Το καλύτερο συνταξιοδοτικό σύστημα του κόσμου αναγκάζεται να λάβει έκτακτα μέτρα εξαιτίας πτώσης ρεκόρ των επιτοκίων, με σκοπό να αποφευχθούν περικοπές που στο παρελθόν θα ήταν αδιανόητες, σύμφωνα με το CNN.
Μια μακρά περίοδος αρνητικών ή εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων έχει ασκήσει τεράστια πίεση στα συνταξιοδοτικά ταμεία της Ολλανδίας, εξαναγκάζοντάς τα να ενημερώσουν τους συνταξιούχους πως τα εισοδήματά τους μπορεί να περικοπούν. Η ολλανδική κυβέρνηση, σύμφωνα με το CNN, καταβάλλει προσπάθειες να επιλύσει το άμεσο πρόβλημα, ωστόσο η κατάσταση προκαλεί προβληματισμούς σε μια χώρα όπου η αύξηση των εργαζομένων που συνταξιοδοτούνται σημαίνει πως οι αλλαγές στις συντάξεις είναι αναπόφευκτες.
Οι Ολλανδοί εργαζόμενοι κατά κανόνα ήταν σε θέση να συνταξιοδοτηθούν με σύνταξη που αντιστοιχούσε περίπου στο 80% του μέσου μισθού τους. Ωστόσο η πίεση στις συντάξεις από τα χαμηλά επιτόκια οδήγησε σε συζητήσεις περί μείωσης πληρωμών στους συνταξιούχους ή άλλα μέτρα για τους ήδη εργαζομένους, προκαλώντας σοκ σε μια χώρα που βασίζεται σε ένα σύστημα γνωστό για την αξιοπιστία του. Σχεδόν όλοι έχουν πρόσβαση σε συντάξεις τόσο από την κυβέρνηση όσο και από τον εργοδότη τους, και η Ολλανδία ήταν πρώτη στην ετήσια κατάταξη της Mercer για τις συντάξεις παγκοσμίως.
Για τα συνταξιοδοτικά ταμεία παγκοσμίως, τα χαμηλά επιτόκια δεν θα μπορούσαν να έρθουν σε χειρότερη στιγμή, δεδομένων των δημογραφικών αλλαγών: Οι άνθρωποι ζουν περισσότερο και οι πληθυσμοί γερνούν, κάτι που σημαίνει ότι υπάρχουν λιγότεροι νέοι εργαζόμενοι για να πληρώνουν ώστε το σύστημα να μη «βουλιάξει».
Όπως σημειώνει το CNN, αναφορά του Group of Thirty που δημοσιεύτηκε την προηγούμενη εβδομάδα εκτιμά πως οι κορυφαίες οικονομίες του κόσμου θα αντιμετωπίσουν έλλειψη ύψους 15,8 τρισεκατομμυρίων δολαρίων το 2050- τη στιγμή που το 2017 ήταν στα 1,1 τρισεκατομμύρια- όσον αφορά στην παροχή οικονομικής ασφάλειας στους συνταξιούχους πολίτες τους- και αυτό βάσει της αισιόδοξης πρόβλεψης για την οικονομική ανάπτυξη, τους μισθούς κ.α.
Οι εξελίξεις αυτές δεν «πηγάζουν» από τη Χάγη, όπου βρίσκεται η έδρα της ολλανδικής κυβέρνησης, μα από τις πόλεις όπου βρίσκονται οι ισχυρότερες κεντρικές τράπεζες του πλανήτη: Την Ουάσιγκτον, τη Φρανκφούρτη και το Τόκιο. Όπως αναφέρεται στο σχετικό δημοσίευμα του CNN, οι κεντρικές τράπεζες πραγματοποίησαν ένα άνευ προηγουμένου πείραμα από την οικονομική κρίση του 2008 και μετά: Για να ενισχύσουν την παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη, κατέβασαν τα επιτόκια στα χαμηλότερα σημεία τους στην ιστορία: Στην Ευρώπη και στην Ιαπωνία βρίσκονται σε αρνητικό επίπεδο από το 2014 και το 2016 αντίστοιχα. Στο μεταξύ, οι κεντρικές τράπεζες «καταβροχθίζουν» ομόλογα μέσω τεράστιων προγραμμάτων αγοράς, με στόχο τη μείωση του μακροπρόθεσμου κόστους δανεισμού. Χρόνια μετά, οι παρενέργειες αυτών των πρακτικών βρίσκονται «στο μικροσκόπιο»: Μία επίπτωση των αρνητικών επιτοκίων έχει να κάνει με τις τράπεζες, που πρέπει να πληρώνουν για να αφήνουν τα χρήματά τους στις κεντρικές τράπεζες αντί να εισπράττουν επιτόκια. Επίσης, αρνητικές είναι οι επιπτώσεις και στους αποταμιευτές.
Τώρα γίνονται αισθητές και οι επιπτώσεις στα συνταξιοδοτικά ταμεία, που βασίζονται σε ομόλογα για σταθερές επιστροφές/ πληρωμές στους συνταξιούχους. Οι αποδόσεις των ομολόγων από χώρες όπως η Γερμανία είναι αρνητικές, εξαναγκάζοντας σε αναζήτηση άλλων «πηγών» για επιστροφές. Στην Ολλανδία, οι αυστηρότεροι κανόνες υπολογισμού για τα μελλοντικά κόστη- που γενικά θεωρούνται κάτι θετικό- σημαίνουν πως τα ταμεία αντιμετωπίζουν μεγαλύτερους κινδύνους όταν τα επιτόκια είναι χαμηλά. Εάν δεν μπορούν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους, αναγκάζονται να κάνουν περικοπές.
«Είναι πολύ πιθανό να χρειαστεί να μειώσουμε τις συντάξεις την επόμενη χρονιά, και τα πράγματα δεν φαίνονται καλά ούτε για τα επόμενα χρόνια» είπε η Κόριεν Βόρτμαν Κουλ, πρόεδρος του ΑΒΡ, ενός από τα μεγαλύτερα ταμεία της Ολλανδίας.
Η χώρα επικεντρωνόταν σε τρόπους αντιμετώπισης των δημογραφικών μεταβολών, αναπτύσσοντας ένα σχέδιο για τη μεταρρύθμιση του συστήματός της, που αναμένεται να οριστικοποιηθεί το 2020. Βάσει του σχεδίου αυτού, η χώρα θα ανεβάσει την ηλικία συνταξιοδότησης στα 67 το 2024. Μετά για κάθε χρόνο που θα αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής στη χώρα, οι πολίτες θα πρέπει να δουλεύουν για άλλους οκτώ μήνες. Ωστόσο, βραχυπρόθεσμα είναι η κατάσταση που έχει προκληθεί από τα χαμηλά επιτόκια που τραβάει την προσοχή- και δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν πως το πρόβλημα πάει πέρα από την Ολλανδία, υποδεικνύοντας τη Δανία ως άλλη μια χώρα που θα μπορούσε να αποκτήσει πρόβλημα. Κατά παράδοξο τρόπο, τα πιο αξιόπιστα και αυστηρά συστήματα συνταξιοδότησης θα μπορούσαν να είναι αυτά που αντιμετωπίζουν πρόβλημα.
Για τις κεντρικές τράπεζες, το ζήτημα των συντάξεων προκαλεί έντονους προβληματισμούς σχετικά με τις ανορθόδοξες πολιτικές που ακολούθησαν την τελευταία δεκαετία. Η ΕΚΤ έχει δεχτεί έντονες κριτικές από τον Σεπτέμβριο, όταν ανακοίνωσε πως θα κατεβάσει ακόμα περισσότερο τα επιτόκια σε αρνητικό επίπεδο και θα επανεκκινήσει το πρόγραμμα αγοράς assets της, ύψους σχεδόν τριών τρισ. δολαρίων. Μετά την ολοκλήρωση της σχετικής συνάντησης, ο Κλάας Κλοτ, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ και πρόεδρος της ολλανδικής κεντρικής τράπεζας, έβγαλε μια σπάνια ανακοίνωση διαφωνίας, χαρακτηρίζοντας τα μέτρα «δυσανάλογα στις παρούσες οικονομικές συνθήκες».
Η Κριστίν Λαγκάρντ, που άρχισε τη θητεία της ως πρόεδρος της ΕΚΤ αυτόν τον μήνα, γνωρίζει για τα προβλήματα σχετικά με τις επιπτώσεις των αρνητικών επιτοκίων, και έχει δεσμευτεί να εξετάσει το θέμα κατά τη θητεία της.