Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της προεκλογικής περιόδου βρίσκεται το ζήτημα των επενδύσεων. Τα κόμματα «ξιφουλκούν» με τη ΝΔ να δηλώνει πως είναι η «μόνη φιλοεπενδυτική πολιτική δύναμη» και να κατηγορεί τον ΣΥΡΙΖΑ πως έχει «αλλεργία» στην προσέλκυση επενδύσεων…
Πέρα από τις όποιες «κορώνες» της προεκλογικής πολιτικής αντιπαράθεσης, ποια είναι τα οικονομικά δεδομένα και τι δείχνουν για τις ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα;
Όπως προκύπτει από τα τελευταία στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, οι (καθαρές) εισροές Ξένων Άμεσων Επενδύσεων (ΞΑΕ) στην Ελλάδα για το 2018 ανήλθαν σε 3.606 εκατ. ευρώ, (το υψηλότερο ποσό της τελευταίας δεκαετίας) σε σχέση με 3.204 εκατομμύρια το 2017, παρουσιάζοντας αύξηση της τάξης του 12,5%. To 2018 αποτελεί τη τρίτη συνεχόμενη χρονιά αυξημένων ξένων επενδυτικών ροών στη χώρα μας, μετά την ετήσια αύξηση κατά 28,3% από το 2016 στο 2017 και κατά 118,5% από το 2015 στο 2016.
Η επενδυτική δραστηριότητα στη χώρα κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας προέρχεται κατά κύριο λόγο από εταιρείες σημαντικών αγορών, όπως της ΕΕ, με τη Γερμανία (με διαφορά) και τη Γαλλία δευτερευόντως να αποτελούν τις βασικές χώρες προέλευσης επενδυτικών κεφαλαίων. Η Κύπρος, καθώς και χώρες εκτός ΕΕ, όπως η Ελβετία, ο Καναδάς και οι ΗΠΑ αποτελούν επίσης βασικές χώρες προέλευσης επενδυτικών κεφαλαίων, με την πρώτη δεκάδα να συμπληρώνεται από την Κίνα (με το Χονγκ Κονγκ), που έχει ενισχύσει σημαντικά τη θέση της τα τελευταία χρόνια, το Λουξεμβούργο, την Ισπανία και την Ιταλία.
Βασικά χαρακτηριστικά:
- Η επενδυτική δραστηριότητα στη χώρα προέρχεται κατά κύριο λόγο από εταιρείες σημαντικών αγορών, όπως της ΕΕ.
- Η Γερμανία (πρωτίστως) και η Γαλλία αποτελούν τις βασικές χώρες προέλευσης επενδυτικών κεφαλαίων για το χρονικό διάστημα 2008-18 με αρκετά μεγάλη διαφορά από τις υπόλοιπες κυρίως λόγω της επένδυσης της Deutsche Telecom στον ΟΤΕ και της εξαγοράς ελληνικών τραπεζών από γαλλικές πριν την έναρξη της κρίσης.
- Στην πρώτη δεκάδα των χωρών που επενδύουν στη χώρα την τελευταία δεκαετία ανήκουν επίσης η Ελβετία, οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Κίνα (με το Χονγκ Κονγκ), με τις χώρες αυτές να αυξάνουν σημαντικά την επενδυτική τους παρουσία τα τελευταία έτη.
Κλαδική κατανομή ξένων επενδύσεων
Οι καθαρές εισροές Ξένων Άμεσων Επενδύσεων κατά τομέα οικονομικής δραστηριότητας στην Ελλάδα επικεντρώνονται τα τελευταία έτη κατά κύριο λόγο στον τριτογενή τομέα και ακολουθεί με σημαντική διαφορά ο δευτερογενής τομέας. Αντίστοιχη διάρθρωση Ξένων Άμεσων Επενδύσεων εμφανίζει η πλειονότητα των ανεπτυγμένων χωρών.
Καθαρές εισροές ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας κατά την περίοδο 2008-2018
Βασικά χαρακτηριστικά:
- Συγκέντρωση των Ξένων Άμεσων Επενδύσεων στις υπηρεσίες. Η τάση αυτή υπαγορεύθηκε κυρίως από την ανάπτυξη του χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας, την ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών, καθώς επίσης την τόνωση του εμπορίου, κυρίως πριν την έναρξη της κρίσης, ενώ τα τελευταία έτη παρατηρείται συγκέντρωση επενδύσεων στη διαχείριση ακίνητης περιουσίας και τις δραστηριότητες αποθήκευσης και μεταφορών.
- Το ποσοστό του δευτερογενούς τομέα είναι σχετικά χαμηλό σε σύγκριση με τις δυνατότητες της χώρας, γεγονός που υποδεικνύει σημαντικά επενδυτικά περιθώρια. Το ίδιο ισχύει και για τον πρωτογενή τομέα, με πολύ μικρά ποσοστά Ξένων Άμεσων Επενδύσεων, σε μια χώρα με συγκριτικά οφέλη για τον κλάδο αυτό (κλιματολογικά κτλ).
Ειδικότερα:
Α. Μεταποίηση
Στους κλάδους της μεταποίησης με σημαντικό επενδυτικό ενδιαφέρον κατά την περίοδο 2008-2018 συγκαταλέγονται τα χημικά (με διαφορά), τα μηχανήματα, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τα τρόφιμα, ποτά και καπνός, τα φαρμακευτικά και τα πλαστικά.
Διάρθρωση των καθαρών εισροών Ξένων Άμεσων Επενδύσεων στην μεταποίηση κατά την περίοδο 2008-2018
Βασικά χαρακτηριστικά:
- Ο κλάδος της μεταποίησης με το σημαντικότερο επενδυτικό ενδιαφέρον κατά την περίοδο 2008-2018 είναι τα χημικά (με διαφορά). Σε ξεχωριστή κατηγορία αναφέρεται ο κλάδος των φαρμακευτικών προϊόντων και των πλαστικών, οι οποίοι επίσης συγκέντρωσαν μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον την τελευταία δεκαετία. Μετά τα χημικά, οι κλάδοι που συγκεντρώνουν τις σημαντικότερες εισροές Ξένων Άμεσων Επενδύσεων στη μεταποίηση είναι οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και ο σχετικός εξοπλισμός και τα μηχανήματα.
- Η συγκέντρωση επιχειρηματικής δραστηριότητας στους παραπάνω τομείς ευνοεί τόσο την εγκατάσταση νέων επιχειρήσεων (επενδύσεις Greenfield) στην Ελλάδα, όσο και την επενδυτική συνεργασία ξένων με ελληνικές επιχειρήσεις για την παραγωγή τελικών προϊόντων που θα καλύπτουν τις ανάγκες της εσωτερικής και της διεθνούς αγοράς.
Β. Υπηρεσίες
Στους κλάδους των υπηρεσιών με σημαντικό επενδυτικό ενδιαφέρον κατά την περίοδο 2008-2018 συγκαταλέγονται οι χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες (με διαφορά), οι τηλεπικοινωνίες, οι μεταφορές- αποθήκευση και η διαχείριση ακινήτων. Αξίζει να σημειωθεί πως στην κατηγορία «διαχείριση ακινήτων» δεν περιλαμβάνονται στο παρακάτω σχήμα (σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση της Τράπεζας της Ελλάδος) οι ιδιωτικές αγοραπωλησίες ακινήτων, που άγγιξαν τα 2.119 εκατομμύρια ευρώ την περίοδο 2008-2018.
Διάρθρωση των καθαρών εισροών ΞΑΕ στον τομέα των υπηρεσιών κατά την περίοδο 2008-2018
«Διαλύεται ο μύθος της φιλοεπενδυτικής ΝΔ και του αντιαναπτυξιακού ΣΥΡΙΖΑ»
Υπάρχουν τα στοιχεία για να διαλυθεί ο μύθος περί «φιλοεπενδυτικής» ΝΔ λόγω… DNA και «αντιαναπτυξιακού ΣΥΡΙΖΑ» είπε ο γ.γ. Στρατηγικών & Ιδιωτικών Επενδύσεων Λόης Λαμπριανίδης μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό Στο Κόκκινο. «Από την Μεταπολίτευση υπάρχει το αφήγημα της σύγκλισης με την Ευρώπη, αλλά από τα στοιχεία που έχουμε δεν μπορέσαμε να ξεπεράσουμε το 50%-60% του μ.ό., δεν φτάσαμε καν στο μέσο όρο της ΕΕ. Στην ανεργία, τα ποσοστά ήταν μεγάλα ακόμη και σε περιόδους μεγάλης ευφορίας, όπως το 2003-2004, την περίοδο των Ολυμπιακών αγώνων. Η φτώχεια (οριζόμενη ως οικογενειακό εισόδημα κάτω του 60% του μέσου οικογενειακού εισοδήματος) ήταν επίσης πολύ υψηλή, άνω του 30%. Όλα αυτά δείχνουν μία οικονομία που δεν είναι εύρωστη … είναι αποτελέσματα μίας ολόκληρης φιλοσοφίας, ενός αναπτυξιακού υποδείγματος που ακολουθείτο με συστηματικό τρόπο» ανέφερε ο κ. Λαμπρανίδης και πρόσθεσε:
«Το δίλημμα είναι εάν η χώρα θα διαλέξει τον ανταγωνισμό προϊόντων και υπηρεσιών ποιότητας με ενσωματωμένη γνώση ή την παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών στηριζόμενη στο χαμηλό κόστος. Η σύγκριση της μισθολογικής πολιτικής που προκρίνει η ΝΔ και ο Κ. Μητσοτάκης και αυτής του ΣΥΡΙΖΑ και του Αλ. Τσίπρα δεν δείχνει ότι ένας είναι “ψυχούλα” και ο άλλος “κακός άνθρωπος”, αλλά ότι πρόκειται για διαφορετικά αναπτυξιακά υποδείγματα». Παράλληλα, αναφέρόμενος στο κόστο παραγωγής, τόνισε: «Για να ανταγωνιστεί κάποιος με βάση το χαμηλό κόστος θα πρέπει να λάβει υπόψιν ότι υπάρχουν εντός ΕΕ χώρες με χαμηλότερο κόστος συνολικά αλλά και σε άλλες περιοχές του πλανήτη. Προφανώς δεν μπορεί να τους ανταγωνιστεί. Δεν μπορούμε λοιπόν, αλλά και δεν θέλουμε γιατί το κέρδος που μένει όταν παράγει μία εταιρεία επώνυμο προϊόν υψηλής προστιθέμενης αξίας, είναι υψηλό, ενώ αντίθετα τα περιθώρια κέρδους είναι πολύ συμπιεσμένα για όποιον στηρίζει στο κόστος την ανταγωνιστικότητά του».
«Τα αποθέματα άμεσων ξένων επενδύσεων σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδας είναι σήμερα στο 16% του ΑΕΠ, ενώ μέχρι το 2010 η Ελλάδα ήταν ουραγός στην ΕΕ με ποσοστό της τάξης του 10%» είπε ο κ. Λαμπριανίδης κι ανέφερε χαρακτηριστικά κάποιες μεγάλες επενδύσεις των τελευταίων χρόνων όπως:
- 300 εκατ. ευρώ από την Philip Morris (στην Παπαστράτος)
- 150 εκατ. ευρώ από την British American Tobacco
- 150 εκατ. ευρώ από την Elval Halcor
- 78 εκατ. ευρώ από την Bic
- 67 εκατ. ευρώ από την Coca Cola 3E
- 67 εκατ. ευρώ από την Αθηναϊκή Ζυθοποιΐα
Ολοκληρώθηκαν επίσης σειρά από επενδυτικά σχέδια μέσω του Αναπτυξιακού Νόμου, μεταξύ άλλων:
- 27 εκατ. ευρώ από την Χάλυψ Δομικά Υλικά
- 27 εκατ. ευρώ από την Symetal
- 22 εκατ. ευρώ από εταιρεία κατασκευής οπτοπλίνθων
- 15 εκατ. ευρώ από την Crown Hellas
Στις πολύ μεγάλες, στρατηγικές επενδύσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη, ο κ. Λαμπριανίδης ανέφερε ως παράδειγμα τα
- 408 εκατ. ευρώ της Mirum Hellas
- 200 εκατ. ευρώ της RSR
- 150 εκατ. ευρώ της Amberland
- 120 εκατ. ευρώ της ΑΕ Μυκηνών
- 100 εκατ. ευρώ των Κεραμείων Χίου
- 95 εκατ. ευρώ της Panita
- 62 εκατ. ευρώ της Panafon
- 40 εκατ. ευρώ για μαρίνα στην Σαντορίνη
Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο κ. Λαμπριανίδης το πολύ θετικό στοιχείο, που δείχνει και την στροφή της οικονομίας, είναι τα στοιχεία για τις επενδύσεις (δημόσιες και ιδιωτικές) στην έρευνα και την ανάπτυξη:
- 2011: 0,67% του ΑΕΠ (1,3 δισ. ευρώ)
- 2014: 0,83% του ΑΕΠ (1,4 δισ. ευρώ)
- 2017: 1,13% του ΑΕΠ (2,1 δισ. ευρώ)
«Το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν ότι δεν υπήρχε σχεδόν καθόλου έρευνα και ανάπτυξη από την πλευρά των επιχειρήσεων. Τώρα βλέπουμε ότι ενώ ως το 2016 οι επιχειρήσεις συμμετέχουν περίπου με το 0,3%-0,33% του ΑΕΠ, ενώ στη συνέχεια αυτό το ποσοστό εκτινάσσεται ως το 0,49% του ΑΕΠ. Είναι πολύ σημαντικό ποιοτικά, ουσιαστικά διπλασιάζεται η έρευνα και ανάπτυξη από την πλευρά των επιχειρήσεων, από το 2014 (επένδυσαν 500 εκατ. ευρώ) στο 2017 (όταν επένδυσαν 1 δισ. ευρώ)». «Αυτό αποδεικνύει την εμπιστοσύνη των σημαντικών επιχειρήσεων στο σύστημα και την οικονομία της χώρας, αλλά και την συνειδητοποίηση από την πλευρά τους ότι η κατεύθυνση πρέπει να είναι στην αλλαγή του αναπτυξιακού υποδείγματος προς την έρευνα και ανάπτυξη» υπογράμμισε ο κ. Λαμπριανίδης.