Την άμεση και αυτόματη πληρωμή του ΦΠΑ στο Δημόσιο από τον καταναλωτή ή τον τελικό αγοραστή δρομολογεί το υπουργείο Οικονομικών και η ΑΑΔΕ, με στόχο την πάταξη της φορολογικής απάτης τύπου καρουζέλ και της συσσώρευσης ληξιπρόθεσμων οφειλών.
Στην ουσία πρόκειται για εφαρμογή της διάταξης που υπάρχει στη νομοθεσία από το 2015, αλλά δεν έχει ακόμη εφαρμογή σε πλήρη έκταση. Εφαρμόστηκε εν μέρει, πέρυσι, στα τέλη Σεπτεμβρίου για την αγορά ηλεκτρονικών συσκευών, κινητών τηλεφώνων, τάμπλετ, λάπτοπ και παιχνιδομηχανές (playstation κ.λπ), όπου πλέον ο ΦΠΑ χρεώνεται στον τελικό αγοραστή εφόσον υπάγεται στο καθεστώς ΦΠΑ.
Σημειώνεται πως ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2015 υπάρχει ο κωδικός 404 στο έντυπο της περιοδικής δήλωσης του ΦΠΑ, αλλά ακόμη είναι στην ουσία ανενεργός. Ο κωδικός 404 αφορά σε «φόρο που έχει δεσμευθεί μέσω τραπεζών» στον οποίο θα καταχωρούνται τα ποσά που παρακρατούνται από τις τράπεζες κατά το χρόνο εξόφλησης των συναλλαγών, προκειμένου να αποδοθούν στη φορολογική διοίκηση. Στη σχετική εγκύκλιο, ΠΟΛ.1191/11.8.2015, ορίζεται ότι «ο τρόπος συμπλήρωσης του κωδικού θα οριστεί μετά την έκδοση της απόφασης του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων με την οποία θα ρυθμιστεί η διαδικασία εφαρμογής της διάταξης αυτής». Όμως επί τρία χρόνια δεν έχει οριστεί, κάτι που θα γίνει προσεχώς.
Με την ενεργοποίηση του μέτρου αυτό θα σημάνει ότι ο ΦΠΑ σε κάθε προϊόν, θα πληρώνεται απευθείας από τον τελικό καταναλωτή στο Δημόσιο. Φυσικά δεν θα τρέχει στην εφορία ο καταναλωτής, αλλά η διαδικασία πληρωμής θα είναι αυτόματη κατά την αγορά.
Έστω ότι αγοράζει ένα προϊόν αξίας 100 ευρώ το οποίο βαρύνεται με ΦΠΑ 24% και η συνολική του τελική τιμή είναι 124 ευρώ. Ο πελάτης πληρώνει με κάρτα, η οποία χρεώνεται με 124 ευρώ, αλλά, τα 100 ευρώ πιστώνονται στον τραπεζικό λογαριασμό του επαγγελματία πωλητή και τα 24 ευρώ η τράπεζα θα τα πιστώνει εντός πέντε ημερών στο λογαριασμό του δημοσίου.
Με το σημερινό σύστημα, ο πελάτης πληρώνει 124 ευρώ, τα οποία πιστώνονται στον λογαριασμό του πωλητή. Κατόπιν ο πωλητής με τις περιοδικές δηλώσεις αποδίδει τον ΦΠΑ στο Δημόσιο.
Μέχρι να αποδώσει τον ΦΠΑ που εισέπραξε από τον πελάτη στο Δημόσιο τον χρησιμοποιεί ως κεφάλαιο κίνησης και μπορεί, όταν έρθει η ώρα της απόδοσης, να μην μπορεί να πληρώσει τον ΦΠΑ. Έτσι αρχίζουν να δημιουργούνται ληξιπρόθεσμα χρέη.
Με το νέο σύστημα, ο επιχειρηματίας δεν θα εισπράττει και δεν θα αποδίδει ΦΠΑ, καθώς ο συγκεκριμένος φόρος θα αποδίδεται αυτόματα μέσω των τραπεζών. Ωστόσο, η εφαρμογή του νέου συστήματος προϋποθέτει πληρωμές μέσω καρτών. Από το 2015 οι αγορές με κάρτες έχουν πολλαπλασιαστεί, αλλά ακόμα δεν είναι καθολικές. Σήμερα είναι υποχρεωτικές είναι για ποσά αγορών 500 ευρώ και άνω.
Οι σκέψεις στην ΑΑΔΕ είναι το όριο των υποχρεωτικών πληρωμών να κατέβει χαμηλά ίσως και στα 100 ευρώ, με την εφαρμογή του νέου συστήματος, ώστε να είναι πιο αποδοτικό ή εναλλακτικά να καθιερωθούν πρόσθετα κίνητρα για όσους πληρώνουν με κάρτες ειδικά σε καταστήματα με ροπή προς φοροδιαφυγή όπως ταβέρνες, καφέ, μπαρ κ.λ.π.