της Pilita Clark
Το οκτάωρο που επιβλήθηκε πριν από περίπου έναν αιώνα ίσως έχει κάνει τον κύκλο του. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του πεντάωρου και γιατί σε κάποιους ούτε αρέσει, ούτε λειτουργεί.
Συνέβη στην αυστραλιανή πόλη Χόμπαρτ, όπου το αφεντικό μίας εταιρείας οικονομικής συμβουλευτικής άρχισε να εργάζεται με μειωμένο ωράριο, αφότου η σύζυγός του -και νέα μητέρα- ξεκίνησε θεραπεία για τον καρκίνο.
Ο Jonathan Elliot ανακάλυψε ότι μπορούσε να βγάλει τόση δουλειά σε πέντε ώρες όση έβγαζε και στο οκτάωρο που εργαζόταν προηγουμένως, οπότε σκέφτηκε: Γιατί να μη δούμε αν και οι υπόλοιποι στην εταιρεία μπορούν να κάνουν το ίδιο;
Στην έναρξη της περασμένης χρονιάς, τα 30 άτομα προσωπικό στην εταιρεία του, την Collins SBA, γύρισαν δοκιμαστικά σε πεντάωρη απασχόληση, χωρίς περικοπές στους μισθούς τους. Έπρεπε να ξεκινούν μεταξύ 8 και 9 π.μ. και να τελειώνουν τη δουλειά τους μέχρι τη 1 ή 2 μ.μ. Μετά από αυτό, οι περισσότεροι ήταν ελεύθεροι να πάνε στο γήπεδο του γκολφ, να παίξουν με τα παιδιά του ή να κάνουν ό,τι άλλο τους άρεσε. Το γραφείο της ρεσεψιόν ήταν ανοικτό όλη μέρα και οι επείγουσες ανάγκες των πελατών αντιμετωπίζονταν.
Παρά τους φόβους ότι η κίνηση θα μπορούσε να τινάξει στον αέρα την επιχείρηση, δουλεύει τόσο καλά μέχρι σήμερα που δεν υπάρχουν σχέδια για τερματισμό της, λέει η Claudia Parsons, η διευθύντρια επιχειρήσεων της εταιρείας.
«Έχει αλλάξει η ζωή μου», μου είπε την περασμένη εβδομάδα. Μειώθηκαν κατακόρυφα οι ημέρες ασθένειας. Έχουν προσληφθεί ταλαντούχοι άνθρωποι. Κάποιοι σύμβουλοι έχουν πιάσει επίπεδα-ρεκόρ σε νέες εργασίες. Οι πελάτες δεν ενοχλούνταν καθώς περίμεναν κάποιες ώρες για να δουν έναν σύμβουλο. Η κερδοφορία της εταιρείας δεν φαίνεται να έχει επηρεαστεί.
Αυτή είναι μόνο μία μικρή επιχείρηση λογιστών και οικονομικών συμβούλων. Ωστόσο, μου αρέσει η ιδέα ενός πεντάωρου ωραρίου για τόσους πολλούς λόγους, που δεν ξέρω από πού να ξεκινήσω. Πρώτον, βάζει τέλος σε ένα από τα χειρότερα κομμάτια της ζωής στο γραφείο, όπως η παρατεταμένη ή χωρίς νόημα σύσκεψη.
Οι συσκέψεις μεγάλης διάρκειας έχουν εγκαταλειφθεί στην Collins SBA. Υπάρχει πια μία δεκάλεπτη εβδομαδιαία ομαδική συνεδρίαση, στην οποία παρευρίσκονται όλοι, και μικρότερες σύντομες συναντήσεις, αν χρειάζεται.
Το πεντάωρο ωράριο θα πρέπει να βάλει ένα τέλος και σε μία άλλη σαχλαμάρα του γραφείου: Να τριγυρνάς εκεί μέχρι τις 5 μ.μ., αν και έχεις τελειώσει όλη τη δουλειά σου ή επειδή το αφεντικό είναι ακόμη εκεί. Αν το προσωπικό της Collins SBA είναι ακόμη στα γραφεία στις 5 μ.μ., η κα Parsons λέει ότι «δεν θεωρείται πια αξιέπαινο».
Ένα άλλο πλεονέκτημα του πεντάωρου ωραρίου είναι ότι αναγνωρίζει μία κρυμμένη αλήθεια του εργασιακού βίου: Κάποιοι άνθρωποι κάνουν περισσότερα σε τρεις ώρες από ό,τι κάνουν άλλοι σε 10, αλλά δεν ανταμείβονται ποτέ γι’ αυτό.
Σε αυτό το σημείο σκέφτομαι πόσους εργαζόμενους γονείς γνωρίζω (κυρίως γυναίκες) που κάνουν γρήγορα τη δουλειά τους, τρώνε βιαστικά στο γραφείο τους και ξεγλιστρούν με ενοχές όσο πιο γρήγορα μπορούν για να μπορέσουν να πάρουν τα παιδιά τους.
Υποψιάζομαι ότι πολλοί άνθρωποι θα έβλεπαν περισσότερο την οικογένειά τους αν μπορούσαν, και η κα Parsons λέει ότι πολλοί έχουν αρχίσει να το κάνουν από τότε που εφαρμόστηκε το πεντάωρο ωράριο.
Ωστόσο, δεν χρειάζεται να είσαι γονιός για να δεις τα οφέλη μίας μικρότερης ημερήσιας εργασίας. Πρέπει μόνο να είσαι στην κατηγορία των ανθρώπων (ένας στους οκτώ) στις χώρες του ΟΟΣΑ, που δουλεύουν 50 ώρες ή περισσότερο κάθε εβδομάδα.
Το τέλος των ανέμελων γευμάτων και η ανάγκη για αποτελεσματική εργασία δεν ταίριαξε σε όλους στην Collins SBA. Κανά δυο άνθρωποι έφυγαν. Άλλοι ανησύχησαν για τις λιγότερες συζητήσεις στο γραφείο και τη μικρότερη συνεργασία. Οι εργαζόμενοι στην εταιρεία σήμερα κάνουν απογευματινές εξόδους κάθε δύο μήνες.
Προφανώς, το πεντάωρο δεν θα λειτουργεί για όλους. Οποιαδήποτε εταιρεία που χρεώνει με την ώρα θα το έβρισκε φρικτό (αν και στοιχηματίζω ότι δεν θα το έβρισκαν οι πελάτες της). Θα ήταν μάταιο για τους περισσότερους ανθρώπους στον τομέα μου. Ο κόσμος παράγει ειδήσεις όλη μέρα και οι δημοσιογράφοι πρέπει να είναι έτοιμοι να τις δημοσιεύσουν. Ακόμη και οι πρόωροι υπέρμαχοι του πεντάωρου ωραρίου έχουν κάνει προσαρμογές.
Ο κ. Elliot επηρεάστηκε από ένα βιβλίο ενός Αμερικανού επιχειρηματία, του Stephen Aarstol, που εισήγαγε την πεντάωρη εργασία στην εταιρεία του, Tower, στο Σαν Ντιέγκο, το 2015.
Πρότεινε στους εργαζόμενούς του τον ίδιο μισθό και 5% μερίδιο στα κέρδη, αλλά προειδοποίησε ότι όποιος δεν μπορούσε να τα καταφέρει στο πεντάωρο, θα έπρεπε να φύγει και κάποιοι έφυγαν. «Βάζεις τον κόσμο στο προσκήνιο», μου λέει. «Έγινε πολύ προφανές ποιοι άνθρωποι δεν έκαναν τίποτα».
Σήμερα έχει αποφασίσει να περιορίσει το πεντάωρο ωράριο στους καλοκαιρινούς μήνες και να επιστρέψει στο οκτάωρο την υπόλοιπη χρονιά. «Το πείραμά μας συνεχίζεται», λέει.
Του εύχομαι τα καλύτερα. Η ιδέα της οκτάωρης ημερήσιας εργασίας είναι πάνω από έναν αιώνα παλιά και υπάρχει κάτι περίεργο με την αφοσίωσή μας σε αυτή. Ένα πεντάωρο ωράριο εργασίας μπορεί να μην είναι η απάντηση σε όλα. Αλλά νομίζω ότι θα μπορούσε να δουλέψει σε πιο πολλά μέρη από αυτά που οι περισσότεροι νομίζουμε.