Σταδιακή κατάργηση όλων των προγραμμάτων χορήγησης ιθαγένειας και άδειας διαμονής σε επενδυτές από τρίτες χώρες, τα οποία εφαρμόζουν ευρωπαϊκές χώρες μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, εισηγείται η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ). Είναι το πιο πρόσφατο παράδειγμα ευρωπαϊκού θεσμού ο οποίος διατυπώνει ανάλογη γνώμη – μετά και από την προηγούμενη γνωμοδότηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Η Ελλάδα προσδοκά σημαντικά δημοσιονομικά οφέλη από την εφαρμογή προγράμματος προσέλκυσης επενδυτών έναντι χορήγησης «χρυσής βίζας», ενώ η Κύπρος έχει ήδη αξιοποιήσει εντατικά τέτοια προγράμματα. Οι αυξανόμενες αντιδράσεις από την Ε.Ε. ωστόσο διαμορφώνουν ένα κλίμα δυσπιστίας γύρω από αυτές τις πρωτοβουλίες.
Η ΕΟΚΕ είναι ένας ευρωπαϊκός θεσμός ο οποίος έχει εισηγητικό μεν, αλλά βαρύνοντα λόγο στις ευρωπαϊκές εξελίξεις, ιδιαίτερα σε οικονομικά ζητήματα και σε θέματα που έχουν να κάνουν με την κοινωνική συνοχή και την προστασία του Ευρωπαίου πολίτη.
Στην ίδια γνωμοδότηση, η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη να προχωρήσουν στην κατάργηση αυτών των προγραμμάτων ή να αιτιολογήσουν με επιχειρήματα και στοιχεία τυχόν αντίθετη απόφασή τους.
Πιο σφιχτοί όροι
Ως τότε, η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αναγνωρίζει ότι για την αντιμετώπιση των κινδύνων που δημιουργούν τα προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας και άδειας διαμονής σε επενδυτές που έρχονται από χώρες εκτός Ευρώπης και για την εκπλήρωση της κύριας αποστολής της, η ομάδα εμπειρογνωμόνων των κρατών μελών που συγκρότησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να επικεντρωθεί στα εξής ζητήματα:
– Εφαρμογή ελάχιστων πρότυπων επιμέλειας και ελέγχων ασφαλείας, προσαρμοσμένων στο προφίλ κινδύνου των υποψηφίων δικαιούχων για «χρυσή βίζα»,
– Εφαρμογή ελάχιστων προτύπων για τη λειτουργική ακεραιότητα του προγράμματος, με την ενσωμάτωση μέτρων διαφάνειας και διακυβέρνησης στη χορήγηση αυτού του προνομίου
– Ύπαρξη μηχανισμών ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών, καθώς και μεταξύ των αρμοδίων εθνικών αρχών εντός των κρατών μελών που να βοηθούν στη σωστή εφαρμογή του μέτρου
Η ΕΟΚΕ εξηγεί ότι οι προδιαγραφές που θέτει για το μεσοδιάστημα μέχρι την κατάργηση του μέτρου, αποσκοπούν στην καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, ενώ επιμένει ότι οι αρχές θα πρέπει να διατηρούν την πρωταρχική ευθύνη για την έγκριση ή την απόρριψη των αιτήσεων «χρυσής βίζας».
Τι ισχύει σήμερα
Επί του παρόντος, υπάρχουν μεταξύ 17 και 20 προγράμματα υπηκοότητας και διαμονής των επενδυτών στην ΕΕ. Σύμφωνα με κοινή έκθεση της Transparency International και του Global Witness το 2018, τα προγράμματα αυτά αυτά αύξησαν από το 2008 κατά 6.000 τους υπηκόους της ΕΕ και κατά 100.000 τους νόμιμα διαμένοντες κατοίκους . Τα κράτη μέλη έχουν προσελκύσει περίπου 25 δισεκατομμύρια ευρώ σε ξένες άμεσες επενδύσεις.