Μπορεί ΣΥΡΙΖΑ και Νέα Δημοκρατία να συμφωνούν –τουλάχιστον σε γενικές γραμμές– για το ποσοστό μείωσης που πρέπει να επέλθει στην επιβάρυνση από τον ΕΝΦΙΑ κατά την επόμενη διετία, ωστόσο, από την εξειδίκευση των εξαγγελιών που έγιναν στη Θεσσαλονίκη είναι πλέον ξεκάθαρο ότι τα δύο κόμματα έχουν εντελώς διαφορετική στόχευση.
Η σημερινή κυβέρνηση θέλει να απευθυνθεί στο ευρύ κοινό της μικρής ιδιοκτησίας υποσχόμενη μεγάλες ποσοστιαίες εκπτώσεις που θα φτάσουν και στο 50% σε βάθος δύο ετών, ενώ η αξιωματική αντιπολίτευση θέλει να «μοιράσει» τις ίδιες ποσοστιαίες εκπτώσεις σε όλους.
Πρακτικά, με την εξαγγελία του πρωθυπουργού η μεσαία και η μεγάλη ακίνητη περιουσία δεν θα έχει παρά πολύ μικρό ή και μηδενικό όφελος το 2019 και το 2020, ενώ με την πρόταση της Νέας Δημοκρατίας, όφελος θα έχουν όλοι με τη διαφορά ότι τα μεγαλύτερα ποσά –σε απόλυτους αριθμούς– θα αφορούν στους έχοντες τα μεγαλύτερα σε αξία ακίνητα.
Νέα κλίμακα υπολογισμού
Η κυβέρνηση προσανατολίζεται στο να καταθέσει έως το τέλος του χρόνου στη Βουλή νομοθετική διάταξη η οποία θα θεσπίζει μια καινούργια κλίμακα υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ.
Η κλίμακα αυτή θα προβλέπει μειωτικούς συντελεστές οι οποίοι θα εφαρμόζονται επί του κύριου φόρου –οι ιδιοκτήτες που υπάγονται στον συμπληρωματικό φόρο εξαιρούνται κάθε ελάφρυνσης– ενώ το κριτήριο κατάταξης των ιδιοκτητών σε κλιμάκιο θα είναι το ύψος της ατομικής περιουσίας.
Ετσι, για το 2019, θα προβλέπεται έκπτωση 30% για τους ιδιοκτήτες με ατομική περιουσία έως 60.000 ευρώ, ενώ ο συντελεστής θα μειώνεται όσο μεγαλώνει η αξία της ατομικής περιουσίας. Για την επόμενη χρονιά δεν θα προβλέπεται καμία έκπτωση για τους έχοντες ατομική περιουσία άνω των 150.000 ή των 200.000 ευρώ.
Δηλαδή, μένουν εκτός λίστας ωφελημένων ή 470.000 άτομα (αν το όριο διαμορφωθεί στις 200.000 ευρώ) ή 750.000 άτομα (αν το όριο οριστεί στις 150.000 ευρώ). Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ κοστίζει περίπου 320 εκατ. ευρώ σε όρους βεβαίωσης για το 2019 και αυτό το ποσό κατανέμεται ως εξής:
1. 190 εκατ. ευρώ θα κερδίσουν οι έχοντες περιουσία έως 60.000 ευρώ. Το πραγματικό όφελος θα είναι 55 ευρώ στον καθένα, καθώς είναι πολύ μεγάλος ο αριθμός των ιδιοκτητών με ατομική περιουσία έως 60.000 ευρώ (3,488 εκατ. άτομα).
Πρέπει να σημειωθεί ότι σε αυτό το «κλιμάκιο» κατατάσσονται και οι περίπου 1,35 εκατ. ιδιοκτήτες οι οποίοι ούτως ή άλλως δικαιούνται έκπτωση 50% στον ΕΝΦΙΑ λόγω χαμηλού εισοδήματος.
Αρα, γι’ αυτούς η έκπτωση του 30% θα γίνει μετά την αφαίρεση του 50% και σε πραγματικούς όρους το κέρδος θα είναι μερικά ευρώ.
Δηλαδή, ιδιοκτήτης με χαμηλό εισόδημα στον οποίο βεβαιώνεται ποσό 150 ευρώ ούτως ή άλλως πληρώνει 75 ευρώ λόγω της έκπτωσης του 50%. Το τελικό όφελος από την έκπτωση της κυβέρνησης θα είναι 22,5 ευρώ.
2. 92 εκατ. ευρώ θα κερδίσουν οι ιδιοκτήτες με ατομική περιουσία από 60 έως 100.000 ευρώ. Πρόκειται για ένα εκατομμύριο ιδιοκτήτες οι οποίοι κατά μέσον όρο θα κερδίσουν 80-90 ευρώ ο καθένας.
3. Στους έχοντες μεγαλύτερη περιουσία (100-200.000 ευρώ) ούτως ή άλλως προγραμματίζεται να μοιραστούν πολύ μικρά ποσά για το 2019, τα οποία δεν ξεπερνούν τα 40 εκατ. ευρώ, ενώ το πραγματικό όφελος θα είναι από… μηδέν έως 20 ευρώ ετησίως.
Η πρόταση της Νέας Δημοκρατίας είναι πιο «εμπροσθοβαρής» σε σχέση με την αντίστοιχη του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς προβλέπει «οριζόντια» μείωση 20% στην επιβάρυνση του ΕΝΦΙΑ για το 2019.
Το δημοσιονομικό κόστος για το πρώτο χρόνο προσεγγίζει τα 600 εκατ. ευρώ, καθώς η έκπτωση αφορά και τον κύριο και τον συμπληρωματικό φόρο, κάτι που σημαίνει ότι δεν θα υπάρχει ειδοποιητήριο στο οποίο να μην υπάρχει ελάφρυνση.
Σε απόλυτους αριθμούς, τα περισσότερα θα τα εξοικονομήσουν οι έχοντες τη μεγαλύτερη περιουσία, καθώς και πάλι κριτήριο θα είναι η ατομική περιουσία. Ετσι, οι μικροϊδιοκτήτες με περιουσία έως 60.000 ευρώ θα ωφεληθούν κατά μέσον όρο με 37 ευρώ ο καθένας (ή συνολικά με 130 εκατ. ευρώ), οι έχοντες ατομική περιουσία 60.000 έως 100.000 ευρώ θα κερδίσουν 83 ευρώ κατά μέσον όρο, στις περιουσίες από 100 έως 150.000 ευρώ το όφελος θα ανέλθει στα 120 ευρώ ανά ιδιοκτήτη, ενώ στο κλιμάκιο περιουσίας από 150 έως 210.000 ευρώ θα αντιστοιχεί κέρδος 160 ευρώ κατά μέσον όρο.Το ποσό του κέρδους θα είναι πολύ μεγαλύτερο για τους έχοντες ατομική περιουσία άνω των 250.000 ευρώ, καθώς αυτοί θα έχουν όφελος και από τον κύριο αλλά και από τον συμπληρωματικό φόρο.
Οι προτάσεις για το 2020
Για το 2020, η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ προβλέπει πρόσθετες ελαφρύνσεις της τάξεως των 300-400 εκατ. ευρώ και διεύρυνση του αριθμού των δικαιούχων έκπτωσης ώστε να υπάρξει ελάφρυνση και για τους ιδιοκτήτες με ατομική περιουσία από 200-500.000 ευρώ. Ωστόσο, η κυβέρνηση θέλει για το 2020 να αλλάξει τη δομή του φόρου ώστε να μετατραπεί περισσότερο από φόρος κατοχής των ακινήτων σε φόρο περιουσίας.
Η Νέα Δημοκρατία, από την άλλη, προγραμματίζει την αύξηση του συντελεστή της μέσης ελάφρυνσης από το 20% στο 30%.
Σε δύο δόσεις η αναπροσαρμογή των αντικειμενικών
Το ακριβές περιεχόμενο του ειδοποιητηρίου για τον ΕΝΦΙΑ που θα παραλάβει ο κάθε ιδιοκτήτης τόσο μέσα στο 2019 όσο και μέσα στο 2020 θα εξαρτηθεί και από τη νέα αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων.
Η αναπροσαρμογή θα προχωρήσει –σε δύο ετήσιες δόσεις– ανεξάρτητα από το ποιο από τα δύο κόμματα θα αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας μέσα στο 2019.
Και αυτό διότι η αναπροσαρμογή των αξιών σε δύο ετήσιες δόσεις με στόχο την πλήρη εξίσωση των αντικειμενικών αξιών με τις εμπορικές αποτελεί δέσμευση που έχει αναλάβει η χώρα για τη μεταμνημονιακή περίοδο και περιγράφεται ρητώς στο κείμενο της συμφωνίας του Eurogroup τον Ιούνιο του 2018.
Η αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών είναι δεδομένο ότι επηρεάζει το ύψος του ΕΝΦΙΑ, δεδομένου μάλιστα ότι και τα δύο κόμματα θέλουν να συνδέσουν τις ελαφρύνσεις που προωθούν με την ατομική περιουσία του καθενός.
Ωστόσο, δεν είναι ξεκάθαρο αν ο ΕΝΦΙΑ του 2019 θα υπολογιστεί με βάση τις σημερινές αντικειμενικές αξίες –οι οποίες από 1/1/2019 θα ενεργοποιηθούν και για τις μεταβιβάσεις ακινήτων– ή με τις καινούργιες.
Για να συμβεί το δεύτερο, θα χρειαστεί νομοθετική ρύθμιση, καθώς η υφιστάμενη νομοθεσία προβλέπει ότι ο φόρος κατοχής υπολογίζεται βάσει των αξιών που ισχύουν την 1η/1 εκάστου έτους.
Αν δεν περάσει τέτοια διάταξη, οι νέες αντικειμενικές αξίες του 2019 θα επηρεάσουν τον ΕΝΦΙΑ από το 2020.