Γίνεται ένας συνταξιούχος με κύρια σύνταξη 700 ευρώ να θεωρείται τυχερός και ένας άλλος συνταξιούχος των 1.500 ευρώ να θεωρείται άτυχος;
Η απάντηση είναι καταφατική. Είναι το αποτέλεσμα του νέου νόμου για το ασφαλιστικό, καθώς με τις αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων ευνοούνται οι χαμηλοσυνταξιούχοι των 500–700 ευρώ και αδικούνται όσοι λαμβάνουν κύριες συντάξεις πάνω από τα επίπεδα των 1.300–1.500 ευρώ. Η διαδικασία υπολογισμού των συντάξεων για αιτήσεις που υποβλήθηκαν μετά τη 13η Μαΐου 2016, ημερομηνία έναρξης ισχύος του νέου ασφαλιστικού (ν.4387/2016), βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη εδώ και περίπου δύο μήνες.
Το αδιέξοδο που είχε δημιουργηθεί για σχεδόν ένα έτος με την αδυναμία εύρεσης του μαθηματικού τύπου από τον οποίο θα προέκυπταν οι νέες κύριες συντάξεις άρθηκε. Τη θέση ενός τύπου που θα προέκυπτε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) πήρε ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ), που αξιοποιείται για τον υπολογισμό των συντάξεων. Ηδη από τις περίπου 60.000 αιτήσεις συνταξιοδότησης που βρίσκονταν στην αναμονή έχουν υπολογιστεί πάνω από 10.000, με συνέπεια να υπάρχει ένα ικανοποιητικό δείγμα. Πρόκειται για συντάξεις που αφορούν αιτήσεις οι οποίες υποβλήθηκαν από τις 13 Μαΐου έως και τις 31 Δεκεμβρίου 2016.
Τα οφέλη που προκύπτουν για τους χαμηλοσυνταξιούχους κυμαίνονται από 50 έως και 200 ευρώ τον μήνα. Αντίθετα, οι απώλειες που καταγράφουν οι συνταξιούχοι με υψηλές συντάξεις κυμαίνονται από 150 έως 300 ευρώ τον μήνα. Το μυστικό σε αυτές τις διαφοροποιήσεις κρύβεται στα νέα ποσοστά αναπλήρωσης, βάσει των οποίων προκύπτουν οι νέες συντάξεις. Οι αλλαγές που έχουν γίνει σε σχέση με τον παλαιότερο τρόπο υπολογισμού οδηγούν συνταξιούχους με λίγα χρόνια ασφάλισης (15–20 έτη) και αντίστοιχα χαμηλό μισθό σε υψηλότερες τελικές αποδοχές συγκριτικά με το παρελθόν. Το ακριβώς αντίστροφο συμβαίνει με όσους έχουν πάνω από 30 έτη ασφάλισης και υψηλούς μισθούς και οι οποίοι συμπληρώνουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης.
Σε κάθε περίπτωση οι δανειστές έχουν γνώση της κατάστασης και δεν κρύβουν σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων την ενόχλησή τους για το γεγονός ότι το νέο ασφαλιστικό σύστημα «παράγει» υψηλότερες συντάξεις σε σχέση με το παλιό, ακόμα και αν αυτές αφορούν χαμηλοσυνταξιούχους. Βέβαια, περιμένουν να έχουν μια πιο συνολική εικόνα της νέας κατάστασης που διαμορφώνεται, κάτι που δεν αναμένεται πριν από το φθινόπωρο, όταν η ελληνική πλευρά έχει δεσμευτεί να έχει ολοκληρώσει τον υπολογισμό του 30% αυτών των «νέων» συντάξεων. Αλλωστε, έως το τέλος του έτους η διοίκηση του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) έχει δεσμευτεί ότι θα καταφέρει να απονείμει έως 70.000 «παλιές συντάξεις», ανεξάρτητα αν οι αιτήσεις υποβλήθηκαν πριν ή μετά την έναρξη ισχύος του νέου νόμου. Υπενθυμίζεται ότι στην «ουρά» υπάρχουν περίπου 139.000 κύριες συντάξεις, οι οποίες δεν είναι εφικτό να απονεμηθούν προτού παρέλθει και το πρώτο μισό της επόμενης χρονιάς, τουλάχιστον.
Σύμφωνα με το νέο «μοντέλο» υπολογισμού των συντάξεων, μειώσεις υφίστανται οι περισσότερες από τις κύριες συντάξεις άνω των 1.000 ευρώ. Οσες συντάξεις βρίσκονται κοντά στα 1.000 ευρώ οι μειώσεις που θα προκύψουν, σε σύγκριση με τον παλιό τρόπο υπολογισμού, κυμαίνονται από 100 έως 150 ευρώ. Ομως είναι σημαντικά μεγαλύτερες οι μειώσεις που «παράγει» ο νέος τρόπος υπολογισμού για συντάξεις από 1.500 ευρώ και άνω. Είναι χαρακτηριστικό ότι με τον παλιό τρόπο υπολογισμού, για ασφαλισμένο με 35 έτη προϋπηρεσίας και αποδοχές που στο υψηλότερο επίπεδο έφταναν τα 2.800 ευρώ λίγο πριν από την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης, η κύρια σύνταξη θα ανερχόταν στα 1.750 ευρώ. Τώρα με τον νέο τρόπο που προκύπτει από τον νόμο Κατρούγκαλου φθάνει τα 1.490 ευρώ. Αν συνυπολογιστεί το γεγονός ότι ο τρόπος υπολογισμού αφορά μεικτά ποσά κύριων συντάξεων, αυτό σημαίνει ότι ο συγκεκριμένος συνταξιούχος θα λάβει καθαρά περίπου 1.320 ευρώ.
Αντίθετα, ασφαλισμένος με 15 έτη προϋπηρεσίας και χαμηλές μηνιαίες αποδοχές με το παλιό σύστημα θα λάμβανε μειωμένη σύνταξη στα επίπεδα των 420 ευρώ. Τώρα θα λάβει σύνταξη που θα ανέλθει στα 595 ευρώ.
Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι
Στην «πρώτη γραμμή» των περικοπών βρίσκονται οι εξής περιπτώσεις ασφαλισμένων – δυνάμει συνταξιούχων:
*Ασφαλισμένοι στον ΙΚΑ με περισσότερα από 30 χρόνια ασφάλισης και μισθό άνω των 1.500 ευρώ.
*Ασφαλισμένοι στο ΤΣΑΥ, δηλαδή γιατροί και υγειονομικοί.
*Ασφαλισμένοι στο Ταμείο Νομικών.
*Ασφαλισμένοι στο ΤΑΕ με περισσότερα από 30 χρόνια ασφάλισης.
*Ασφαλισμένοι του ΟΑΕΕ που υπάγονται στο πρώην ΤΕΒΕ στις υψηλές ασφαλιστικές κατηγορίες. Οι συγκεκριμένοι με τον παλιό τρόπο υπολογισμού θα ελάμβαναν προσθήκη 220 ευρώ στην κύρια σύνταξη. Τώρα με τον νέο τρόπο υπολογισμού η συγκεκριμένη προσθήκη χάνεται.
*Δημόσιοι υπάλληλοι με περισσότερα από 30 χρόνια προϋπηρεσίας, Πανεπιστημιακής (ΠΕ) και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (ΤΕ).
Στον αντίποδα, υψηλότερες συντάξεις με το νέο τρόπο υπολογισμού θα καρπωθούν οι εξής κατηγορίες ασφαλισμένων:
*Δημόσιοι υπάλληλοι Υποχρεωτικής (ΥΕ) και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ΔΕ), οι οποίοι συνταξιοδοτούνται με λιγότερα από 30 έτη ασφάλισης.
*Ασφαλισμένοι στο ΤΣΑ.
*Ασφαλισμένοι σε ταμεία ΔΕΚΟ και Τραπεζών.
*Ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ με 20 έως 30 χρόνια ασφάλισης και αποδοχές που δεν ξεπέρασαν τα 1.400 ευρώ τον μήνα.