Πώς η απόφαση για το χρέος «κουρεύει» 95 δισ. ευρώ – Η ακτινογραφία της ελάφρυνσης

Μια συνολική ελάφρυνση χρέους, η οποία είναι περίπου 95 δισ. ευρώ, έχει πετύχει η ελληνική κυβέρνηση, μετά και την τελευταία απόφαση του Eurogroup της 21ης Ιουνίου, δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό ένα πεδίο απελευθέρωσης πόρων για την ελληνική οικονομία μέσα στα επόμενα χρόνια.

Παράλληλα, το Ελληνικό Δημόσιο διαθέτει ένα «μαξιλάρι» ασφαλείας για επόμενα δύο χρόνια το οποίο αγγίζει τα 24,1 δισ. ευρώ, ενώ αν αφαιρεθούν τα 3,3 δισ. ευρώ τα οποία προορίζονται για την εξαγορά μέρους του χρέους της Ελλάδας προς το ΔΝΤ, το παραπάνω ποσό γίνεται 20,8 δισ. ευρώ.

Και μπορεί τα παραπάνω μεγέθη να φαντάζουν αδιάφορα για την καθημερινότητα των πολιτών, ωστόσο είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η συγκεκριμένη αναδιάρθρωση οδηγεί τη χώρα μας έξω από τα Μνημόνια, δίνοντας το περιθώριο στην κυβέρνηση να ασκήσει την πολιτική που επιθυμεί εφόσον τηρούνται οι στόχοι για τα πλεονάσματα που έχουν τεθεί.

Άλλωστε, το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Στρατηγικής 2019-2022 δίνει τη δυνατότητα για φοροελαφρύνσεις και αύξηση κοινωνικών δαπανών τα επόμενα χρόνια, οι οποίες φτάνουν τα 3,5 δισ. ευρώ οπότε δεν τίθεται ζήτημα επίτευξης στόχων σε αυτή τη συγκυρία.

Επιπλέον, η ελληνική πλευρά έχει να πορευτεί με το δικό της αναπτυξιακό σχέδιο, το οποίο βρίσκεται ήδη στη δημόσια σφαίρα και στο οποίο αναφέρθηκαν και οι θεσμοί κατά το πρόσφατο Eurogroup, σε ό,τι αφορά την ενίσχυση της ανάπτυξης για τα επόμενα χρόνια. Όπως τόνισε και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, «είναι το τέλος της ελληνικής κρίσης.

Η Ελλάδα γυρίζει σελίδα και έχει όλα τα συστατικά για πρόσβαση στις αγορές και ενίσχυση της ανάπτυξης», προσθέτοντας χαρακτηριστικά ότι η κυβέρνηση δεν θα ξεχάσει ποτέ τι πέρασε ο λαός αυτά τα οκτώ χρόνια και ότι «θα πρέπει πολύ γρήγορα να δει αποτελέσματα στην τσέπη του από τη συμφωνία», δηλώνοντας μάλιστα χαρακτηριστικά ότι «αυτή είναι η υπόσχεση που δίνει η κυβέρνηση για το μέλλον».

Ήδη οι βαθμοί ελευθερίας της επόμενης μέρας αποτυπώνονται και σε παράρτημα της τελευταίας απόφασης των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης, όπου καταγράφεται ρητά η δυνατότητα για αύξηση του κατώτατου μισθού, ενώ είναι γεγονός ότι έχει προηγηθεί και η συμφωνία για την επιστροφή των συλλογικών συμβάσεων εργασίας.

Η «ακτινογραφία» της ελάφρυνσης

Ας ξεκινήσουμε όμως με το πώς προκύπτει η ελάφρυνση χρέους, η οποία αποτυπώνεται κοντά στα 95 δισ. ευρώ. Η απόφαση της περασμένης Πέμπτης αφορά στην εφαρμογή των μεσοπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους. Ήδη στο πρώτο δωδεκάμηνο του 2017 «έτρεξε» η εφαρμογή των βραχυπρόθεσμων.

Όπως τόνισε σε πρόσφατη ανακοίνωσή του ο ESM, η συγκεκριμένη απόφαση θα μειώσει τη σχέση
χρέους προς ΑΕΠ κατά περίπου 25% ώς το 2060 και θα μειώσει τις ετήσιες χρηματοδοτικές ανάγκες προς το ΑΕΠ κατά 6%. Το παραπάνω μεταφράζεται ουσιαστικά σε ένα ποσό της τάξης των 50 δισ. ευρώ.

Αναφορικά με την εφαρμογή των μεσοπρόθεσμων μέτρων, τα οποία θα αναλυθούν παρακάτω, προκύπτει ελάφρυνση 2,3 δισ. ευρώ από την αναβολή πληρωμών, περίπου 500 εκατ. από τις επιμηκύνσεις την περίοδο μέχρι το 2032, ενώ η επιστροφή κερδών των ευρωπαϊκών κεντρικών τραπεζών από ελληνικά ομόλογα θα είναι της τάξης των 1,2 δισ. για την περίοδο 2019-2022.

Επίσης, θα υπάρχει και κέρδος τόσο από την εξαγορά μέρους του χρέους μας προς το ΔΝΤ. Τα παραπάνω αθροίζουν ένα ποσό της τάξης των 45 δισ. ευρώ.

«Ανάσα» μέχρι το 2032

Σχετικά με τα κέρδη από την τελευταία απόφαση για το ελληνικό χρέος, είναι σημαντικό το γεγονός ότι δίνεται περίοδος χάριτος δέκα χρόνων για το δάνειο του EFSF, δηλαδή πάγωμα των πληρωμών κεφαλαίου και τόκων μέχρι το 2032. Το ακόμη σημαντικότερο είναι ότι η απόφαση προβλέπει δεκαετή επιμήκυνση των ωριμάνσεων των ομολόγων του δανείου του EFSF (δη-
λαδή για ένα ποσό ύψους περίπου 100 δισ. ευρώ). Αυτό σημαίνει ότι ο σταθμισμένος μέσος όρος ωρίμανσης των ομολόγων του δανείου αυτού ανεβαίνει από τα 22 στα περίπου 32 χρόνια. Τα ομόλογα αυτά θα ξεκινούσαν να αποπληρώνονται το 2023 και πλέον θα ξεκινήσουν να λήγουν το 2033.

Πολύς λόγος έγινε για το «μαξιλάρι» και το πόσο θα μπορούσε να διαρκέσει η «ισχύς» του. Τα 15 δισ. εκταμίευση αυξάνουν το χρηματικό απόθεμα του Ελληνικού Δημοσίου στα 24,1 δισ. ευρώ (πρόσθεση των προηγούμενων εκταμιεύσεων του ESM για το μαξιλάρι και τα χρήματα που έχουν αντληθεί από τις εξόδους στις αγορές).

Όπως ανέφεραν κυβερνητικές πηγές, «αυτό σημαίνει ότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας είναι καλυμμένες για την επόμενη διετία τουλάχιστον ακόμη και στο πιο αρνητικό σενάριο, αυτό της μη έκδοσης νέων ομολόγων.

Άρα, το Ελληνικό Δημόσιο μπορεί να σχεδιάσει τις εξόδους του στις αγορές χωρίς καμία απολύτως πίεση και με μόνο κριτήριο τη βέλτιστη διαχείριση του ελληνικού χρέους και όχι για να εξυπηρετήσει υποχρεώσεις.

Η εξέλιξη αυτή σηματοδοτεί το οριστικό τέλος της συζήτησης για πιστοληπτική γραμμή στήριξης, αφού η γραμμή στήριξης υπάρχει ήδη στο δημόσιο ταμείο χωρίς δεσμεύσεις για πιθανές εκταμιεύσεις».

Αξίζει να σημειωθεί ότι από τα 24,1 δισ. ένα ποσό της τάξης των 3,3 δισ. ευρώ αναμένεται να κατευθυνθεί στην αποπληρωμή του χρέους της χώρας μας προς το ΔΝΤ. Αυτή τη στιγμή οι οφειλές μας προς το ΔΝΤ είναι της τάξης των 10,4 δισ.

Επιστροφή κερδών

Την ίδια ώρα, προβλέπεται επιστροφή κερδών της ΕΚΤ και των άλλων κεντρικών τραπεζών της Ευρωζώνης ύψους 4,8 δισ. που θα εκταμιευτούν σε τέσσερις ετήσιες ή οκτώ εξαμηνιαίες δόσεις.

Προϋπόθεση για την εκταμίευση αυτών των χρημάτων είναι η επίτευξη των στόχων και τήρηση των δεσμεύσεων που περιέχονται στην απόφαση του Eurogroup.

Όπως ανέφεραν κυβερνητικές πηγές, «η επιστροφή ετησίως 1,2 δισ. ευρώ για κάλυψη είτε αναπτυξιακών είτε χρηματοδοτικών δαπανών δίνει τη δυνατότητα επιπλέον δημοσιονομικού χώρου, αφού ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα παραμένει στο 3,5%, αλλά θα έχουμε ετησίως επιστροφή 1,2 δισ. ευρώ».

Στο 80% του ΑΕΠ το χρέος του 2060

Στο μεταξύ, βάσει της απόφασης, οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας για το μεσοπρόθεσμο διάστημα δεν θα υπερβαίνουν το 15% μέχρι το 2042 και το 20% από εκεί και πέρα. Πρόκειται για ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης, ενώ η περσινή απόφαση του Eurogroup έθετε το πλαφόν του 15% μέχρι το 2030.

Την ίδια ώρα, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ αναμένεται να «πέσει» κοντά στο 80% το 2060.

Μικρότερα πλεονάσματα

Κρίσιμης σημασίας ήταν και η κατάληξη σε ό,τι αφορά τα πρωτογενή πλεονάσματα. Έως και το 2022, ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα είναι 3,5% του ΑΕΠ και στη συνεδρίαση του τελευταίου Eurogroup αποσαφηνίστηκε πόσο ακριβώς «πάνω, αλλά κοντά στο 2% του ΑΕΠ» θα πρέπει να διαμορφώνονται τα πρωτογενή πλεονάσματα έως και το 2060 βάσει της περσινής απόφασης.

Τελικά, καθορίστηκε στο 2,2%. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο συγκεκριμένος στόχος θα ετίθετο στο 2,6% βάσει του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης αν δεν υπήρχε η τελευταία απόφαση.

Πώς θα γίνεται η επιτήρηση

Τίθεται τώρα το ερώτημα για το αν προκύπτουν νέες δεσμεύσεις από τη συμφωνία και αν πρόκειται για νέο Μνημόνιο. «Σαφώς όχι» ανέφεραν κυβερνητικές πηγές, συμπληρώνοντας πως «η διαδικασία των αξιολογήσεων τελειώνει.

Η παρακολούθηση της ελληνικής οικονομίας θα συνίσταται σε αποστολές των θεσμών που θα καταλήγουν σε εκθέσεις που πιθανόν να εμπεριέχουν συστάσεις στις ελληνικές αρχές, όπως συμβαίνει και με όλες τις υπόλοιπες χώρες που εξήλθαν από πρόγραμμα».

Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει την απλή και αυξημένη επιτήρηση για τις χώρες που εξήλθαν Μνημονίου. Οι χώρες που ήδη ολοκλήρωσαν προγράμματα έχουν την απλή εποπτεία που αφορά εξαμηνιαίες εκθέσεις.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, η εποπτεία θα είναι αυξημένη και θα είναι ανά τρίμηνο.

Είναι διαφορετικό να πάρεις 10 δισ. ευρώ δάνειο, όπως η Κύπρος, 80 δισ., όπως η Ιρλανδία κι άλλο 250 δισ. ευρώ. Εφόσον η Ελλάδα πετυχαίνει τους στόχους, δεν τίθεται ζήτημα. Και είναι η ελληνική κυβέρνηση που επιλέγει τα μέσα επίτευξής τους και όχι οι θεσμοί.

ΔΝΤ και συντάξεις

Το ΔΝΤ παρέμεινε στο ελληνικόπρόγραμμα ως «τεχνικός σύμβουλος» με παράλληλη εξαγορά μέρους (3,3 δισ.) του χρέους (10,4 δισ.) της Ελλάδας με χρήματα από το κεφαλαιακό «μαξιλάρι». Η συγκεκριμένη ενέργεια έλυσε και τα «χέρια» του Ταμείου, καθώς το Δ.Σ. του αναμένεται να αποφανθεί ότι το ελληνικό χρέος είναι μεσοπρόθεσμα βιώσιμο.

Φυσικά, κάτι τέτοιο μειώνει τη δυναμική του Ταμείου εντός της χώρας μας, ενώ από το φθινόπωρο ενδέχεται να ανοίξει η συζήτηση για μη εφαρμογή του μέτρου μείωσης των συντάξεων από 1-1- 2019, δεδομένου ότι η εφαρμογή των επίμαχων μέτρων δεν υπάρχει στο παράρτημα του κειμένου του προχθεσινού Eurogroup με τις εκκρεμείς προς ολοκλήρωση δεσμεύσεις της Ελλάδας..

Κατώτατος μισθός

Την ίδια ώρα, η Κομισιόν δημοσίευσε και ένα δισέλιδο κείμενο το οποίο αφορά τη μεταμνημονιακή περίοδο.

Όπως αναφέρεται σε αυτό: «όσον αφορά την αγορά εργασίας, η Ελλάδα θα διασφαλίσει την ανταγωνιστικότητα μέσω ετήσιας αναπροσαρμογής του κατώτατου μισθού σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 4172/2012. Η υλοποίηση του σχεδίου δράσης για την αδήλωτη εργασία θα ολοκληρωθεί έως τα τέλη του 2019».

Είναι γεγονός ότι με σχετική Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου το 2012, ο κατώτατος μισθός στη χώρα μας μειώθηκε από 751 ευρώ σε 586 για όλους τους εργαζομένους, πλην των νέων έως 25 ετών, για τους οποίους προβλέφθηκε το ποσό των 511 ευρώ, ενώ εν συνεχεία ο τρόπος καθορισμού του πέρασε από τα χέρια των κοινωνικών εταίρων σε αυτά του εκάστοτε υπουργού Εργασίας.

Πλέον, από τον Σεπτέμβριο αναμένεται να ξεκινήσει η κουβέντα για τον τρόπο αύξησής του.