεια να μειώσουν και το οικονομικό έγκλημα, καταργούν τα μεγάλης αξίας χαρτονομίσματα, προωθώντας της αγορές μεγάλης αξίας που γίνονται μέσω καρτών και ηλεκτρονικών συναλλαγών. Γιατί η Ελβετία μένει πίσω;
Γιατί πολύ απλά, οι Ελβετοί αγαπούν τα μετρητά!
Ως ένα «πολιτιστικό φαινόμενο» χαρακτηρίζει ο αντιπρόεδρος της SNB, Fritz Zurbruegg, αυτή την αγάπη για τα μετρητά. Και το χαρτονόμισμα των 1.000 φράγκων ήταν αυτό που ήθελαν οι Ελβετοί.
Στην Ελβετία, τα μετρητά παραμένουν ο βασικός τρόπος πληρωμών. Ακόμη και τώρα, την εποχή της αυξανόμενης ψηφιακής οικονομίας, οι Ελβετοί έχουν πάντα μετρητά στα πορτοφόλια τους. Πολλές φορές δεν θα αγοράσουν έναν καφέ, ή ένα σνακ, αν δεν έχουν μετρητά ή το ΑΤΜ δεν λειτουργεί. Ακόμη και αν έχουν την κάρτα μαζί τους.
Αντίθετα, εάν θέλουν να πληρώσουν έναν καφέ και έχουν πάνω τους ένα χαρτονόμισμα των 100 φράγκων, κανείς δεν θα έχει πρόβλημα να το δεχτεί ή δεν θα ζητήσουν «ψιλά». Η ανάγκη για μετρητά είναι τόσο μεγάλη, που πολλές τράπεζες έχουν ημερήσιο όριο ανάληψης έως και 5.000 φράγκα (ή 10.000 μηνιαίως). Άλλωστε πολλοί Ελβετοί, αγοράζουν ακόμη και αυτοκίνητο με μετρητά.
Λένε όχι στην πιστωτική
Ένα ακόμη πιο εντυπωσιακό στοιχείο για τους Ελβετούς, είναι ότι λένε όχι την πιστωτική. Μια έρευνα του 2017, έδειξε ότι το 70% των συναλλαγών τους το κάνουν με μετρητά, το 22% με χρεωστικές κάρτες και μόνο το 5% με πιστωτικές.
«Πραγματικό χρήμα»
Γιατί λοιπόν οι Ελβετοί προτιμούν τα μετρητά; Για δύο απλούς λόγους: τα μετρητά θεωρούνται ευρέως μέρος του πολιτισμού τους και πιστεύουν ότι με τα μετρητά παρακολουθούν τις δαπάνες τους πιο εύκολα.
Άνθρωποι που μίλησαν στο BBC, λένε αυτό ακριβώς το πράγμα.
Η Τζέιν Κέτνερ, 29 ετών από τη Βασιλεία, αν και κάνει ηλεκτρονικές αγορές, εξακολουθεί να πιστεύει ότι όταν πληρώνει με μετρητά, έχει μεγαλύτερο έλεγχο των δαπανών της. «Στις ηλεκτρονικές συναλλαγές, ξοδεύεις τα χρήματα πιο εύκολα», λέει.
Ο Γιούργκερ Ενγκλερ, όπως και άλλοι έμποροι στην Marketplatz της Βασιλείας, δέχεται μόνο μετρητά. «Δύο ή τρεις πελάτες το μήνα ζητούν να πληρώσουν με κάρτα», λέει. «Όταν πηγαίνω στα καταστήματα, μου αρέσει να πληρώσω με κάρτα, αλλά όταν πηγαίνω στην αγορά ή σε ένα εστιατόριο πληρώνω πάντα με πραγματικά χρήματα».
Η διαφορετικότητα από τους γείτονες
Υπάρχει επίσης ο παράγοντας της ταυτότητας: οι Ελβετοί ταυτίζονται με τα μετρητά εν μέρει και λόγω του τρόπου με τον οποίο βλέπουν τον εαυτό τους. Είναι ένα έθνος που εκτιμά την ιδιωτικότητα και δεν του αρέσει να του λένε τι να κάνει. Θεωρούν τους εαυτούς τους διαφορετικούς από τους Ευρωπαίους γείτονές τους και διαφυλάσσουν αυτά που θεωρούν ότι τους ξεχωρίζουν, όπως η γλώσσα, το πολιτικό σύστημα και το νόμισμα.
Αυτοί οι γείτονες λένε ότι τα χαρτονομίσματα μεγάλης αξίας βοηθούν στο ξέπλυμα χρήματος. Έτσι 17 από τις 19 κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης έχουν συμφωνήσει να σταματήσουν την κυκλοφορία των δικών τους μοβ χαρτονομισμάτων, των 500 ευρώ, ενώ η Γερμανική και η Αυστριακή κεντρική τράπεζα ετοιμάζονται να ακολουθήσουν.
Όμως, προς το παρόν, πολλοί Ελβετοί εξακολουθούν να εκτιμούν την ανωνυμία και την ελευθερία που τους προσφέρουν τα μετρητά και τα νέα χαρτονομίσματα βρίσκουν σιγά-σιγά τη θέση τους στην αγορά.