Τα περισσότερα μεγάλα διεθνή ΜΜΕ προβάλλουν ακατάπαυστα εδώ και χρόνια το «αποτυχημένο» οικονομικό μοντέλο της Βενεζουέλας, κατηγορώντας τον νυν πρόεδρό της Νικολάς Μαδούρο για τις «ανορθόδοξες» πολιτικές του. Ελάχιστα εξ αυτών όμως ασχολούνται με όσα συμβαίνουν εδώ και δύο χρόνια σε μια άλλη χώρα της Λατινικής Αμερικής, την Αργεντινή, όπου από το 2015 κυβερνά ένας νεοφιλελεύθερος επιχειρηματίας, ο Μαουρίσιο Μάκρι.
Η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Νότιας Αμερικής εξελίσσεται σε μια από τις μεγαλύτερες αποτυχίες του γνωστού νεοφιλελεύθερου συνταγολογίου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και ταυτόχρονα παράδειγμα αποφυγής στο δόγμα που θεωρεί τις αγορές κλειδί για τη χρηματοδότηση, την ανάπτυξη και την ευημερία μιας χώρας.
Η Αργεντινή του Μάκρι κάνει ό,τι θέλουν οι αγορές, πράττει με ευλάβεια ό,τι της ζητά το ΔΝΤ. Αντί όμως για εισροές κεφαλαίων και ανάκαμψη, βυθίζεται διαρκώς όλο και πιο πολύ στην ύφεση και την οικονομική ανυποληψία.
Επειτα από αύξηση 3,6% στο πρώτο τρίμηνο του 2018, το ΑΕΠ της Αργεντινής βυθίστηκε κατά 5,8% τον Μάιο, σημειώνοντας τη μεγαλύτερη συρρίκνωσή του σε μηνιαία βάση από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.
Η βιομηχανική παραγωγή υποχώρησε κατά 1,4%, μεταφορές και τηλεπικοινωνίες κατά 4,9% καθώς οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να βρουν χρηματοδότηση.
Σαν να μην έφτανε αυτό, η ξηρασία συνέβαλε στη συρρίκνωση και της αγροτικής δραστηριότητας κατά 35%. Αρκετοί αγρότες βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι με τον κίνδυνο μηδενικών εσόδων, ζημιών και αδυναμίας διασφάλισης αναχρηματοδότησης στα χρέη τους, κάτι που θα τους επέτρεπε να συνεχίσουν να λειτουργούν.
Το έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών στο σύνολο πρώτου εξαμήνου αυξήθηκε κατά 90,6%, ενώ τα βασικά προβλήματα που οδήγησαν το Μπουένος Αϊρες στην «αγκαλιά» του ΔΝΤ τον περασμένο Μάιο (και τον δανεισμό του από αυτό με 50 δισ. δολάρια), η καθίζηση δηλαδή του πέσος και η ραγδαία άνοδος του πληθωρισμού, δεν έχουν βρει ακόμη λύση.
Παρά το δάνειο του ΔΝΤ, παρά τις δαπανηρές παρεμβάσεις της κεντρικής τράπεζας στις αγορές συναλλάγματος, το αργεντίνικο νόμισμα βούτηξε για ακόμη μία φορά νωρίτερα αυτόν τον μήνα, ανεβάζοντας τις φετινές του απώλειες έναντι του δολαρίου στο 40%.
Η κεντρική τράπεζα αύξησε τα επιτόκιά της πρόσφατα στο αστρονομικό 45%, από 40% τον Μάιο και 32,5% νωρίτερα φέτος.
Με τόσο υψηλά επιτόκια και τα δημοσιονομικά μέτρα λιτότητας που η κυβέρνηση έχει ήδη λάβει κατά σύσταση του ΔΝΤ, το πέσος θα έπρεπε να είχε σταματήσει την καθοδική του τροχιά.
Αντ’ αυτού όμως συνεχίζει να υποχωρεί και να συναγωνίζεται σε πτώση την τουρκική λίρα.
Τα πολύ υψηλά επιτόκια αδυνατούν όμως να σταματήσουν και την άνοδο του πληθωρισμού ο οποίος άγγιξε τον Ιούνιο το 31%, χτυπώντας υπερδιπλάσιο επίπεδο από τον στόχο που έχει θέσει για φέτος η κεντρική τράπεζα.
Η Αργεντινή, όπως η Τουρκία, η Νότια Αφρική και οι υπόλοιπες οικονομίες των αναδυόμενων αγορών αποτελούν θύματα της αλλαγής ρότας των διεθνών επενδυτικών ροών, η οποία ξεκίνησε πριν από περίπου δύο χρόνια με την αλλαγή πολιτικής από την αμερικανική Fed και τις άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες του αναπτυγμένου κόσμου.
Το τέλος της ποσοτικής χαλάρωσης, η έναρξη του ανοδικού κύκλου των επιτοκίων, το σφίξιμο της νομισματικής πολιτικής από αυτές τις τράπεζες κατέστησαν σταδιακά περισσότερο ελκυστικούς τους τίτλους των αναπτυγμένων αγορών σε σχέση με αυτούς των αναδυόμενων αγορών.
Σε συνδυασμό με την αυξανόμενη τάση αποφυγής επενδυτικού ρίσκου –λόγω της έξαρσης των εμπορικών και των γεωπολιτικών εντάσεων μετά την εκλογή Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ– οδήγησαν σε μια διαρκή απομάκρυνση των επενδυτικών κεφαλαίων από τις οικονομίες των αναδυόμενων αγορών προς χάριν των αναπτυγμένων. Αποτέλεσμα ήταν η καθίζηση νομισμάτων, μετοχών και άλλων αξιών αυτών των αγορών, η εκτόξευση των ελλειμμάτων στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών, προβλήματα χρηματοδότησης αλλά και αναχρηματοδότησης χρεών, τελμάτωση της οικονομικής δραστηριότητας.
Προσπαθώντας να βγει από αυτόν τον κύκλο η κυβέρνηση Μάκρι έπραξε αυτό που ζητούν σήμερα οι αγορές και οι ειδήμονες από τη γειτονική Τουρκία.
Ακολούθησε «συνετή» δημοσιονομική πολιτική. Αύξησε τα επιτόκιά της ώς εκεί που δεν έπαιρνε, ξεκίνησε κατ’ εντολή του ΔΝΤ νέες δημοσιονομικές περικοπές 2,2 δισ. δολαρίων ευελπιστώντας να μειώσει το δημόσιο έλλειμμα από 3,7% του ΑΕΠ πέρυσι σε 2,7% φέτος και σε 1,3% το 2019.
Περιέκοψε την επιδότηση των τιμολογίων ηλεκτρικού ρεύματος και νερού, τροφοδοτώντας αύξηση των τιμών τους και κάνοντας δύσκολη τη ζωή των πολιτών, ενώ ανέστειλε τη φορολόγηση των ιδιαίτερα προσοδοφόρων εξαγωγών σόγιας απεμπολώντας ένα σημαντικό έσοδο του Δημοσίου. Φως όμως δεν είδε.
Οι περισσότεροι οικονομολόγοι προβλέπουν πλέον επιστροφή της οικονομίας στην ύφεση στο τρέχον τρίμηνο, δύο μόλις χρόνια αφότου αυτή ξαναμπήκε στο μονοπάτι της ανάπτυξης.
Κάποιοι εκτιμούν μάλιστα ότι η ύφεση θα διαρκέσει τουλάχιστον δύο έτη. Ο ίδιος ο Μάκρι μίλησε πρόσφατα για άνοδο της φτώχειας, αναγνωρίζοντας επί της ουσίας ότι η συνταγή του ΔΝΤ που εφαρμόζει πιστά –μείωση του ελλείμματος στο ισοζύγιο πληρωμών μέσω συρρίκνωσης της οικονομίας– οδηγεί ολοταχώς προς αυτή την κατεύθυνση.
Κερδίζοντας τις εκλογές του 2015, ο Μάκρι είχε υποσχεθεί ότι θα επαναφέρει τη χώρα του στο μονοπάτι της «οικονομικής ορθοδοξίας».
Πίστευε στον εναγκαλισμό των διεθνών κεφαλαιαγορών, εκτιμούσε ότι η αυστηρή δημοσιονομική πολιτική και η σκληρή προσέγγιση στη μείωση του πληθωρισμού θα έφερναν πλημμύρα ξένων κεφαλαίων στη χώρα του και ανάπτυξη.
Αυτό που ανακαλύπτει σήμερα είναι ότι το ξένο κεφάλαιο μπορεί να αφήσει μια χώρα τόσο γρήγορα όσο γρήγορα εισέρχεται σε αυτήν.